๖๑. หนังสือองญวนข้าหลวงผู้สำเร็จราชการเมืองไซ่ง่อน ตอบเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์

ครั้นภายหลังณเดือน ๒ ขึ้น ๓ ค่ำ[๑] องกินเลือกไกซือมีหนังสือตอบลูกค้ามาใจความว่า

กินเลือกไกซือกงดักใดหกสี่ตรีหยองเตืองตรานเลียดบ้า เป็นข้าหลวงผู้กำกับเมืองไซ่ง่อนฝ่ายใต้ทั้ง ๖ มีความชอบเก่าครั้งหัวเมืองณกรุงเวียดนาม ทำหนังสือตอบมายังเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ สมันตพงศ์พิสุทธิ มหาบุรุษรัตโนดม ว่าที่สมุหพระกลาโหม ผู้ได้บังคับการรบฝ่ายหัวเมืองทะเลตะวันตก ณกรุงเทพมหานครให้ทราบ ด้วยเมื่อเดือน ๑๐ ปีมะเมีย สัมฤทธิศก เรือจีนหลินหองจีนก๊กฮุนมาถึงเมืองไซ่ง่อน ถือหนังสือเจ้าคุณมาถึงข้าพเจ้าฉะบับ ๑ ให้แปลออกดูได้ความในหนังสือนั้นว่า ได้ทราบตามในหนังสือข้าพเจ้าที่มีเข้าไปส่งคืนให้ และว่าท้าวถึงซึ่งข้อสัญญาคืนปืนคืนคนนั้นด้วย เมื่อครั้งทั้ง ๒ พระนครยังทำศึกต่อกันอยู่นั้น ทหารฝ่ายกรุงเทพๆ จับได้ราษฎรเมืองญวนก็โปรดฯ ให้เลี้ยงดู ให้ทำมาหากินเป็นสุขอยู่ ฝ่ายทหารเมืองญวนจับได้คนเมืองไทยไปนั้น หาได้ข่าวว่าเลี้ยงดูอยู่ที่แห่งใดตำบลใดไม่ ซึ่งอาวุธปืนที่ญวนเก็บไปได้นั้นก็เป็นสิทธิฝ่ายเมืองญวน กรุงเทพมหานครไม่ควรจะรับไว้ และว่าสมเด็จพระพุทธเจ้าอยู่หัวกรุงเทพมหานคร เสวยราชสมบัติแล้วโปรดฯ ให้ยกค่าธรรมเนียมปากเรือเปิดทางค้าขาย มิได้เกียจกันหึงษ์หวงแก่คนนานาประเทศ เหตุดังนั้นเรือลูกค้านานาประเทศเข้ามาค้าขายชุกชุมเป็นอันมาก ถ้าเมืองญวนไม่อยากก่อเหตุทำศึกสงครามต่อไปอีก จะเข้ามาค้าขายก็มาเถิด และซึ่งปีก่อนกรุงเทพมหานครโปรดฯ ให้ส่งญวนต้องพายุซัดออกไปนั้น ก็มีข้อดีเป็นอันมาก เหตุดังนั้น ข้าพเจ้าจึงคิดถึงข้อสัญญาแต่ครั้งก่อนที่เมืองอุดงมีไชย จึงได้มีหนังสือบอกขึ้นไปกราบทูลเจ้าเวียดนามทรงทราบแล้ว จึงจัดให้คนบรรทุกปืนเข้ามาส่งคืน ปรารถนาจะให้ถูกต้องตามสัญญาเดิม ซึ่งกรุงเทพมหานครจะรับไว้หรือไม่รับไว้สุดแต่จะเห็นควรเถิด ก็ไม่เกี่ยวข้องในการอะไรดอก แล้วแต่ ครั้งก่อนเมื่อได้สัญญากันที่เมืองอุดงมีไชยแล้ว ซึ่งทหารเมืองญวนจับได้บุตรพระยาพระเขมร ฝ่ายกรุงเทพมหานครและคนกรุงเทพมหานคร คนลาวก็ส่งมอบให้เจ้าพระยาบดินทร์เดชารับไว้ทั้งสิ้น ไม่แต่เท่านั้น สืบไปราษฎรฝ่ายกรุงเทพมหานคร ต้องพายุซัดไปแขวงเมืองพุทไธมาศ ขุนนางผู้รักษาเขตต์แดนทำตามพระทัยเจ้าเวียดนามก็เลี้ยงดู ส่งกลับไปถึงเขตต์แดนณเมืองประจันตคิรีเขตต์ มิได้หวงไว้อยู่ที่แห่งใดตำบลใดสักคนเดียว และซึ่งคนเมืองญวนแต่ครั้งก่อน ทหารฝ่ายกรุงเทพมหานครจับได้ไปเลี้ยงดูอยู่ในแขวงกรุงเทพๆ มาหลายปีแล้ว สุดแต่ฝ่ายกรุงเทพมหานครจะจัดแจงให้ตามใจคนสมัครเถิด ซึ่งข้าพเจ้ามีหนังสือ เหตุด้วยการจะส่งปืนคืนจึงว่าเอื้อมไปถึงการสัญญาเดิมมาดังนั้น และซึ่งให้หนังสือที่มีมาว่างดการศึกสงคราม ให้ไปมาค้าขายถึงกัน การข้อนี้แต่ครั้งก่อน เมืองญวนและกรุงเทพฯ เป็นทางพระราชไมตรีไปมาถึงกันเป็นอันสนิทมิได้ขาดสืบไป เหตุด้วยขุนนางรักษาเขตต์แดนปรารถนาจะหาความชอบจึงก่อเหตุเป็นศึกสงคราม ร้าวรานต่อกันตั้งแต่ชุมนุมสัญญากันที่เมืองอุดงมีไชย แล้วก็งดการศึกสงครามเลิกทัพกลับไป ทั้ง ๒ ฝ่ายก็เป็นทางพระราชไมตรีดีต่อกันแล้ว ซึ่งเขตต์แดนทั้ง ๒ พระนครทางไปมากันดารอยู่ และเหตุด้วยในขณะเมื่อขาดทางพระราชไมตรี ราษฎรลูกค้าทั้ง ๒ พระนครจึงไม่ไปมาค้าขายถึงกัน แต่ก่อนกรุงเทพฯ ก็หามีใจเกียจกันหึงษ์หวง ฝ่ายเมืองญวนก็หาได้มีใจห้ามปรามไม่ บัดนี้กรุงเทพๆ อยากจะให้ค้าขายไปมาถึงกันเป็นอันสะดวกก็เป็นความดีอยู่แล้ว ลมทิศตะวันตกพัดชื่นบาน ขอให้ท่านจำเริญสุขเถิด

หนังสือเขียนที่ตือดึก ๑๘ ปี เดือน ๑๑ ขึ้น ๑๕ ค่ำ[๒]



[๑] พฤหัสบดีที่ ๖ มกราคม ฯ

[๒] ศุกรที่ ๒๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๐๑ ฯ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ