วันที่ ๒๗ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๙ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๒๗ มีนาคม ๒๔๗๙

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ทราบฝ่าพระบาท

ขอถวายพระกุศล ด้วยได้ทำบุญโดยเอนกประการ ในการปลงศพชายถึกเมื่อวันที่ ๒๑ และที่ ๒๒ เดือนนี้ การงานสำเร็จไปด้วยดีอย่างเรียบร้อยพอใจสิ้นทุกอย่าง ในการกระทำคิดไปอย่างแผลงๆ ตามใจทั้งสิ้น ซึ่งเชื่อว่าฝ่าพระบาทคงจะใคร่ทรงทราบละเอียด แต่จะเล่าถวายมาในคราวนี้ไม่ไหวแม้แต่จะเขียนหนังสือนี้มาถวายก็เกือบหาเวลาไม่ได้ ด้วยถึงเวลาที่จะหนีไปเที่ยวแต่ไปไม่รอด เพราะรอการทำศพชายถึกอยู่ ครั้นได้ทำแล้วกะจะไปเที่ยว แต่พอคนรู้ต่างก็พากันมาเข่นเขี้ยวเคี้ยวฟัน คนนั้นจะเอาอ้ายนั่น คนนี้จะเอาอ้ายนี่ ทั้งธุระที่สืบเนื่องจากการปลงศพก็ยังไม่สิ้น ต้องทำโน่นบ้างนี่บ้างเลยไม่มีเวลาจะเขียนหนังสือ วันนี้ที่ ๒๗ มีนาคม จะไปหัวหิน พักอยู่ที่สวนศรีสุขของพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร ตำบลหนองแก กำหนด ๙ วัน จะกลับกรุงเทพฯ ในวันที่ ๔ เมษายน ลายพระหัตถ์เวรที่จะประทานเข้าไปกับรถไฟ วันศุกร์ที่ ๒ เมษายน โปรดให้สลักหลังส่งที่หัวหินจะสดวกกว่าให้ส่งกรุงเทพฯ เมื่อไปพักอยู่หัวหินจะมีเวลาว่างพอที่จะเขียนอะไรมาถวายได้ถนัดใจ

ลายพระหัตถ์ลงวันที่ ๑๘ มีนาคม ได้รับประทานทราบความแล้ว

เรื่องนายพืชน์ เดชะคุปต์ ถูกแย่งหนังสือแจก รู้สึกตกใจ เห็นว่าการดำเนินไปเปนร้ายแรงเต็มที ได้ทราบมาแต่ก่อนนี้ก็เปนแต่ว่ามีพวกเวียนเข้ารับแจกเอาไปกันคนละหลายๆ เล่ม กับว่าเจ้าพนักงานผู้แจกยักยอกเอาไปขาย ตกอยู่เปนเรื่องว่ายักยอกเท่านั้น ส่วนเรื่องนายพืชน์ถึงเปนเรื่องตีชิงวิ่งราว ต้องการตำรวจมารักษา แต่อุ่นใจอยู่ที่ว่างานของเกล้ากระหม่อมกับงานของนายพืชน์นั้นผิดกัน งานของนายพืชน์กระเดียดไปในทางราชการ คนย่อมจะรู้กันมาก ส่วนงานของเกล้ากระหม่อมเปนงานไปรเวต คนเห็นจะรู้กันน้อย แม้กระนั้นก็เตรียมระวังอย่างกวดขัน แต่ก็ไม่มีเหตุอะไรมาเลย จะได้จัดหนังสือซึ่งสร้างขึ้นนั้นมาถวายในโอกาสอันควรให้หลายเล่ม เพื่อฝ่าพระบาทจะได้ทรงแจกจ่าย แม้มีพระประสงค์จะประทานใครก็ประทานได้ ขอประทานยุติลงเพียงเท่านี้ ไม่มีเวลาจะเขียนแล้ว

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด