| ๏ ฝ่ายพระหน่อบดินทร์ปิ่นกษัตริย์ |
ยังข้องขัดไม่สมอารมณ์ประสงค์ |
| ครั้นเวลาสายัณห์พยับลง |
พระจันทร์ส่งแสงสว่างดังกลางวัน |
| คิดคะนึงถึงนุชสุดสวาท |
ค่อยเคลื่อนคลาดคลายโรคที่โศกศัลย์ |
| จะไปชวนชื่นอารมณ์ให้ชมจันทร์ |
จึงผ่อนผันพาทีกับพี่พราหมณ์ |
| เราเปลี่ยนพายสายน้ำค่ำวันนี้ |
อย่าให้มีกีดขวางระคางขาม |
| อันตัวน้องจะไปหาพะงางาม |
พี่เชิญสามพี่เลี้ยงมาเตียงเรา |
| ธรรมเนียมหมอรักษาโรคาไข้ |
พอเดินได้ก็เรียกขวัญข้าวเขา |
| ไม่ตรึกตราปรารภทำซบเซา |
ถ้าฉวยเปล่าแล้วสิอดเหมือนมดแดง |
| พราหมณ์หัวร่อถ่อเวียนเปลี่ยนสายน้ำ |
จะทำตามสารพัดไม่ขัดแข็ง |
| พ่อดวงจิตคิดดีมิเสียแรง |
จะจัดแจงเสียให้เสร็จสำเร็จการ |
| พอย่ำยามสามนายชายฉลาด |
ลงจากอาสน์ออกไปเพียงเตียงสนาน |
| ค่อยสั่งเหล่าสาวสรรค์ว่าฉันวาน |
ช่วยเชิญท่านพี่เลี้ยงมาเพียงนี้ |
| นางสาวใช้ไปบอกออกมาพร้อม |
แต่ว่าหม่อมศรีสุดาผินหน้าหนี |
| ทั้งสามนางต่างนั่งบังอัคคี |
ทำท่วงทีไต่ถามตามธรรมเนียม |
| ว่ากระไรไม่ว่าเล่าขาทั่น |
พลางทำชั้นเชิงชม้ายทำอายเหนียม |
| ทั้งสามพราหมณ์ทรามคะนองประคองเลียม |
ไม่มาเยี่ยมกันเลยแม่แต่ประชวร |
| หรือลืมแล้วแก้วตานิจจาเอ๋ย |
ไม่คิดเลยหรือไฉนเมื่อไปสวน |
| นี่หายไข้ไรช้ำเป็นน้ำนวล |
ดูอ้วนท้วนถึงจอมเจียวหม่อมน้อง |
| เมื่อเจ้าเจ็บพี่ก็ไข้น้ำใจด้วย |
เจ้าหายป่วยพี่ชายก็หายหมอง |
| จะขอถามทรามสงวนนวลละออง |
ขอเชิญน้องขึ้นมานั่งถึงข้างนี้ ฯ |
| ๏ ทั้งสามนางต่างอายชม้ายค้อน |
ช่างขืนค่อนแคะว่าน่าบัดสี |
| เมื่อไม่คลาดราชการของฉันมี |
ไม่รู้ที่จะมาเฝ้าเจ้าประคุณ |
| จะไต่ถามว่ากระไรก็ไม่ถาม |
อย่าลวนลามเหมือนที่สวนจะหวนหุน |
| เป็นไรมีที่ธุระเดชะบุญ |
จึงค่อยคุ้นเคยกันฉันจะลา ฯ |
| ๏ ทั้งสามพราหมณ์ยุดสามพี่เลี้ยงไว้ |
อย่าเพ่อไปก่อนพี่นึกจะปรึกษา |
| เข้าเคียงข้างพลางนั่งบังกายา |
แล้วพูดจาไต่ถามตามสบาย ฯ |
| ๏ หน่อกษัตริย์สอดมองตามช่องฉาก |
เห็นเขาฝากรักใคร่ก็ใจหาย |
| คิดถึงแก้วเกษราเอกากาย |
ค่อยแหวะชายม่านย่องเข้าห้องนาง |
| เห็นโฉมยงทรงเลือกมาลัยเล่น |
มิได้เห็นองค์แอบเข้าแนบข้าง |
| ค่อยเชยโฉมโลมลูบพระปฤษฎางค์ |
นางหวีดวางดอกจำปาประหม่าใจ |
| เห็นทรงยศลดองค์ลงอภิวาท |
สายสวาทนึกพรั่นประหวั่นไหว |
| พระรับขวัญขวัญตาสุมาลัย |
พอรื้อไข้ขึ้นก็เหมือนดังเดือนเต็ม |
| สว่างช่วงดวงเดือนดูเหมือนแม่ |
ไม่มีแผลบาดกายเท่าปลายเข็ม |
| ดอกไม้นิดกรีดเล็บค่อยเก็บเล็ม |
ยังตกเต็มอยู่แน่เจ้าเยาวมาลย์ ฯ |
| ๏ นางโฉมฉายอายองค์พระทรงโฉม |
มาลอบโลมเลียมรักสมัครสมาน |
| นางผลักพลิกหยิกพระหัตถ์ทำทัดทาน |
ทูลอาการป่วยไข้ยังไม่คลาย |
| ขืนหยอกเย้าเฝ้าเล่นอยู่เช่นนี้ |
สักแปดปีเห็นไข้จะไม่หาย |
| เวียนมาไยในห้องให้น้องอาย |
คนทั้งหลายรู้เรื่องจะเลื่องลือ |
| น้องจะไปไหนพ้นพระผ่านเกล้า |
ขอทุเลาแล้วก็ยังไม่ฟังหรือ |
| อย่าลูบต้องน้องจะกรมระบมมือ |
โรคจะรื้อร่ำทำให้รำคาญ ฯ |
| ๏ พระยิ้มพลางทางตอบสุนทรสนอง |
น้อยหรือน้องห้ามรักหักประหาร |
| แกล้งหนักหน่วงลวงหลอกบอกอาการ |
เพราะคิดอ่านออกตัวกลัวมลทิน |
| การนินทากาเลเหมือนเทน้ำ |
ไม่ชอกช้ำเหมือนเอามีดลงขีดหิน |
| พี่อาสามาสู้กู้แผ่นดิน |
เขารู้สิ้นแล้วว่ารักภัคินี |
| แล้วมิหนำซ้ำมารักษาอยู่ |
เขาก็รู้เฟื่องฟุ้งทั้งกรุงศรี |
| ครั้นหายไข้ใกล้เคียงกันเพียงนี้ |
ว่าจู้จี้เสียใจกระไรเลย |
| รำลึกถึงจึงอุตส่าห์มาหาน้อง |
จะถูกต้องก็ต้องว่านิจจาเอ๋ย |
| แต่เพียงนี้นี่มิใช่ว่าไม่เคย |
ไม่เคยเลยหรือเมื่อหนาวคราวประชวร ฯ |
| ๏ นางฟังคำซ้ำแสนสวาทรัก |
แกล้งหน่วงหนักตามทำนองของสงวน |
| ประณตนอบตอบคำให้น้ำนวล |
พระไม่ควรที่เคืองในเรื่องความ |
| ครั้นบอกป่วยเล่าก็เห็นว่าเป็นปด |
ตรัสประชดช้ำเจ็บดังเหน็บหนาม |
| เมื่อไข้หนักรักษาพยายาม |
น้องก็ตามใจบ้างแต่อย่างนั้น |
| พอโรคถอยค่อยคลายไม่หายขาด |
สิหมายมาดจะมาฆ่าชีวาฉัน |
| จึงผันผ่อนงอนง้อขอชีวัน |
ไม่หวงกันดอกที่ตรงจะทรงชม |
| แม้นสิ้นโศกโรคภัยเหมือนใจหวัง |
น้องจะนั่งแนบชิดสนิทสนม |
| ไม่ทานทัดขัดห้ามตามอารมณ์ |
จึงค่อยชมเชยประชดที่อดออม ฯ |
| ๏ พระแย้มยิ้มพริ้มพักตร์พจนารถ |
แสนฉลาดแหลมเหลือแม่เนื้อหอม |
| ไม่ปลงจิตคิดอ่านทั้งหว่านล้อม |
ให้อดออมเอากระนี้แล้วดีจริง |
| วาสนาอาภัพอัปภาคย์ |
เมื่อยามยากมิได้กอดแม่ยอดหญิง |
| จะต้องแอบแนบนอนกับหมอนอิง |
หนาวก็ผิงเพลิงพลางพอสร่างทรวง |
| พอสาใจที่ไม่เจียมเสงี่ยมศักดิ์ |
มาหลงรักร่วมฟูกกับลูกหลวง |
| ตระกูลต่ำจำลาสุดาดวง |
ทำลุกลวงลองใจจะไคลคลา ฯ |
| ๏ นางฉวยยุดฉุดข้อพระบาทไว้ |
จะไปไหนน่าสมเพชพระเชษฐา |
| จงหยุดหย่อนก่อนน้องจะพูดจา |
เฝ้าโกรธาน้ำพระทัยดังไฟฮือ |
| สารพัดตัดพ้อไม่รอรั้ง |
จะจากวังไปผนวชบวชแล้วหรือ |
| น้องจะหย่อนผ่อนให้แต่ไม้มือ |
แต่สัตย์ซื่อสิ่งหนึ่งอย่าพึงคิด |
| พระรับคำสำคัญได้มั่นแม่น |
จะร่วมแท่นที่บรรทมให้สมจิต |
| อย่าหักหาญนักเลยค่อยเชยชิด |
เหมือนให้น้องครองชีวิตไว้สืบไป ฯ |
| ๏ พระทรงโฉมโลมเล้าว่าเจ้าพี่ |
ไม่หน่ายหนีนวลอนงค์อย่าสงสัย |
| พี่ว่าหยอกดอกน้องอย่าหมองใจ |
จะรักใคร่ครองกันจนวันตาย |
| แม่เนื้อหอมจอมนางสำอางโฉม |
งามประโลมเหลือจะหักให้รักหาย |
| อย่าหน่วงเหนี่ยวหวงห้ามความสบาย |
จะฟังสายสวาทว่าอย่าอาวรณ์ |
| พระรับขวัญขวัญใจจงไสยาสน์ |
อย่าหวั่นหวาดพี่ไม่ลวงดวงสมร |
| ถนอมแนบแอบอุ้มองค์บังอร |
ขึ้นบรรจถรณ์แท่นทองประคองเชย |
| พระจุมพิตชิดชื่นระรื่นกลิ่น |
นางผันผินพักตร์แนบแอบเขนย |
| น่าบัดสีนี่อะไรน้องไม่เคย |
ไม่อิ่มเลยเจียวหรือเฝ้าแต่เคล้าคลึง ฯ |
| ๏ พระเล้าโลมโฉมยงทรงกระซิบ |
ถึงเครื่องทิพย์จะมาเปรียบไม่เทียบถึง |
| อย่าข้องขัดปัดมือทำดื้อดึง |
จะเสียซึ่งสัจจังไม่บังควร |
| พลางประคองต้องเต้าเต็มพระหัตถ์ |
นางปิดปัดปกป้องของสงวน |
| พระอิงแอบแนบชิดสะกิดกวน |
แต่เย้ายวนหยอกหยิกกันซิกซี้ ฯ |
| ๏ ฝ่ายพี่เลี้ยงเคียงนั่งเป็นคู่คู่ |
แยกกันอยู่ห่างห่างในปรางค์ศรี |
| ต่างพูดเล่นเจรากับนารี |
สูบบุหรี่กินหมากจนปากเกรียม |
| นางผู้หญิงพิงทับอยู่กับตัก |
กำเริบรักรูปชายไม่อายเหนียม |
| ชายก็กอดสอดต้องประลองเลียม |
ตามธรรมเนียมนั่งแนบแอบอุรา ฯ |
| ๏ ศรีสุดาเดินไขว่นอนไม่หลับ |
เห็นเขาจับคู่คิดริษยา |
| ให้หมกมุ่นขุ่นคิ่นในวิญญาณ์ |
จะดูหน้านางงามทั้งสามคน |
| ค่อยแฝงเงาเข้าไปฟังเขานั่งพูด |
เสียงสูดสูดสอดมองสยองขน |
| ให้เสียวทรวงง่วงเหงาเศร้าสกนธ์ |
สุดจะทนถอยมาเที่ยวหาเทียน |
| แล้วจุดไฟไปส่องทุกช่องฉาก |
ต่างกระดากเดินลัดฉวัดเฉวียน |
| ศรีสุดาบ้าบ่นเดินวนเวียน |
ไม่ดับเทียนถือป้องประคองมา |
| ทั้งสามพราหมณ์สามนางไม่ห่างเหิน |
จูงกันเดินลัดแลงเข้าแฝงฝา |
| หัวเราะริกหลีกล่อคลอไคลคลา |
ศรีสุดาเดือดใจจะไปฟ้อง |
| เข้าในห้องมืดอยู่ก็รู้แจ้ง |
มิรู้แห่งที่จะทูลยิ่งขุ่นหมอง |
| อยากจะใคร่ได้เห็นพระรูปทอง |
ค่อยเมียงมองแหวกที่มูลี่แล |
| แล้วลืมตัวหัวร่อเสียงคิกคิก |
น่าใคร่หยิกเสียให้ยับไม่นับแผล |
| รู้สึกตัวกลัวจะว่ามาตอแย |
ออกวิ่งแชเชือนไปนั่งกำบังกาย ฯ |
| ๏ นางฟังคำจำเสียงพี่เลี้ยงได้ |
ตกพระทัยลุกเขยื้อนเคลื่อนขยาย |
| แล้วบ่นว่าน่าเบื่อเหลือละอาย |
เพราะชู้ชายเข้ามาอยู่ไม่รู้เลย |
| ประทานโทษโปรดเถิดพระผ่านเกล้า |
เขาเรียกเร้าเร่งเตือนอย่าเชือนเฉย |
| ช่วยโลมเล้าโฉมงามเสียตามเคย |
อย่าให้เย้ยเยาะเล่นอยู่เช่นนี้ ฯ |
| ๏ พระยิ้มย่องลองลวงดวงสมร |
ปีศาจหลอนหลงโกรธพิโรธพี่ |
| นางยิ้มเยื้อนเบือนหน้ามาพาที |
ปีศาจพี่ศรีสุดามาหาชู้ |
| พระฟังคำทำไถลแกล้งไขสือ |
จริงแล้วหรือหรือว่าเสียงสำเนียงหนู |
| ประหลาดจิตผิดใจจะไปดู |
ถ้าคนอยู่แล้วจะว่าให้น่าฟัง |
| ลงจากอาสน์นาดออกนอกมูลี่ |
พอพบศรีสุดาสมอารมณ์หวัง |
| เหมือนแสบท้องต้องฝืนกลืนข้าวตัง |
พอประทังประทับลมตรมอุรา |
| ทำถามไถ่ใครหนอมานั่งซุ่ม |
จะจับกุมเอาไปรักให้นักหนา |
| พลางพยุงจูงศรีสุดามา |
ห้องข้างหน้าที่สำหรับอยู่หลับนอน |
| พระแนบนางพลางว่านิจจาเอ๋ย |
พี่ปองเชยโฉมฉายสายสมร |
| พึ่งสมหวังดังใจอาลัยวรณ์ |
จะวายร้อนรับขวัญทุกวันคืน |
| ขอเชิญเจ้าเยาวลักษณ์วิไลโฉม |
ช่วยน้อมโน้มประดิพัทธ์อย่าขัดขืน |
| นางฟังคำน้ำเสียงจะเพียงจะกลืน |
ไม่ฝ่าฝืนฟุบหมอบตอบบัญชา |
| ซึ่งออกโอษฐ์โปรดเกล้ามาเท่านั้น |
กระหม่อมฉันแหวกไว้ในเกศา |
| ผิดธรรมเนียมเจียมตัวกลัวนินทา |
เมื่อเป็นข้าหรือจะเรียงเคียงบรรทม |
| แม้นทราบถึงพระบุตรีศรีสวัสดิ์ |
จะเคืองขัดค่อนว่าให้สาสม |
| จะเจ็บอกฟกช้ำด้วยคำคม |
ระกำกรมกรอมใจจนวายวาง ฯ |
| ๏ พระโลมลูบรูปงามทรามสงวน |
พอสมควรอยู่แล้วน้องอย่าหมองหมาง |
| เจ้าเป็นที่พี่เลี้ยงอยู่เคียงนาง |
จงเคียงข้างพี่ยาอย่าอาวรณ์ |
| แล้วเอนแอบแนบน้องประคองเคล้า |
พระต้องเต้าเต่งทรวงดวงสมร |
| นางทอดทับกับเพลาเฝ้าฉะอ้อน |
พระสอดกรกอดประทับไว้กับทรวง |
| แนบสนิทชิดชมภิรมย์รัก |
นางเบือนพักตร์ผ่อนตามไม่ห้ามหวง |
| ดังมาลีคลี่คลายขยายดวง |
ระรื่นร่วงเรณูฟูขจร |
| แมลงผึ้งคลึงเคล้าเสาวรส |
เมื่อยามอดอุตส่าห์แทรกแหวกเกสร |
| ลงกลิ้งเกลือกเยือกเย็นเฝ้าเฟ้นฟอน |
ละอองอ่อนอาบเอิบกำเริบแรง |
| พิรุณโรยโปรยปรายเป็นสายสาด |
สุนีฟาดฟ้าแลบวะแวบแสง |
| น้ำฝนนองท้องทางที่กลางแปลง |
พระโรยแรงเอนองค์ลงบรรทม |
| ศรีสุดาเคารพอภิวาท |
ไม่ห่างบาทบพิตรสนิทสนม |
| จนแสงทองส่องสว่างน้ำค้างพรม |
จึงบังคมลากลับไปหลับนอน ฯ |
| ๏ สมเด็จท้าวเจ้ากรุงบำรุงราษฎร์ |
บรมบาทบพิตรอดิศร |
| สถิตแท่นแว่นฟ้าสถาวร |
กับบังอรองค์อัครชายา |
| จะใกล้รุ่งฟุ้งกลิ่นสุคนธ์รื่น |
บรรทมตื่นตรองตรึกแล้วปรึกษา |
| อันลูกน้อยค่อยสบายคลายโรคา |
ทำนิ่งช้าไว้ก็เห็นไม่เป็นการ |
| ศรีสุวรรณนั้นก็ยังกำลังรุ่น |
จะเฉียวฉุนเฉโกด้วยโวหาร |
| เหมือนเปลวไฟใกล้ฝอยพลอยรำคาญ |
พี่คิดการตรองความมาสามวัน |
| จะเสกสองครองกรุงให้ฟุ้งเฟื่อง |
เป็นเจ้าเมืองมอบมิ่งมไหศวรรย์ |
| ช่วยฝังปลูกลูกแก้วเสียแล้วกัน |
เถิดหรือขวัญเนตรจะเห็นเป็นอย่างไร ฯ |
| ๏ มเหสีฟังสารโองการตรัส |
นางกษัตริย์ยินดีจะมีไหน |
| อภิวาทบาทมูลแล้วทูลไป |
พระตรึกไตรตรองความนี้งามนัก |
| ศรีสุวรรณนั้นมาค้างอยู่ปรางค์มาศ |
ถ้าพลั้งพลาดก็จะพลอยให้ถอยศักดิ์ |
| จงเสกสองครองกรุงบำรุงรัก |
ถ้าหน่วงหนักนานไปจะได้อาย ฯ |
| ๏ พระจอมวังฟังมิ่งมเหสี |
ยิ่งยินดีด้วยสมอารมณ์หมาย |
| พอเดือนดับลับดวงดาราราย |
สุริย์ฉายส่องฟ้านภาลัย |
| จึงโสรจสรงทรงเครื่องเรืองจำรัส |
เพชรรัตน์พรายพร่างสว่างไสว |
| ออกแท่นทองท้องพระโรงสำราญใจ |
เสนาในกราบก้มบังคมคัล |
| กรุงกษัตริย์ตรัสว่ากับข้าเฝ้า |
อันตัวเราแก่ชราเกือบอาสัญ |
| จะเสกราชบุตรีกับศรีสุวรรณ |
ให้ครองขัณฑเสมาพาราเรา |
| เห็นไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินสิ้นทั้งหลาย |
จะได้พลอยค่อยสบายเพราะบุญเขา |
| สารพัดศัตรูไม่ดูเบา |
พวกข้าเฝ้าทุกตำแหน่งเร่งแต่งการ |
| ทั้งเครื่องราชาภิเษกเศวตฉัตร |
ตามกษัตริย์สืบวงศ์ดำรงสถาน |
| สั่งกำชับสรรพเสร็จสำเร็จการ |
นฤบาลกลับหลังเข้าวังใน ฯ |
| ๏ ฝ่ายขุนนางต่างทำทุกตำแหน่ง |
ให้ตกแต่งปราสาททองอันผ่องใส |
| พระที่นั่งตั้งแท่นทองประไพ |
เอาหนังไกรสรราชมาลาดทับ |
| ราชวัติฉัตรสุวรรณเป็นหลั่นลด |
พระเต้าทั้งสังข์กลศเตรียมสำหรับ |
| บายศรีแก้วบายศรีทองสองสำรับ |
เครื่องคำนับเทวาบูชายัญ |
| มีพานทองรองพระแสงสำหรับยุทธ์ |
อัษฎาอาวุธทุกสิ่งสรรพ์ |
| ทั้งแก้วกองทองเรียงอยู่เคียงกัน |
แล้วปักกั้นเศวตฉัตรจำรัสเรือง |
| ที่ริมขอบรอบปราสาทราชฐาน |
ล้วนธงฉานราชวัติขนัดเนื่อง |
| ละครโขนหุ่นหนังตั้งกลางเมือง |
ให้ครบเครื่องเสกกษัตริย์ขัตติยา |
| ถึงวันดีสี่ค่ำเป็นกำหนด |
มาพร้อมหมดเหมือนหมายทั้งซ้ายขวา |
| พวกเสนีชีพราหมณ์ก็ตามมา |
คอยอยู่ท่าหน้าปราสาทราชวัง ฯ |
| ๏ สมเด็จท้าวเจ้ามิ่งมไหศวรรย์ |
ครั้นถึงวันวิวาห์สมอารมณ์หวัง |
| สถิตที่แท่นสุวรรณบัลลังก์ |
จึงตรัสสั่งมเหสีด้วยปรีดา |
| จงแต่งองค์ทรงเครื่องให้ลูกน้อย |
พอบ่ายคล้อยพานางไปข้างหน้า |
| แล้วชวนองค์พงศ์กษัตริย์ขัตติยา |
เสด็จมาพระโรงรัตน์ชัชวาล |
| จึงให้ศรีสุวรรณวงศ์เข้าสรงชล |
ในมณฑลมุรธากระยาสนาน |
| สะพรั่งพร้อมโหราพฤฒาจารย์ |
พนักงานเครื่องสำอางมาวางเตรียม ฯ |
| ๏ ศรีสุวรรณอัญชลีเข้าที่สรง |
สำอางองค์ผุดผ่องละอองเอี่ยม |
| พราหมณ์ก็อ่านมนต์พราหมณ์ตามธรรมเนียม |
น้ำมนต์เปี่ยมปากสังข์ค่อยหลั่งลง |
| ชาวประโคมต่างประโคมเสียงโครมครื้น |
พระทรงยืนผลัดผ้าภูษาสรง |
| น้ำกุหลาบอาบอบตลบองค์ |
พระสอดทรงเครื่องกษัตริย์ขัตติยา |
| สร้อยสังวาลบานพับประดับเพชร |
มงกุฎเก็จแก้วเก้าวาวเวหา |
| ครั้นเสร็จสามพราหมณ์พี่เลี้ยงเคียงลีลา |
มาเฝ้าฝ่าบาทบงสุ์พระทรงธรรม์ ฯ |
| ๏ สมเด็จท้าวทศวงศ์พระทรงเดช |
ทอดพระเนตรชมเชยลูกเขยขวัญ |
| อร่ามเรืองเครื่องประดับจับผิวพรรณ |
จึงผายผันพาเขยมาเกยชัย |
| กระบวนแห่หอกดาบกราบประณต |
ฉัตรกรรชิงกลิ้งกลดเกลื่อนไสว |
| ทั้งจามรชอนตะวันเป็นหลั่นไป |
ตำรวจในสารวัดเร่งจัดแจง |
| ศรีสุวรรณนั้นทรงยานุมาศ |
เหล่ามหาดเล็กเดินเชิญพระแสง |
| กระบวนแห่แลสล้างไปกลางแปลง |
กลองคู่แซงสังข์แตรแซ่ประโคม |
| พวกหนุ่มสาวชาวเมืองมาเนืองแน่น |
ดูแห่แหนเห็นองค์พระทรงโฉม |
| ขึ้นทรงยานุมาศเหมือนเลื่อนโพยม |
แลประโลมลืมตนทุกคนไป |
| บ้างบังคมชมงามพ่อพราหมณ์เอ๋ย |
สมเป็นเขยขัตติยาอัชฌาสัย |
| ต่างเริงรื่นชื่นช่วยกันอวยชัย |
ตลอดไปในทางที่กลางวัง ฯ |
| ๏ สมเด็จท้าวทศวงศ์ทรงเสลี่ยง |
คู่แห่เคียงคนหามมาตามหลัง |
| ถึงที่เกยเคยประทับก็ยับยั้ง |
พอพร้อมพรั่งยานุมาศพระญาติวงศ์ |
| พระนำหน้าพาขึ้นปรางค์ปราสาท |
ภูวนาถนั่งแท่นทองระหง |
| พวกเสนีชีพราหมณ์พฤฒิพงศ์ |
มาเฝ้าองค์อภิวาทดาษดา ฯ |
| ๏ ฝ่ายชนนีนาถในราชฐาน |
ประโลมลานลูกน้อยเสนหา |
| ให้แต่งองค์สรงชลสุคนธา |
ทรงภูษาค่าเมืองเรืองระยับ |
| สี่พี่เลี้ยงเคียงองค์ประจงจัด |
คาดเข็มขัดกัลเม็ดเพชรประดับ |
| ห่มสไบริ้วทองมีรองซับ |
สอดสังวาลบานพับประดับพลอย |
| ทั้งสร้อยนวมสวมพระศอลอออ่อน |
ทองพระกรแลกระจ่างอย่างหิ่งห้อย |
| ธำมรงค์เรือนเก็จล้วนเพชรพลอย |
ดูเรียบร้อยนิ้วพระหัตถ์จำรัสเรือง |
| ทรงมงกุฎบุตรีมณีประดับ |
กระจ่างจับผุดผ่องละอองเหลือง |
| สี่พี่เลี้ยงเคียงนางค่อยย่างเยื้อง |
มาเฝ้าเบื้องบาทยุคลพระชนนี |
| นางกษัตริย์ตรัสชวนว่าจวนฤกษ์ |
พฤฒาเฒ่าเขาจะเบิกซึ่งบายศรี |
| แล้วนำหน้าพาพระราชบุตรี |
ออกมาที่ปรางค์มาศปราสาททอง |
| พร้อมพระวงศ์พงศาเสนาแน่น |
ริมพระแท่นราชครูอยู่ทั้งสอง |
| พอฤกษ์ดีได้เวลาเสียงฟ้าร้อง |
ให้ลั่นฆ้องขานโห่เป็นโกลา ฯ |
| ๏ พระบิตุรงค์ลงจากบัลลังก์รัตน์ |
มาจูงหัตถ์ศรีสุวรรณด้วยหรรษา |
| พระมารดรกุมกรธิดามา |
ให้สองราร่วมเศวตฉัตรชัย |
| ศรีสุวรรณนั้นนั่งบัลลังก์แก้ว |
ดูผ่องแผ้วพักตร์เพียงพระสุริย์ใส |
| พระนุชนั่งเหนือกองทองอุไร |
ดังแขไขเคียงคู่กับสุริยัน |
| ให้สององค์ทรงเกี่ยวก้อยกระหวัด |
ตามกษัตริย์เสกสมภิรมย์ขวัญ |
| ปุโรหิตติดเทียนแว่นสุวรรณ |
บังคมคัลส่งกษัตริย์ขัตติยา |
| ท้าวทศวงศ์ส่งให้มเหสี |
นางชลีแล้วก็ส่งให้วงศา |
| ต่างคำนับรับเทียนเวียนออกมา |
พวกเสนารับส่งเป็นวงไป |
| กลองประโคมแตรสังข์ประดังเสียง |
เสนาะสำเนียงดนตรีปี่ไฉน |
| มโหระทึกกึกก้องทั้งฆ้องชัย |
เสียงหวั่นไหวแว่นแคว้นทุกแดนดาว |
| ฝ่ายละครมอญรำพวกโรงนอก |
ต่างก็ออกโรงประชันสนั่นฉาว |
| ทั้งโขนเต้นชุลมุนหุ่นออกราว |
กระทุ้งส้าวเสียงลั่นสนั่นไป |
| ครั้นเวียนเทียนสำเร็จได้เจ็ดรอบ |
ตามระบอบประเพณีพิธีไสย |
| โหรารวบแว่นวิเชียรที่เวียนไว้ |
แล้วดับไฟโบกควันด้วยทันที |
| พระบิตุรงค์ทรงเจิมเฉลิมพักตร์ |
ให้ลูกรักทั้งสองอย่าหมองศรี |
| ทั้งสององค์ลงจากแท่นมณี |
พระบุตรีกราบกรานเข้าม่านทอง ฯ |
| ๏ สมเด็จท้าวทศวงศ์พงศ์กษัตริย์ |
มอบสมบัติในพระคลังทั้งสิบสอง |
| ทั้งอำมาตย์เสนาข้าทูลละออง |
สำหรับครองรมจักรนัครา |
| แล้วอวยพรพูนสวัสดิ์พิพัฒน์ผล |
จงพระชนม์อยู่ยืนหมื่นพรรษา |
| พระราชวงศ์พงศ์กษัตริย์ขัตติยา |
กับเสนาน้อมประณตบทมาลย์ |
| ต่างอำนวยอวยพรพูนสวัสดิ์ |
ครองสมบัติตราบกาลปาวสาน |
| กำนัลในไพร่ฟ้าข้าราชการ |
ได้พึ่งโพธิสมภารสำราญใจ ฯ |
| ๏ ครั้นเสร็จสิ้นปิ่นกษัตริย์จึงตรัสสั่ง |
พ่ออยู่ยังห้องทองให้ผ่องใส |
| แล้วสั่งเหล่าสาวสรรค์กำนัลใน |
คอยรับใช้อย่าให้ขัดอัธยา |
| ให้เจ้าพราหมณ์สามคนอยู่มนเทียร |
ค่อยใกล้ใกล้จะได้เวียนไปมาหา |
| แล้วชวนพระมเหสีให้ลีลา |
พาธิดากลับหลังเข้าวังใน |
| พวกข้าเฝ้าเคารพอภิวาท |
จากปราสาทต่างมาที่อาศัย |
| แต่โรงงานการเล่นยังเล่นไป |
กว่าจะได้เจ็ดวันดังสัญญา ฯ |
| ๏ จะแกล้งกล่าวชาวเมืองมาดูเล่น |
ด้วยว่าเป็นการสนุกทุกภาษา |
| เที่ยวดูงานการสมโภชในพารา |
บ้างยืนนั่งตั้งม้าทุกหน้าโรง |
| พวกขี้เมาเหล่านักเลงเสียงเครงครื้น |
ห่มแต่พื้นขาวม้านุ่งตาโถง |
| ชิงเบี้ยเจ๊กเด็กแย่งแทงอีโปง |
ออกเดินโคลงโคลนเลอะเทอะทั้งตัว |
| นางบ้านนอกขอกนาหน้าตาตื่น |
จะนั่งยืนเคียงข้างไม่ห่างผัว |
| ห่มแพรสีสองชั้นดูพันพัว |
ต่างแต่งตัวเต็มประดาทุกนารี |
| ข้าหลวงเหล่าชาววังยังกำดัด |
นุ่งสุหรัดซัดแต่ล้วนแพรสี |
| หนุ่มหนุ่มเหล่าเจ้าชู้ลูกผู้ดี |
เห็นนารีรูปงามตามเป็นพรวน |
| พวกบัณฑิตศิษย์วัดซัดลายอย่าง |
เที่ยวลากหากเดินข้ามตามฉนวน |
| เขาจับได้ให้แพรแสสีนวล |
ออกเดินด่วนเลี้ยวลัดเข้าวัดวา |
| พวกผู้ชายรายเที่ยวเกี้ยวผู้หญิง |
เข้าพาดพิงพูดผลอขอสลา |
| บ้างจับคู่อยู่จนสนธยา |
ผู้ชายพาหญิงเพลินเที่ยวเดินคลอ |
| ครั้นโพล้เพล้เพลาพอพลบค่ำ |
พวกหนังร่ำกลองประดังทั้งม้าล่อ |
| บ้างเชิดหนังตั้งแขนทำแหงนคอ |
ที่มุมจอคนเจรจาออกมายืน |
| พวกดูหนังนั่งหลามตามถนน |
ออกเกลื่อนกล่นกลุ้มกลาดดูดาษดื่น |
| บ้างลองจุดประทัดดังเหมือนอย่างปืน |
ให้คนตื่นแตกพลัดกระจัดกระจาย |
| พอกลองหยุดจุดดอกไม้ไฟสว่าง |
แสงกระจ่างแจ่มเหมือนดังเดือนหงาย |
| ดอกไม้กลคนชิงกันวิ่งควาย |
พวกผู้ชายสรวลเสเสียงเฮฮา |
| ไฟพะเนียงเสียงซู่ขึ้นฟูฟุ้ง |
ทั้งพลุพลุ่งโพลงสว่างกลางเวหา |
| ต่างเพลิดเพลินเดินไขว่กันไปมา |
ชาวพาราเริงรื่นชื่นอารมณ์ ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระชนนีนางอยู่ปรางค์รัตน์ |
ครั้นสงัดฆ้องย่ำยามปฐม |
| นึกปรานีศรีสุวรรณจะบรรทม |
จึงเชยชมลูกน้อยค่อยประคอง |
| แล้วลูบหลังสั่งสอนประสาหญิง |
แม่งามยิ่งยอดสตรีไม่มีสอง |
| จะจำไกลไปอยู่ด้วยคู่ครอง |
อย่าให้ข้องเคืองอัชฌาพระสามี |
| อย่าถือองค์นงลักษณ์ว่าอัคเรศ |
แม่ดวงเนตรนึกว่าเหมือนทาสี |
| ต้องซื่อตรงจงรักด้วยภักดี |
ถึงราตรีกราบบาทอย่าขาดวัน |
| ถ้าเธอกริ้วแม่อย่าโกรธพิโรธตอบ |
ประณตนอบโอนอ่อนค่อยผ่อนผัน |
| อนึ่งเหล่าสาวสุรางค์นางกำนัล |
อย่าป้องกันหึงหวงให้ล่วงเกิน |
| เมื่อคราวทุกข์ปลุกให้พระทัยชื่น |
อย่างเริงรื่นเริศร้างทำห่างเหิน |
| ราชการภารธุระอย่าละเมิน |
จึงเจริญราศีไม่มีมัว |
| อันหญิงดีเพราะผลปรนนิบัติ |
รักษาสัตย์สู้ม้วยอยู่ด้วยผัว |
| ผัวยิ่งรักหนักหญิงก็ยิ่งกลัว |
อย่าถือตัวต่อชายจะหน่ายใจ |
| คำของแม่แต่เท่านี้ก็ดีนัก |
บุรุษรักนั้นไม่มีที่สงสัย |
| ดึกอยู่แล้วแก้วตาจงคลาไคล |
แม่จะไปส่งเจ้าลำเภาพาล ฯ |
| ๏ พระบุตรีกราบก้มบังคมบาท |
เชิงฉลาดผ่อนผัดขัดบรรหาร |
| นางเล้าโลมโฉมงามตามโบราณ |
แล้วจูงเจ้าเยาวมาลย์ลีลามา |
| เข้าปรางค์ทองห้องศรีสุวรรณสถิต |
นางเบือนบิดบังคมแล้วก้มหน้า |
| พระนบนอบหมอบกรานพระมารดา |
นางพระยาหยุดนั่งบัลลังก์ทอง |
| แล้วฝากฝังสั่งศรีสุวรรณน้อย |
เจ้าจงค่อยปลูกฝังกันทั้งสอง |
| กรุณาปรานีเหมือนพี่น้อง |
เป็นคู่ครองนคราให้ถาวร |
| โฉมเฉลาเบาจิตถึงผิดพลั้ง |
พ่อเห็นแก่แม่มั่งช่วยสั่งสอน |
| อย่าปลดเปลื้องเคืองขัดถึงตัดรอน |
จงผันผ่อนอดออมถนอมกัน ฯ |
| ๏ พระรับรสพจนารถฉลาดตอบ |
ลูบหมายมอบชีวาจนอาสัญ |
| สุจริตคิดรักเหมือนร่วมครรภ์ |
ไม่เดียดฉันท์โฉมฉายสายสุดใจ |
| พระชนนีมีจิตพิศวาส |
ตรัสประภาษพูดจาอัชฌาสัย |
| เห็นลูกเมินเดินหลีกครรไลไป |
หมายมิให้กัลยาออกมาตาม ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระหน่อบพิตรอิศเรศ |
เห็นแก้วเกษราเมินยังเขินขาม |
| จึงเคียงเข้าเล้าโลมนางโฉมงาม |
มิลืมตามเสด็จแล้วหรือแก้วตา |
| แต่ก่อนนั้นขวัญเมืองเฝ้าเคืองขัด |
สารพัดที่จะวอนไม่ผ่อนหา |
| ทีนี้หมดมลทินที่นินทา |
เจ้าจะว่าเป็นอย่างไรจะใคร่ฟัง |
| ขอเชิญมิ่งนฤมลขึ้นบนแท่น |
อย่าหวงแหนห่างแหเหมือนแต่หลัง |
| เมื่อเจ็บไข้ก็หายคลายประทัง |
จะนิ่งนั่งอยู่ไยไม่ไสยา ฯ |
| ๏ นางเหลียวดูรู้ว่าชนนีกลับ |
น้อมคำนับบทเรศพระเชษฐา |
| พลางฉะอ้อนผ่อนผันจำนรรจา |
น้องเป็นข้าบาทบงสุ์พระทรงฤทธิ์ |
| จะอยู่ให้ใช้สอยคอยรับสั่ง |
หมั่นระวังตั้งใจมิให้ผิด |
| พอเข้านอกออกในได้ใช้ชิด |
พระอย่าคิดเคียงคู่ดูไม่ดี ฯ |
| ๏ น้อยหรือน้องพร้องเพราะเสนาะเสียง |
ช่างกล่าวเกลี้ยงกลับจะมาเป็นทาสี |
| การของพี่ที่ไหนก็ไม่มี |
แต่เดี๋ยวนี้หนาวใจกระไรเลย |
| จะขอใช้โฉมเฉลาเยาวยอด |
ให้ช่วยกอดกว่าจะหลับกับเขนย |
| พลางแย้มเยื้อนเบือนเบียดทำเฉียดเชย |
บุญเราเคยคู่ครองแล้วน้องรัก |
| พี่อยู่ถึงรัตนามหาศวรรย์ |
มาได้ขวัญเนตรชมถึงรมจักร |
| อย่าหมองหมางห่างเหินทำเมินพักตร์ |
เชิญน้องรักร่วมจิตไปนิทรา |
| พระอุ้มนางวางลงบัลลังก์อาสน์ |
แสนสวาทจุมพิตขนิษฐา |
| เนื้อละมุนอุ่นแอบแนบอุรา |
นางมารยาขยดเขยื้อนเบือนกระบวน |
| น้องห้ามแล้วหลายครั้งไม่ฟังห้าม |
ขืนลวนลามลูบต้องของสงวน |
| ประทานโทษโปรดเกล้าอย่าเฝ้ากวน |
น้องจะข่วนหยิกยับด้วยอับอาย |
| ประทมเถิดให้สำราญพระผ่านเกล้า |
จะอยู่เฝ้านวดฟั้นไม่ผันผาย |
| แล้วนั่งแนบแอบองค์พงศ์นารายณ์ |
พระเอนกายกอดประทับไว้กับทรวง |
| ค่อยเชยปรางทางว่านิจจาน้อง |
กับเจ้าของนี่ก็แค่นจะแหนหวง |
| เป็นหลายหนหลายครั้งตั้งแต่ลวง |
แต่หนักหน่วงอยู่นั่นน้อยหรือกลอยใจ |
| รู้ทำนองน้องแก้วเสียแล้วนะ |
ที่จะละเชิงลาอย่าสงสัย |
| พลางประโลมโฉมฉายสายสุดใจ |
ค่อยเคล้นไคล้เคล้าพุ่มปทุมมาลย์ |
| ประคองเคียงเอียงแอบแนบเขนย |
ตระกองเกยกรกอดสอดประสาน |
| สายสมรผ่อนตามความสำราญ |
ฤดีดาลเดือดคะนองทั้งสองรา |
| ดังกำลังมังกรสำแดงฤทธิ์ |
ให้มืดมิดกลางทะเลแลเวหา |
| ลงเล่นน้ำดำดึ่งถึงสุธา |
สะท้านกระทั่งหลังปลาอนนต์นอน |
| ปลากระดิกพลิกครีบทวีปไหว |
เมรุไกรโยกยอดจะถอดถอน |
| มัตติมิงกลิ้งเล่นชโลทร |
คงคาคลอนคลื่นคลั่งฝั่งสินธู |
| สลุบแล่นลมหวนให้ป่วนคลื่น |
จะฝ่าฝืนไปไม่รอดก็จอดสู้ |
| มังกรผุดพ่นฟองขึ้นฟ่องฟู |
ต่างร่วมรู้รสรักประจักษ์ใจ |
| สองสนิทชิดชมสมสวาท |
ไม่เคลื่อนคลาดคลายจิตพิสมัย |
| จนเที่ยงคืนรื่นรสสุมาลัย |
หลับอยู่ในแท่นทองทั้งสองรา |
| พอดาวเดือนเลื่อนลับพยับเมฆ |
การเวกร่อนร้องก้องเวหา |
| เหมือนสังคีตดีดสีปี่ชวา |
พระผ่านฟ้าฟังฟื้นตื่นบรรทม |
| สำอางองค์ทรงนั่งบัลลังก์อาสน์ |
เดียรดาษด้วยสุรางค์นางสนม |
| พระโฉมยงหลงเลยแต่เชยชม |
เพลินนิยมรมจักรนัครา ฯ |
