๕. ข้าราชการฝ่ายในถวายตัว

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินกลับขึ้นพระที่นั่งไพศาลทักษิณ เสด็จเหนือพระที่นั่งภัทรบิฐ พระบรมวงศานุวงศ์ผู้ใหญ่ผู้น้อย ข้าราชการฝ่ายในก็ตั้งดอกไม้ธูปเทียนถวายตัว ท้าววรจันทรกราบทูลถวาย ๑๒ พระกำนัล ครั้นได้พระฤกษ์เสด็จพระราชดำเนินเข้าสู่พระมหามนเทียร มีนางราชนิกูลชำระพระบาทนาง ๑ นางเชิญเครื่องราชบริโภคสำหรับพระบรมกษัตริย์ ๘ นาง แล้วมีนางเชื้อพระวงศ์ ๖ นาง เชิญสิ่งของอันเป็นสิริวิลาสและธัญญาหารถั่วและงาฟักแลศิลาบดดอกหมากทองคำ ตามเสด็จเข้าไปในพระมหามนเทียร ครั้นเสด็จถึงในที่ทรงจุดเทียนนมัสการแล้วเสด็จขึ้นพระแท่นบรรทม พระบรมวงศ์ผู้ใหญ่คือพระองค์เจ้าพลับ ถวายดอกหมากทำด้วยทองคำแปด น้ำหนัก ๕ ตำลึง พระแส้หางช้างเผือกผู้ ทรงรับแล้ววางไว้ข้างที่ แล้วท้าวทรงกันดารถวายลูกกุญแจทองคำ แล้วเอนพระองค์ทรงพระบรรทมลงเหนือพระแท่นที่โดยทักษิณปรัศว์เบื้องขวาเป็นพระฤกษ์ก่อน แล้วพระบรมวงศ์ฝ่ายในที่ทรงพระชนมายุถวายไชยมงคลก่อน แล้วพระบรมวงศานุวงศ์ท้าวนางข้างในอวยไชยถวายพระพรต่างๆ พร้อมกัน ชาวประโคมก็ประโคมดุริยางคดนตรีมะโหระทึก ครั้นสุดเสียงประโคมแล้วเสด็จจากที่พระบรรทม นางพนักงานก็เชิญเครื่องสุพรรณภาชน์พระกระยาเสวยเข้ามาถวาย ทรงเสวยกระยาหารเสร็จแล้ว เสด็จพระราชดำเนินมาขึ้นพระราชยานกงถมตะทอง กงกระจังทำด้วยทองคำจำหลักลายกุดั่นประดับพลอยเนาวรัตน์ พร้อมด้วยข้าทูลละอองธุลีพระบาทแห่ห้อมล้อมไปทางพระฉนวน ทรงโปรยเงินไปยังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม พระยาวิเศษสงครามพาพวกพ่อค้าอังกฤษ อเมริกัน วิลันดา โปรตุเกศ ไปคอยเฝ้ารับเสด็จอยู่ที่พระระเบียง ทรงโปรยเงินพระราชทานให้ชิงกัน แล้วเสด็จเข้าไปในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ประทับในพระอุโบสถแล้วทรงจุดเทียนนมัสการพระพุทธปฎิมากรเสร็จแล้ว อัญเชิญพระบรมอัฏฐิพระบาทสมเด็จพระบรมอัยยกาธิราชและมหาชนกนารถ ออกไปประดิษฐานณพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดเทียนกราบถวายบังคมเคารพพระบรมอัฏฐิ นิมนต์พระสงฆ์สดับปกรณ์เสร็จแล้วเสด็จโดยประตูพิมานไชยศรี ไปยังพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ทรงจุดเทียนนมัสการถวายบังคมพระบรมศพสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชซึ่งสถิตอยู่ในพระโกศ พระสงฆ์สดับปกรณ์เสร็จแล้วเสด็จพระราชดำเนินทรงโปรยเงินไปทางข้างในสู่พระมหามนเทียร ครั้นเวลาบ่าย ๓ โมง เจ้าพนักงานตั้งบายศรีทอง บายศรีเงิน บายศรีตอง พระบรมวงศานุวงศ์ผู้ใหญ่ผู้น้อยข้างหน้าข้างในและข้าราชการ พร้อมกันกระทำพิธีติดแว่นเวียนเทียน ๗ รอบ เฉลิมพระมหามนเทียรตามพระราชประเพณีแต่ก่อนเสร็จแล้ว

ครั้นณวันศุกรเดือน ๖ แรมค่ำ ๑[๑] เวลาบ่าย ๓ โมงพระราชาคณะฐานานุกรม เปรียญ พระครูอธิการ ๕๐๐ รูป สวดพระพุทธมนต์พิธีถือน้ำในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ครั้นณวันเสาร์เดือน ๖ แรม ๒ ค่ำ[๒] เวลาเช้า พระสงฆ์ ๕๐๐ ได้รับพระราชทานฉันเข้ากระทงที่ขอแรงข้าราชการทำถวาย เสร็จแล้วพระบรมวงศานุวงศ์ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อย ได้รับพระราชทานน้ำพิพัฒนสัตยาอีกครั้งหนึ่ง เป็นเสร็จการพระราชพิธีมหาไชยมงคลอันอุดมบรมราชาภิเศก

ครั้นถือน้ำเสร็จแล้ว พระบรมวงศานุวงศ์ เสนาบดี ข้าทูลละอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายหน้าฝ่ายใน จัดดอกไม้ธูปเทียนเข้าไปทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายตัว ขอพระเดชพระคุณพระบารมีเป็นที่พึ่งปกครองสืบต่อไป จะได้ตั้งใจทำราชการฉลองพระเดชพระคุณกว่าจะสิ้นชีวิต จึงพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระมหากรุณาดำรัสสั่งให้เจ้าพนักงานข้าหลวงเดิมจัดของเป็นส่วนเพื่อคนหนึ่งๆ ตามผู้ใหญ่ผู้น้อยที่มีความชอบมากและน้อย ส่วนอย่างใหญ่กว่าทั้งปวงคิดเป็นราคาถึงชั่งหนึ่ง และมีส่วนน้อยลดกันลำดับลงมาจนถึงราคาตำลึงหนึ่งพระราชทานแจกให้โดยสมควรแก่คนเป็นอันมากทั้งข้างหน้าข้างในกว่า ๑,๐๐๐ คน และในกรุงเทพมหานคร พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อย สมณพราหมณาจารย์ อาณาประชาราษฎรสมัครสโมสรชื่นชมพระบรมโพธิสมภาร พระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเถลิงถวัลยราชสมบัติใหม่ จึงชักชวนกันปักเสาธงตามประทีปโคมแขวน ตั้งโต๊ะกระทำสักการบูชาพระบาทสมเด็จฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แล้วมีการเครื่องเล่นสมโภชต่างๆ ทั่วไปทุกบ้านทุกเรือน ในจังหวัดกรุงเทพมหานครตั้งแต่วันจับการพระราชพิธีบรมราชาภิเศกมาจนสำเร็จการเลียบพระนคร



[๑] วันที่ ๑๖ พฤษภาคม ฯ

[๒] วันที่ ๑๗ พฤษภาคม ฯ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ