วันที่ ๒๐ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๙ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๒๐ มกราคม ๒๔๗๙

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ทราบฝ่าพระบาท

เกล้ากระหม่อมขอถวายบันทึกความเห็นแห่งที่ควรแก้กฎมณเทียรบาลพะม่าซ้ำอีกเปนครั้งที่สอง ความเห็นซึ่งซ้ำแก้อีกนี้เกิดขึ้นแต่คนสองคน คือพระยาอนุมานกับเกล้ากระหม่อม และแก้ด้วยเหตุสามประการ ดังจะกราบทูลต่อไปนี้

๑. พระยาอนุมานสอบตัวโรมันกับหนังสือ เบอร์มา กาเซตเตีย ว่าจะมีผิดแผกกันอย่างไรบ้าง

๒. พระยาอนุมานเที่ยวถามผู้รู้ทางพะม่า เอาสำเนียงและความหมายมาสอบดู

๓. เกล้ากระหม่อมเกิดวิตกขึ้น ว่าคนอ่านที่อ่านหนังสือโรมันไม่ออกจะเกิดรำคาญใจในเมื่ออ่านลางแห่ง ที่ไม่ปรากฎความหรือถ้อยคำเปนหนังสือไทยให้รู้ได้

โดยเหตุสามประการนี้แหละพาให้คิดกันแก้เปนครั้งที่สอง แต่จะต้องเอาพระทัยใส่ทรงตรวจตราถี่ถ้วนอยู่ก็แต่ประการที่ ๑ ประการเดียว เพราะเข้าใจว่าทรงพระนิพนธ์ด้วยเก็บเอามาแต่หนังสือหลายฉะบับ พระยาอนุมานมีแต่เบอร์มา กาเซตเตียสอบฉะบับเดียว ลางทีหนังสือต่างฉะบับจะใช้ตัวไม่เหมือนกันก็เปนได้เมื่อเปนเช่นนั้นก็จะต้องทรงวินิจฉัยให้เขียนอย่างไร ตามฉะบับไหน แต่อีกสองประการข้างล่างนั้นไม่สำคัญอะไร เกล้ากระหม่อมได้เลือกแล้ว การแก้เสียงก็เลือกเอาแต่ที่ไม่แตกไปจากอักษรโรมัน และที่แก้คำก็ระวังไม่ให้เสียความคงจะไม่ผิดรูปเดิมไปได้ ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด

หม่อมเจิมบอกว่าจะออกมาปีนัง เปนโอกาสที่จะฝากสมุดเรื่องพระคเนศมาถวายคืน จึ่งได้ฝากมาถวาย ส่วนที่จะพูดถึงเรื่องนั้นจะกราบทูลมาโดยหนังสือเวรเมล์หน้า

เติมความในกฎมนเทียรบาลพะม่า ตอนลักษณการราชาภิเษก (หน้า ๒) ใต้ข้อ ๓ ในวงเล็บ เปนดั่งนี้

----------------------------

(พิเคราะห์ดู น่าจะถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์กับเครื่องราชูปโภคสิ่งอื่นสำหรับพระยศด้วยตรงนี้ แต่ในหนังสือไม่ได้กล่าวถึง เบญจราชกกุธภัณฑ์พะม่านั้น พบพรรณนาในพงศาวดารเรื่องหนึ่งว่า

๑ White Umbrella เศวตฉัตร (ชั้นเดียว)

๒ Crown มกุฎ

๓ Yaktail Fan พัด (ที่แท้แส้) หางจามรี

๔ Sword of State พระขรรค์

๕ Golden Sandal ฉลองพระบาททอง)