๕๙. หนังสือองญวนข้าหลวงเมืองไซ่ง่อนถึงเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ สมุหพระกลาโหม

ลุศักราช ๑๒๒๐ ปีมะเมีย สัมฤทธิศก[๑] เป็นปีที่ ๘ ณเดือน ๕ ขึ้น ๔ ค่ำ[๒] องจูซือถือหนังสือกินเลือกไกซือข้าหลวงผู้สำเร็จราชการเมืองไซ่ง่อน มาถึงพณฯหัวเจ้าท่านที่สมุหพระกลาโหมฉะบับ ๑ ได้แปลหนังสือออกเป็นคำไทยใจความว่า

หนังสือองกินเลือกไกซือดงกักใดหกสีแซ่เอียน ข้าหลวงผู้สำเร็จราชการเมืองไซ่ง่อนฝ่ายใต้ ๖ หัวเมือง มาถึงท่านเสนาบดีเจ้าพระยากลาโหมให้ทราบ ด้วยเมื่อณเดือน ๑๒ ปีมะเสง นพศก จีนหลินหองแซ่หงอลูกค้ามาถึงเมืองไซ่ง่อนแจ้งความว่า ท่านเสนาบดีผู้ใหญ่กรุงเทพมหานคร มอบญวนเรือซัด ๒๑ คน ฝากเรือลูกค้าออกไปถึงไซ่ง่อน มีหนังสือเบิกร่องเจ้าพนักงานกรุงเทพมหานครสำหรับลำออกไปด้วย และไพร่ญวน ๒๑ คนได้รับแล้วนั้น ได้ให้บำเหน็จรางวัลจีนหลินหองลูกค้า และข้าพเจ้าคิดถึงการครั้งก่อน เมื่อข้าพเจ้ากับเจ้าคุณจักรี[๓] แม่ทัพกรุงเทพมหานคร ได้ชุมนุมกันที่เมืองอุดงมีไชย พูดจาสัญญากันว่า เมื่อครั้ง ๒ พระมหานครยังรบกันอยู่ ว่าพวกญวนที่กองทัพกรุงเทพมหานครจับไปได้ และอาวุธปืนของกรุงเทพมหานครที่กองทัพญวนเก็บไปได้ ภายหลังนั้นเมื่อเลิกทัพกลับไปเมืองทั้ง ๒ ฝ่าย ขอให้นำความกราบทูลทั้ง ๒ ฝ่าย ฝ่ายที่กรุงเทพมหานครให้มอบไพร่ญวนไป ฝ่ายเมืองญวนจะได้คืนอาวุธปืนส่งมาให้ ตั้งแต่นั้นมากว่า ๑๐ ปีแล้ว ยังไม่ได้ข่าวคราวประการใด และการข้อนี้เป็นการแม่ทัพทั้ง ๒ ฝ่ายสัญญากันไว้ ข้าพเจ้าเป็นพนักงานอยู่ในการอันนี้ การที่สัญญากันไว้นั้นช้านานมาแล้วหาสำเร็จไม่ เป็นการหน่วงหนักอยู่ในใจ และเมื่อเดือน ๑๒ ปีมะโรง อัฐศก เมืองพุทไธมาศบอกหนังสือมาว่า ไพร่ญวนต้องพายุเรือซัดไป ๒๐ คน นายเรือชื่อเวียนเธอกินกลับมาถึงเมืองพุทไธมาศให้การว่า กรุงเทพมหานครจัดเรือและคนมาส่งที่เกาะกงปล่อยมา ญวนรายนี้ไม่มีหนังสือสำคัญมา จึ่งไม่ได้ทูลเจ้าเวียดนาม แต่จีนหลินหองพาพวกญวนออกมามีหนังสือเบิกร่องจะแจ้งเป็นสำคัญ ข้าพเจ้าคิดว่าครั้งนี้ที่พวกญวนออกมามิใช่พวกญวนที่จับไว้แต่ก่อน แต่เป็นคนอยู่ในเมืองญวน เดินทางทะเลต้องลมพายุซัดไป กรุงเทพมหานครได้ทำนุบำรุงเลี้ยงดูแล้วส่งมา เหมือนเป็นข้อเมตตาเมืองญวนก็เป็นการเจริญดี และซึ่งญวนเก็บได้อาวุธปืนไว้จะต้องใช้คนส่งคืนไป จะได้ต้องกับคำสัญญาเดิม และตอบแทนซึ่งเมตตาส่งญวนมา ข้าพเจ้าได้นำข้อความขึ้นทูลเจ้าเวียดนาม ก็โปรดตามข้าพเจ้าคิดไว้นั้น ข้าพเจ้าจึ่งสั่งให้เจ้าเมืองโชฎกจัดปืนที่เก็บไว้ได้ครั้งก่อน ปืนทอง ปืนเหล็ก รวม ๓๐ บอก บรรทุกเรือลำเลียงลำ ๑ มอบให้ขุนนางชื่อจูซือคุมเข้ามาส่ง จึงได้ทำหนังสือบอกมา ถ้าพวกจูซือเข้ามาถึงแดนกรุงเทพฯ วันใด ขอให้รับไว้โดยสะดวก พวกญวนซึ่งต้องจับไว้นั้น ถ้าผู้ใดสมัครกลับไปบ้านเมือง ก็ขอให้ส่งออกไป จะได้ต้องกับคำสัญญาเดิม ขอท่านเสนาบดีจงพิจารณาให้สมควร

หนังสือมาณวันเดือน ๓ ขึ้น ๑๓ ค่ำ[๔] ตืดึก ๑๐ ปี ปีมะเสงนพศก



[๑] พ.ศ. ๒๕๐๑ ฯ

[๒] พฤหัสบดีที่ ๑๘ มีนาคม ฯ

[๓] หมายถึง เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์) เป็นแม่ทัพรบญวนในรัชชกาลที่ ๓ เพราะท่านเป็นที่สมุหนายก ซึ่งเรียกกันเป็นสามัญว่าที่จักรี ฯ

[๔] พุธที่ ๒๗ มกราคม พ.ศ. ๒๔๐๐ ฯ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ