คำนำ

นายเทอด บุนนาค ซึ่งเป็นเพื่อนของข้าพเจ้ามาแต่ครั้งยังศึกษาวิชาอยู่ในประเทศฝรั่งเศส ได้นำความจำนงของเจ้าคุณธรรมสารเนติฯ ผู้บิดา มาแจ้งแก่ข้าพเจ้าว่า จะทำการฌาปนกิจคุณหญิงธรรมสารเนติฯ (อบ บุนนาค) ต้องการหนังสือเรื่องใดเรื่องหนึ่งพิมพ์ในงานนี้ หอสมุดแห่งชาติเผอิญมีหนังสือเรื่องใหญ่อีกเรื่อง ๑ ซึ่งจะเชิดชูเกียรติของสกุลบุนนาค คือ พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๔ ฉะบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ ซึ่งท่านผู้นี้ได้เรียบเรียงต่อจากพระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ รัชชกาลที่ ๓ ที่ได้พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพเจ้าคุณไพบูลย์สมบัติมาแล้ว ถ้าหากได้พิมพ์ในครั้งนี้จะเป็นการดียิ่ง เพราะหนังสือเรื่องใหญ่ๆ เช่นนี้หาผู้พิมพ์ได้ยาก โดยต้องลงทุนมาก และการพิมพ์หนังสือชะนิดนี้ได้เล่ม ๑ ย่อมเป็นประโยชน์อย่างสูงแก่การศึกษา ข้าพเจ้าจึงได้ให้ต้นฉะบับแก่นายเทอด บุนนาค นำไปให้เจ้าคุณธรรมสารเนติฯ พิจารณา ท่านเห็นชอบด้วย เป็นอันตกลงพิมพ์เรื่องนี้

การพิมพ์พระราชพงศาวดาร กรุงรัตนโกสินทร์ ฉะบับรัชชกาลที่ ๔ นี้ ข้าพเจ้าได้ใช้วิธีเดียวกับฉะบับรัชชกาลที่ ๓ ที่ได้พิมพ์มาแล้ว คือแก้ไขแต่การใช้ตัวอักษรให้ต้องตามปทานุกรม ส่วนข้อความหรือถ้อยคำสำนวนนั้น ของเดิมมีอยู่อย่างไร ให้คงไว้ตามเดิม ไม่เปลี่ยนแปลง เป็นแต่ได้แบ่งวรรคตอน ทำหัวข้อเรื่องไว้ให้อ่านง่าย คิดวันเป็นสุริยคติ คิดปีเป็นพุทธศักราชพิมพ์ข้างล่าง เพื่อความสะดวกแก่นักอ่านสมัยนี้ ทั้งได้ทำสารบาญละเอียดไว้ด้วย

เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ แม้จะมิใช่นักประวัติศาสตร์ ก็เป็นนักพงศาวดาร หรือนักจดหมายเหตุที่ดียิ่งคนหนึ่งของไทย สามารถจดบันทึกข้อความต่างๆ ได้ละเอียดละออ ประกอบด้วยวิริยะ อุตสาหะ อันเป็นลักษณะของสกุลบุนนาค ได้เขียนหนังสือที่เป็นประโยชน์ไว้มากหลาย หนังสือที่พิมพ์ครั้งนี้ ย่อมเป็นจดหมายเหตุสำคัญอันหนึ่ง ที่จะช่วยการค้นคว้าสำหรับศึกษาและเรียบเรียงประวัติศาสตร์สยาม นอกจากจะต้องชมเชยท่านผู้เรียบเรียง คือ เจ้าพระยาทิพากรวงศ์แล้ว หอสมุดแห่งชาติยังรู้สึกขอบคุณเจ้าคุณธรรมสารเนติฯ ที่ได้บริจาคทุนพิมพ์หนังสือเรื่องใหญ่เล่มนี้ด้วย

ขอให้กุศลบุญราศี อันเกิดจากการเผยแพร่วิทยาการ ที่มีอยู่ในหนังสือนี้ จงเป็นผลสำเร็จเพื่อประโยชน์และความสุขของคุณหญิงธรรมสารเนติฯ (อบ บุนนาค) ผู้ล่วงลับไปแล้ว จงดำรงอยู่ในสุคติวิสัยทุกเมื่อเทอญ

หอสมุดแห่งชาติ

๑๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๗๗

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ