๖. เสด็จเลียบพระนครทางสถลมารค

การเลียบพระนครครั้งนั้น เจ้าพนักงานจัดการแต่งสถลมารค ปักฉัตรเบ็ญจรงค์ ๗ ชั้น ราชวัติรายไป ๒ ฟากถนน มีพิณพาทย์กลองแขกตามราชวัติ ราษฎรไทยจีนยกธงตั้งโต๊ะเครื่องสักการบูชาอย่างไทยจีนเรียงไปตาม ๒ ฟากถนน วันอังคาร เดือน ๖ แรม ๕ ค่ำ[๑] เจ้าพนักงานนายทหารจัดกระบวนพยุหคอยรับเสด็จ คน ๑๐,๐๐๐ เดินเป็นกระบวน ๘ แถว กระบวนม้าทหารขึ้นม้าถือธงไชย ธงฉาน ถืออาวุธนำหน้า ถัดมาทหารปืนใหญ่แต่งตัวเป็นทหารยุโรปลากปืนไปก่อนหมู่ ๑ ทหารปืนคาบศิลาแต่งตัวอย่างทหารยุโรปหมู่ ๑ แล้วถึงทหารกองอาสาอย่างไทย เจ้ากรม ปลัดกรม นายทหารแต่งตัวสวมเสื้อทรงประพาสหมวกตุ้มปี่ ขัดกระบี่บั้งนากบั้งเงิน ไพร่ทหารแต่งตัวสวมกางเกงและเสื้อเสนากุฎหมวกหนัง ถือเครื่องศัสตราวุธต่างๆ เป็นหมวดเป็นหมู่กัน มีกลองชนะกลองเงินกลองทอง กลองมะโหระทึก สังข์ แตรงอนแตรฝรั่ง เครื่องประโคมและเครื่องสูง บังแซกพระสุริยา อภิรุมชุมสาย มีมหาดเล็กเชิญพระแสงเดินตามหว่างเครื่องสูง กระบวนหน้ากระบวนหลังตั้งกองคอยรับเสด็จ ครั้นได้มหาพิไชยฤกษ์เวลาย่ำรุ่งแล้ว ๓ นาฬิกา พระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเครื่องต้นอย่างใหญ่ พระมหาพิไชยมงกุฎและเครื่องสำหรับพระมหากษัตริย์แล้ว เสด็จขึ้นทรงพระที่นั่งราเชนทรเป็นพระที่นั่งมณฑป มียอดหุ้มด้วยทองคำคาดกระจังจำหลักลายกุดั่น ประดับพลอยสีต่างๆ กระบวนหน้าฝรั่งแม่นปืนก็ยิงปืนคำนับ ๒๑ นัด ให้เคลื่อนพยุหยาตรากระบวนแห่เลียบพระนคร ทรงโปรยเงินตรามงกุฎเป็นของแผ่นดินใหม่ ให้ทานแก่อาณาประชาราษฎรชายหญิงซึ่งกราบถวายบังคมเชยชมพระสิริวิลาศอวยไชยถวายพรอยู่ ๒ ฟากถนน พระวงศานุวงศ์ทรงพระมาลาเครื่องทองคำลงยา สวมฉลองพระองค์เข้มขาบจีบเอวทรงม้าที่นั่ง มีมหาดเล็กเชิญเครื่องตามเสด็จเป็นคู่ๆ เจ้าพระยาพระคลังว่าที่สมุหพระกลาโหมบรมวงศาเสนาบดี ขี่เสลี่ยงงากั้นกลด มีทะลวงฟันถือมัดหวายนำหน้า มีทนายถือเครื่องยศตามตรวจทางไปหน้ากระบวนพยุหยาตรา พระยาศรีพิพัฒนรัตนราชโกษาบรมวงศาเสนาบดี ขี่เสลี่ยงงากั้นกลด มีนักการในกรมถือมัดหวายนำหน้า ๔ คนไปหลังกระบวนพยุหยาตรา มีทนายถือเครื่องยศตาม ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยซึ่งมิได้เข้ากระบวนแห่ก็ขี่แคร่มีเครื่องยศตามไปเบื้องหลัง ครั้นกระบวนแห่มาถึงหน้าวัดพระเชตุพน เสด็จเข้าประทับที่เกย ลงจากพระที่นั่งราเชนทรไปพลับพลาพัก เปลื้องเครื่องทรงแล้วเสด็จพระราชดำเนินเข้าในพระอุโบสถ นมัสการถวายไทยธรรมแก่พระสงฆ์เป็นอันมาก เมื่อเสด็จกลับทรงเครื่องต้นสำหรับพิไชยยุทธณรงค์ ทรงพระมหามาลาเบี่ยงเสร้าสูงยอดประดับเพ็ชรมีราคาเป็นอันมาก แล้วเสด็จทรงพระยานุมาศแห่อ้อมวัดพระเชตุพน มาเข้าพระราชวัง

ในเวลานั้นก็โปรดฯ ให้หัวเมืองประเทศราชและพวกแขกเมืองต่างๆ ไปคอยดูกระบวนแห่ที่ศาลาหน้าท้องสนามใหญ่ ก็ได้โปรยเงินพระราชทานให้อีกครั้งหนึ่ง แล้วทรงพระราชดำริว่า พระมหากษัตริย์แต่ก่อนเลียบพระนครก็แต่ทางสถลมารควันเดียวเท่านั้น ครั้งนี้เห็นว่าราษฎรนิยมชมชื่นทั่วกัน เรือพระที่นั่งและเรือต่างๆ มีอยู่เป็นอันมาก ไม่มีการสิ่งไร เก็บไว้ก็ไม่มีผู้ใดเห็น ครั้งนี้จะแห่พยุหยาตราเรือให้ราษฎรเชยชมพระบรมโพธิสมภารทั่วกันอีกคราวหนึ่ง จะได้เป็นเกียรติยศปรากฏไปภายหน้า จึงสั่งเจ้าพนักงานให้เตรียมพยุหยาตราเรือไว้



[๑] วันที่ ๒ พฤษภาคม ฯ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ