๓๖. สร้างสระปทุมวันและวัดปทุมวนาราม

แล้วทรงพระราชดำริว่า ท้องนาที่หลวงอยู่ในคลองบางกะปิราย ๑ จะทำเป็นสระบัวปลูกบัวต่างๆ ไว้ชมเล่น จึงโปรดให้สมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อยเป็นแม่กอง พระยาสามภพภ่าย[๑]เป็นนายงาน จ้างจีนขุดสระบัวให้เป็นเกาะน้อยเกาะใหญ่ลดเลี้ยวกันไป ถ้าที่ไม่พอก็ให้ซื้อราษฎรต่อไปอีก สมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อย พระยาสามภพภ่าย ทำพระที่นั่งที่ประทับแรมองค์ ๑ ทำพลับพลา โรงละคร ที่เจ้าจอมอาศัย โรงครัวข้างในและโรงครัวเลี้ยงขุนนางข้างหน้า ชักกำแพงล้อมรอบเป็นเขตต์ข้างหน้าข้างใน ฝ่ายข้างใต้ให้สร้างวัดขึ้นวัด ๑ พระราชทานชื่อวัดปทุมวนาราม นิมนต์พระสงฆ์ธรรมยุติกาไปอยู่ เจ้าอธิการชื่อพระครูปทุมธรรมธาดา แล้วขุดสระใหญ่มีเกาะน้อยเกาะใหญ่ในกลางสระ ในสระนั้นให้ปลูกบัวต่างๆ บนเกาะนั้นให้ปลูกผักต่างๆ พรรณดอกไม้ต่างๆ ถึงหน้าระดูแล้งเดือน ๒ ข้างขึ้นก็ไขน้ำเข้าไปไว้เปี่ยมสระ เสด็จมาประทับแรมอยู่ ๒ ราตรีบ้าง ๓ ราตรีบ้าง ให้เจ้าจอมข้างในลงเรือพายเก็บดอกบัวและพรรณดอกไม้และพรรณผักชิงกันเล่นเป็นการสนุก เวลาเช้าพระสงฆ์ราชาคณะลงเรือสำปั้นน้อยพายเข้าไปรับบิณฑบาต เวลาค่ำก็ให้มีผ้าป่า และให้เรือข้าราชการเข้าไปเล่นสักรวาดอกสร้อย และมีละครข้างในที่พระราชวังนั้นบ้าง ทรงดังนี้ทุกๆ ปี

ลุศักราช ๑๒๑๖[๒] ปีขาลฉศก เป็นปีที่ ๔ การเมรุผ้าขาวที่ท้องสนามหลวงเสร็จแล้ว ครั้นณเดือน ๕ ขึ้น ๙ ค่ำ[๓] ให้ยกโกศพระศพกรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส กรมหลวงพิเศษศรีสวัสดิ์ ตั้งกระบวนแห่แต่วัดพระเชตุพน ไปเข้าเมรุท้องสนามหลวง มีการมหรสพ ๓ วัน ๓ คืน ครั้นเดือน ๕ ขึ้น ๑๑ ค่ำ[๔] พระราชทานเพลิง