๖๐. หนังสือตอบองญวนข้าหลวงผู้สำเร็จราชการเมืองไซ่ง่อน

แล้วโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้พณฯหัวเจ้าท่านเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ที่สมุหพระกลาโหม มีหนังสือตอบออกไป ใจความว่า

กินเลือกไกซือได้มีหนังสือส่งปืนเข้าไป และได้รับญวนเรือซัด ๒๑ คนไว้แล้ว ว่าเมื่อครั้งเจ้าพระยาบดินทรเดชาแม่ทัพได้พูดจาสัญญากับแม่ทัพญวนที่เมืองอุดงมีไชยว่า เลิกทัพกลับไปบ้านไปเมืองแล้ว ฝ่ายแม่ทัพไทยรับจะส่งไพร่ญวนที่กองทัพจับได้ออกไป ฝ่ายญวนจะคืนเครื่องศาสตราวุธมาให้ กาลนานมาถึง ๑๐ ปี หาได้ข่าวคราวไม่ ครั้งนี้พวกญวนต้องพายุเรือซัดมาในเขตต์แดนกรุงเทพมหานคร ทำนุบำรุงเลี้ยงดูส่งออกมาเหมือนเมตตาญวน เจ้าเวียดนามจึ่งรับสั่งให้ส่งปืนที่เก็บได้ ๓๐ บอก ให้องจูซือแซ่วิน ชื่อยินตัษ ว่าที่เมืองติงเปียนกุน เข้าไปส่งนั้น ได้แจ้งตามหนังสือแล้ว และญวนซึ่งจีนหลินหองพาไปส่งที่เมืองไซ่ง่อนนั้น เป็นญวนเรือต้องพายุซัดไปถึงเมืองนครศรีธรรมราช ๆ บอกส่งเข้าไปณกรุง ได้ให้ไล่เลียงไต่ถามก็เป็นญวนมาเที่ยวค้าขายโดยสุจริต มิใช่ญวนมาทำร้ายกับบ้านเมืองใด จึงได้ให้ส่งญวนกลับไป ใช่จะส่งแต่ญวน ๒๑ คนนั้นหาไม่ ญวนต้องพายุเรือซัดมาในเขตต์แดนเมืองขึ้นกรุงเทพมหานครครั้งใด พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐ ทรงพระกรุณาเมตตาแก่คนทั้งหลายซึ่งมิได้มีความผิด ได้ส่งให้กลับไปบ้านไปเมืองเป็นหลายครั้ง ซึ่งว่าเมื่อเจ้าพระยาบดินทรเดชาออกไปทำศึกสู้รบกับญวนพูดจาสัญญาไว้ว่า เลิกทัพไปแล้วจะส่งญวนที่กองทัพจับได้คืนไป ฝ่ายญวนจะคืนเครื่องศาสตราวุธให้นั้น เมื่อครั้งแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาบดินทรเดชาเป็นแม่ทัพออกไปจัดแจงการเมืองเขมร บอกเข้าไปกราบบังคมทูลพระกรุณาว่าญวนมาพูดจาจะงดทัพไม่สู้รบ นักมารดาและภรรยาพระเขมรบรรดาตกไปอยู่กับญวนก็ส่งคืนให้ ฝ่ายองค์พระหริรักษรามมหาอิศราธิบดี และพระยาพระเขมรก็ยอมเป็นไมตรีกันตามเมืองใหญ่เมืองน้อย ๓ ปีจะไปส่งบรรณาการแก่ญวนครั้ง ๑ ตามอย่างเมืองเขมรเคยมาแต่ก่อน จึงโปรดเกล้าๆ ดำรัสว่า ญวนกับเขมรไม่คิดทำศึกรบกวนกัน จะให้ไพร่บ้านพลเมืองลูกค้าไปมาค้าขายถึงกันก็ดีแล้ว จึงได้ให้เจ้าพระยาบดินทรเดชาเลิกทัพกลับเข้าไปกรุงเทพมหานคร และธรรมดาแม่ทัพนายกองไปทำศึกสงครามแก่กัน ต่างคนต่างได้ผู้คนช้างม้าเครื่องศาสตราวุธ ทั้ง ๒ ฝ่าย แต่ฝ่ายกรุงเทพมหานครได้ญวนมา พระบาทสมเด็จพระเจ้าแผ่นดิน ทรงพระมหากรุณาเมตตาแก่คนซึ่งมีชีวิต จึงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้เลี้ยงดูทำนุบำรุง ตั้งบ้านเรือนทำมาหากินเป็นพากพูมมาจนทุกวันนี้ ฝ่ายญวนก็ได้คนไทยไป แต่หาได้ยินว่าเอาไปเลี้ยงดูทำนุบำรุงไว้ที่แห่งใดไม่ และปืนอาวุธซึ่งเจ้าเวียดนามรับสั่งให้องญวนผู้สำเร็จราชการเมืองไซ่ง่อนส่งเข้าไปนั้น ก็ขอบใจอยู่แล้ว แต่ของอันนี้ฝ่ายเมืองญวนเก็บไว้ได้ก็เป็นสิทธิของญวนเถิด หาต้องการที่ไทยจะรับไว้ไม่ ที่กรุงตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐ เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้ลดค่าธรรมเนียมปากเรือเปิดทางค้าขาย เรือลูกค้าทั้งปวงคนนานาประเทศเข้ามาค้าขายโดยมาก หาได้เกียจกันหึงษ์หวงแก่กันต่างประเทศต่างภาษาไม่ ถ้าญวนไม่คิดเป็นข้าศึกศัตรูกันแล้ว จะมาค้าขายก็มาเถิด

หนังสือมา ณวันอังคาร เดือน ๕ ขึ้น ๙ ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก[๑]

องจูซือไม่รับ ว่าธรรมเนียมญวนไม่เคยรับหนังสือตอบ แล้วองจูซือก็ลาไป องจูซือเข้ามาครั้งนั้นก็โปรดฯ ให้เลี้ยงดูอยู่แพท่าบ้านเจ้าพระยารวิวงศมหาโกษาธิบดี ท่านเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ จึงได้เอาหนังสือฝากจีนหลินหองลูกค้าออกไป