๒๒. ราชทูตไทยไปเมืองจีน

ครั้นมาถึงเดือน ๘ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมแต่งให้ทูตานุทูต เชิญพระราชสาส์นออกไปจิ้มก้องสมเด็จพระเจ้าฮำฮองมีความในพระราชศาสน์ว่า พระราชศาสน์สมเด็จพระเจ้ากรุงมหานครศรีอยุธยา บรมราชาภิเศกใหม่ เจริญทางพระราชไมตรีมายังสมเด็จพระเจ้าฮำฮอง ด้วยเมื่อณมรสุมปีกุนตรีศกเป็นกำหนดจิ้มก้อง ได้แต่งให้ทูตานุทูตจำทูลพระสุพรรณบัฏสุวรรณราชศาส์นคำนับ เชิญเครื่องราชบรรณาการออกมาจิ้มก้องสมเด็จพระเจ้าฮำฮองสำรับ ๑ เยี่ยมพระศพสมเด็จพระเจ้าเตากวางฮองไทฮอสำรับ ๑ ได้แจ้งความพระบาทสมเด็จฯ พระบรมเชษฐาธิราชเจ้า ผู้ทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐ ซึ่งสมเด็จพระเจ้าเตากวางหองให้ตามโบราณราชประเพณี สมเด็จพระมหากษัตราธิราชเจ้าสืบมาแต่ก่อน เสด็จสู่สวรรคต และได้เสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติใหม่ ความแจ้งอยู่ในพระราชศาสน์ครั้งก่อนนั้นแล้ว ครั้นณเดือน ๓ ขึ้น ๑๑ ค่ำ[๑] ปีกุนตรีศก ทูตานุทูตรับเชิญพระราชศาสน์สมเด็จพระเจ้าฮำฮองกลับเข้าไปถึงกรุงฯ ฉะบับ ๑ ในพระราชศาสน์นั้นว่า จงต๊กหมูอี๋เมืองกวางตุ้งบอกขึ้นไปกรุงปักกิ่งว่า สมเด็จพระเจ้ากรุงมหานครศรีอยุธยา ซึ่งได้สืบพระบรมวงศ์เป็นบรมมหากษัตริย์ขึ้นใหม่ แต่งให้ราชทูต อุปทูต ตรีทูต และทูตมีชื่อเชิญพระราชศาสน์ ๕ ฉะบับกับเครื่องพระราชบรรณาการออกมาเจริญทางพระราชไมตรี สมเด็จพระเจ้าฮำฮองกับสมเด็จพระเจ้ากรุงปักกิ่งพระองค์ใหม่ เห็นแด่แก่ทางพระราชไมตรีพระมหากษัตราธิราชเจ้าแผ่นดินที่ล่วงไปแล้วก่อน จึงจัดให้ทูตานุทูตจำทูลพระราชศาสน์ เชิญเครื่องพระราชบรรณาการออกมาเจริญทางพระราชไมตรี อุตสาหะมาทางทะเลไกลกันดาร ได้ความลำบากยิ่งนัก สมเด็จพระเจ้าฮำฮองมีความรักใคร่ ควรจะสรรเสริญสมเด็จพระเจ้ากรุงมหานครศรีอยุธยาเป็นอันมาก เมื่อปีจอโทศก เอี่ยมหอกเจ้าเมืองญวนและบรรดาเมืองซึ่งไปจิ้มก้องกรุงปักกิ่ง ให้ทูตเชิญพระราชศาสน์คุมเครื่องราชบรรณาการไปเยี่ยมพระศพก็ไม่ทัน จะฝังพระศพแล้ว อย่างธรรมเนียมก็หาได้ให้ทูตคุมสิ่งของขึ้นไปคำนับพระศพไม่ อย่าให้ทูตเมืองญวนและทูตเมืองอื่นๆ ส่งสิ่งของคำนับพระศพและของทรงยินดีขึ้นไปเลย สมเด็จพระเจ้าฮำฮองมีพระทัยรักใคร่ในเมืองทั้งปวงที่เป็นไมตรีเสมอกันทั้งสิ้น สิ่งของซึ่งสมเด็จพระเจ้ากรุงมหานครศรีอยุธยาพระองค์ใหม่ ให้ทูตคุมออกไปทรงยินดีนั้นก็ไม่ทันฝังพระศพ ให้จงต๊กหมูอี๋มอบคืนสิ่งของเครื่องราชบรรณาการให้กับทูตคุมเข้ามา แล้วให้สมเด็จพระเจ้ากรุงมหานครศรีอยุธยารู้น้ำพระทัยสมเด็จพระเจ้าฮำฮอง ว่ารักใคร่ในทางพระราชไมตรีเป็นความจริงมิได้หมิ่นประมาทนั้น กรุงพระมหานครศรีอยุธยาได้แจ้งในพระราชศาสน์ทุกประการแล้ว ซึ่งสมเด็จพระเจ้าฮำฮองมีพระทัยรักใคร่ในทางพระราชไมตรีอันสนิท คิดแต่ที่จะให้ทางพระราชไมตรีจำเริญวัฒนาการสืบต่อไป ทรงจัดแจงการบำรุงทางพระราชไมตรีพระนครอันใหญ่และเมืองประเทศทั้งปวง มิได้ผิดด้วยเยี่ยงอย่างพระราชประเพณี เทพดาและมนุษย์ก็จะสรรเสริญ สมควรที่จะเป็นพระบรมกษัตริย์อันใหญ่ กรุงเทพมหานครศรีอยุธยาทรงคิดถึงทางพระราชไมตรีสมเด็จพระเจ้าฮำฮองยิ่งนัก มรสุมปีชวดจัตวาศกนี้จึงแต่งทูตานุทูตจำทูลสุวรรณราชศาส์นคำนับ เชิญเครื่องมงคลราชบรรณาการออกมาโปก้องสมเด็จพระเจ้าฮำฮองตามพระราชประเพณี จะได้ทรงทราบการซึ่งฉลองพระเดชพระคุณถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเจ้านั้น เจ้าพนักงานจัดแจงทำการพระเมรุมาศเสร็จแล้ว ณเดือน ๖ ขึ้น ๑๑ ค่ำปีชวด[๒]จัตวาศก เวลาเช้าให้เชิญพระบรมศพออกจากพระที่นั่งดุสิตามหาปราสาท ขึ้นสู่พระมหาพิไชยราชรถ ตั้งกระบวนแห่โดยทางสถลมารค เชิญพระบรมศพไปสู่พระเมรุ ให้มีการมโหรสพต่างๆ สมโภชสักการบูชาทั้งกลางวันกลางคืน เฉลิมพระเกียรติยศตามบุราณราชประเพณีพระมหากษัตราธิราชเจ้าแต่ก่อนสืบมา ครั้นณเดือน ๖ แรม ๒ ค่ำ[๓] เป็นคำรบสักการบูชาสมโภช ๗ วัน ๗ คืน พระญาติวงศ์เสนาบดีข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยข้างหน้าข้างในพระยาประเทศราช พร้อมกันกราบถวายบังคมกระทำสักการบูชาฉลองพระเดชพระคุณถวายพระเพลิงพระบรมศพเสร็จแล้ว ได้ทำบุญให้ทานทำการฉลองพระบรมอัฏฐิต่อไปอีก ๓ วัน เป็นครบ ๑๐ วัน แล้วตั้งกระบวนแห่เชิญพระบรมอัฏฐิกลับเข้าสู่พระบรมมหาราชวัง ทำบุญให้ทานต่อไปอีก ๗ วัน อานิสงส์ที่ได้ทำบุญให้ทานการพระราชกุศลซึ่งได้กระทำครั้งนี้ แผ่กุศลส่วนบุญออกมาให้พระเจ้าฮำฮองทรงพระเจริญราชสมบัติจงยืนนาน ให้มีพระเกียรติยศปรากฏยิ่งขึ้นไปกว่าเก่า จะได้เป็นที่ยำเกรงแก่นานาประเทศ พระราชศาสน์ลงวันจันทร์เดือน ๘ แรม ๓ ค่ำ[๔] ปีชวดจัตวาศก

ครั้งนั้นทูตขึ้นไปถึงกรุงปักกิ่ง แล้วได้เฝ้าสมเด็จพระเจ้าฮำฮอง มีพระราชศาสน์หองทรงยินดีตอบแทนมอบให้ทูตกลับเข้ามาด้วย ทูตกลับเข้ามาถึงแขวงเมืองเอียงเชียงกุย มีโจรผู้ร้ายตีชิงเอาของทรงยินดีและของทูตไปสิ้น ผู้ร้ายฆ่าจีนหงท่องสือใหญ่ตายคนหนึ่ง ทูตมาถึงเมืองกวางตุ้งจงต๊กชำระเอาตัวผู้ร้ายไม่ได้ ก็ได้ใช้แต่ของทรงยินดีครบบริบูรณ์ แต่ของทูตนั้นหาได้ใช้ไม่ ทูตกลับเข้ามาถึงกรุงเทพมหานคร ตั้งแต่นั้นมา ที่กรุงก็มิได้แต่งทูตออกไปจิ้มก้องจนทุกวันนี้