- คำนำ (พ.ศ. ๒๕๔๔)
- คำนำ (พ.ศ. ๒๕๒๙)
- คำนำเมื่อพิมพ์ครั้งแรก
- ประวัติสุนทรภู่
- บันทึกเรื่องผู้แต่งนิราศพระแท่นดงรัง
- อธิบาย ว่าด้วยเรื่องพระอภัยมณีของสุนทรภู่
- ปกิรณะกะประวัติของสุนทรภู่
- ตอนที่ ๑ พระอภัยมณีกับศรีสุวรรณเรียนวิชา
- ตอนที่ ๒ นางผีเสื้อลักพระอภัยมณี
- ตอนที่ ๓ ศรีสุวรรณเข้าเมืองรมจักร
- ตอนที่ ๔ ศรีสุวรรณพบนางเกษรา
- ตอนที่ ๕ ศรีสุวรรณเกี้ยวนางเกษรา
- ตอนที่ ๖ ศรีสุวรรณรบท้าวอุเทน
- ตอนที่ ๗ ศรีสุวรรณพยาบาลนางเกษรา
- ตอนที่ ๘ อภิเษกศรีสุวรรณ
- ตอนที่ ๙ พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ
- ตอนที่ ๑๐ พระอภัยได้นางเงือก
- ตอนที่ ๑๑ นางสุวรรณมาลีไปเที่ยวทะเล
- ตอนที่ ๑๒ พระอภัยมณีพบนางสุวรรณมาลี
- ตอนที่ ๑๓ พระอภัยมณีโดยสารเรือนางสุวรรณมาลี
- ตอนที่ ๑๔ พระอภัยมณีเรือแตก
- ตอนที่ ๑๕ สินสมุทรโดยสารเรือโจรสุหรั่ง
- ตอนที่ ๑๖ สินสมุทรพบศรีสุวรรณ
- ตอนที่ ๑๗ ศรีสุวรรณกับสินสมุทรตามพระอภัยมณี
- ตอนที่ ๑๘ พระอภัยมณีโดยสารเรืออุศเรน
- ตอนที่ ๑๙ พระอภัยมณีพบศรีสุวรรณกับสินสมุทร
- ตอนที่ ๒๐ สินสมุทรรบกับอุศเรน
- ตอนที่ ๒๑ พระอภัยมณีเกี้ยวนางสุวรรณมาลี
- ตอนที่ ๒๒ พระอภัยมณีครองเมืองผลึก
- ตอนที่ ๒๓ พระอภัยมณีอภิเษกกับนางสุวรรณมาลี
- ตอนที่ ๒๔ กำเนิดสุดสาคร
- ตอนที่ ๒๕ สุดสาครเข้าเมืองการะเวก
- ตอนที่ ๒๖ อุศเรนตีเมืองผลึก
- ตอนที่ ๒๗ เจ้าละมานตีเมืองผลึก
- ตอนที่ ๒๘ สุดสาครตามพระอภัยมณี
- ตอนที่ ๒๙ ศึกเก้าทัพตีเมืองผลึก
- ตอนที่ ๓๐ พระอภัยมณีตีเมืองใหม่
- ตอนที่ ๓๑ พระอภัยมณีพบนางละเวง
- ตอนที่ ๓๒ ศรีสุวรรณอาสาตีด่านดงตาล
- ตอนที่ ๓๓ ย่องตอดสะกดทัพ
- ตอนที่ ๓๔ นางละเวงคิดหย่าทัพ
- ตอนที่ ๓๕ พระอภัยติดท้ายรถ
- ตอนที่ ๓๖ พระอภัยมณีทำผูกคอตายได้นางละเวง
- ตอนที่ ๓๗ ศรีสุวรรณกับสินสมุทรถูกเสน่ห์
- ตอนที่ ๓๘ นางสุวรรณมาลีข้ามไปเมืองลังกา
- ตอนที่ ๓๙ นางสุวรรณมาลีมีสารตัดพ้อ
- ตอนที่ ๔๐ สุดสาครถูกเสน่ห์
- ตอนที่ ๔๑ นางสุวรรณมาลีหึงหน้าป้อม
- ตอนที่ ๔๒ หัสไชยแก้เสน่ห์
- ตอนที่ ๔๓ นางเสาวคนธ์ยิงแก้ม
- ตอนที่ ๔๔ กษัตริย์สามัคคี
- ตอนที่ ๔๕ นางเสาวคนธ์ขุดโคตรเพชร
- ตอนที่ ๔๖ พระอภัยมณีกลับเมือง
- ตอนที่ ๔๗ อภิเษกสินสมุทร
- ตอนที่ ๔๘ นางเสาวคนธ์หนี
- ตอนที่ ๔๙ นางเสาวคนธ์แปลงเป็นฤๅษี
- ตอนที่ ๕๐ นางเสาวคนธ์ได้เมืองวาหุโลม
- ตอนที่ ๕๑ สุดสาครตามนางเสาวคนธ์
- ตอนที่ ๕๒ พระอภัยมณีทำศพท้าวสุทัศน์
- ตอนที่ ๕๓ มังคลาครองเมืองลังกา
- ตอนที่ ๕๔ มังคลาชิงโคตรเพชร
- ตอนที่ ๕๕ มังคลาจับนางสุวรรณมาลีและท้าวทศวงศ์
- ตอนที่ ๕๖ หัสไชยตีด่านเมืองลังกา
- ตอนที่ ๕๗ สุดสาครรบมังคลา
- ตอนที่ ๕๘ นางละเวงวัณฬาช่วยนางสุวรรณมาลีแลท้าวทศวงศ์
- ตอนที่ ๕๙ พระอภัยมณีศรีสุวรรณไปเมืองลังกา
- ตอนที่ ๖๐ พระอภัยมณีรบกับมังคลา
- ตอนที่ ๖๑ สังฆราชบาทหลวงเผาเมืองลังกา
- ตอนที่ ๖๒ พระอภัยเข้าเมืองลังกา
- ตอนที่ ๖๓ อภิเษกหัสไชย
- ตอนที่ ๖๔ พระอภัยมณีออกบวช
- ตอนที่ ๖๕ พระบาทหลวงพาพระมังคลาหนีทัพไปเมืองกำพลเพชร
- ตอนที่ ๖๖ วลายุดาครองเมืองสินชัย
- ตอนที่ ๖๗ วายุพัฒน์เป็นอุปราชเมืองเซ็น
- ตอนที่ ๖๘ หัสกันครองเมืองสุลาลัย
- ตอนที่ ๖๙ พระอภัยมณีเยี่ยมศพนางมณฑา
- ตอนที่ ๗๐ พระมังคลายกทัพเรือมาตีเมืองลังกา
- ตอนที่ ๗๑ นางรำภา นางยุพาผกาและนางสุลาลีวันออกรบ
- ตอนที่ ๗๒ สุดสาคร สินสมุทรรบกับพระมังคลา
- ตอนที่ ๗๓ วลายุดา วายุพัฒน์และหัสกันเข้าเฝ้าศรีสุวรรณ
- ตอนที่ ๗๔ ทัพพันธมิตรเมืองกำพลเพชรยกมาช่วยพระมังคลา
- ตอนที่ ๗๕ พระมังคลาล่าทัพไปถึงเกาะกาหวี
- ตอนที่ ๗๖ ทหารเมืองกำพลเพชรตามนางกฤษณาพบพระมังคลา
- ตอนที่ ๗๗ พระมังคลาได้นางดวงแขลูกสาวเจ้าเมืองสำปันหนา
- ตอนที่ ๗๘ อภิเษกพระกฤษณากับนางเทพินไปครองเมืองรมจักร
- ตอนที่ ๗๙ วลายุดา วายุพัฒน์และหัสกันลามารดากลับไปเมือง
- ตอนที่ ๘๐ พระมังคลายกทัพเมืองสำปันหนาไปตีเมืองลังกา
- ตอนที่ ๘๑ ศรีสุวรรณออกรับศึกพระมังคลา
- ตอนที่ ๘๒ โจรสลัดคุมกำปั่นปล้นเมืองรมจักร
- ตอนที่ ๘๓ ศรีสุวรรณมาช่วยเมืองรมจักรรบโจรสลัด แล้วอภิเษกตรีพลำกับอัมพวันและเทวัญกับนิลกัณฐี
- ตอนที่ ๘๔ พระมังคลากับพระบาทหลวงแตกทัพไปเกลี้ยกล่อมเมืองต่าง ๆ
- ตอนที่ ๘๕ พระมังคลาไปถึงเมืองโรมพัฒน์ได้นางบุษบง
- ตอนที่ ๘๖ พระบาทหลวงกับพระมังคลายกทัพเรือเมืองโรมพัฒน์ไปตีเมืองลังกา
- ตอนที่ ๘๗ สุดสาครทราบข่าวศึก
- ตอนที่ ๘๘ พระมังคลากับพระบาทหลวงตีได้เมืองด่านลังกา
- ตอนที่ ๘๙ ทัพสุดสาครตีทัพพระมังคลาพ่าย จนเทวสินธุ์ตามไปถึงเมืองสำปันหนา
- ตอนที่ ๙๐ ท้าวรายากับพระเทวสินธุ์ไปถึงเมืองกำพลเพชร แล้วยกทัพไปเมืองลังกา
- ตอนที่ ๙๑ หกกษัตริย์ยกทัพมาช่วยเมืองลังกาทำศึก
- ตอนที่ ๙๒ พระบาทหลวงรบศึกหกกษัตริย์จนลมแดงซัดเรือรบพลัดกัน
- ตอนที่ ๙๓ สุดสาครตีเมืองด่านแตก
- ตอนที่ ๙๔ พระเทวสินธุ์พบพระมังคลาจนเจ็ดกษัตริย์เตรียมรบ
- ตอนที่ ๙๕ พระมังคลากับพระบาทหลวงยกทัพเข้าตีเมืองปากน้ำ
- ตอนที่ ๙๖ ทัพเจ็ดกษัตริย์ตีทัพพระบาทหลวงแตก
- ตอนที่ ๙๗ พระบาทหลวงเตรียมตีเมืองปากน้ำคืน
- ตอนที่ ๙๘ พระบาทหลวงขับท้าวรายากับนางบุษบงไปจากกองทัพ จนพระมังคลาหนี
- ตอนที่ ๙๙ พระบาทหลวงยกเข้าตีเมืองปากน้ำ
- ตอนที่ ๑๐๐ สินสมุทรตีทัพพระบาทหลวงจนถูกยาเบื่อ
- ตอนที่ ๑๐๑ พระอภัยมณีเยือนลังกา
- ตอนที่ ๑๐๒ พระบาทหลวงปล่อยโคมไฟไปตกเมืองลังกา จนถึงพระอภัยมณีห้ามทัพ
- ตอนที่ ๑๐๓ หกกษัตริย์ตีโต้ทัพพระบาทหลวงล่าไปเมืองปตาหวี
- ตอนที่ ๑๐๔ พระอภัยมณีกลับไปเขาสิงคุตร
- ตอนที่ ๑๐๕ อภิเษกหัสกันกับนางวันชายา
- ตอนที่ ๑๐๖ พระอภัยมณีไปเยี่ยมนางเงือกที่เกาะแก้วพิสดาร
- ตอนที่ ๑๐๗ พระบาทหลวงเข้าเมืองปตาหวีแล้วตามไปพบพระมังคลาที่เมืองกำพลเพชร
- ตอนที่ ๑๐๘ พระมังคลาและนางบุษบงออกมารับพระบาทหลวง
- ตอนที่ ๑๐๙ ท้าวโกสัยบอกพระมังคลาให้รู้อุบายพระบาทหลวง
- ตอนที่ ๑๑๐ พระบาทหลวงตีด่านเมืองกำพลเพชร
- ตอนที่ ๑๑๑ พระมังคลามีสารง้อศรีสุวรรณสุดสาครและสินสมุทร ให้มาช่วยรบพระบาทหลวง
- ตอนที่ ๑๑๒ ทัพพระมังคลารบกับทัพพระบาทหลวง
- ตอนที่ ๑๑๓ ทัพศรีสุวรรณกับสี่กษัตริย์ตีกระหนาบทัพพระบาทหลวง
- ตอนที่ ๑๑๔ ทัพเรือพระบาทหลวงเข้าเมืองกาศึก
- ตอนที่ ๑๑๕ ศรีสุวรรณกับพวกพาพระมังคลากลับเมืองลังกา
- ตอนที่ ๑๑๖ ท้าวกุลามาลีได้นางดวงประไพลูกสาวท้าวสินชัยเจ้าเมืองกาศึก
- ตอนที่ ๑๑๗ พระมังคลาไปงานโสกันต์ระเด่นกินเรศ
- ตอนที่ ๑๑๘ เจ้าเมืองปตาหวีพานางดวงประไพกลับเมือง
- ตอนที่ ๑๑๙ สุดสาครไปเยี่ยมนางเงือกและพระฤๅษีที่เกาะแก้วพิสดาร
- ตอนที่ ๑๒๐ สุดสาครกลับเมืองลังกา
- ตอนที่ ๑๒๑ ศรีสุวรรณให้นรินทร์รัตน์ไปครองเมืองรัตนา
- ตอนที่ ๑๒๒ อภิเษกนรินทร์รัตน์ครองเมืองรัตนา
- ตอนที่ ๑๒๓ เจ็ดกษัตริย์ยกทัพมาตีเมืองเหมรา
- ตอนที่ ๑๒๔ นรินทร์รัตน์ขอราเมศมาเป็นอุปราชกรุงรัตนา
- ตอนที่ ๑๒๕ นรินทร์รัตน์กับราเมศมาช่วยเมืองเหมรา
- ตอนที่ ๑๒๖ เจ็ดกษัตริย์ตายสี่หนีสาม
- ตอนที่ ๑๒๗ นรินทร์รัตน์หลงนางเกศพัฒน์เมืองเหมรา
- ตอนที่ ๑๒๘ อภิเษกพระราเมศกับนางดวงประภา
- ตอนที่ ๑๒๙ ภัทวงศ์ไปไหว้เทวรูปจนพบนางเกสรสุมาลัย
- ตอนที่ ๑๓๐ เจ้าเมืองวายุภักษ์ขอนางเกสรสุมาลัยให้ภัทวงศ์
- ตอนที่ ๑๓๑ พระสังฆราชบาทหลวงยกทัพมาตีเมืองลังกา
- ตอนที่ ๑๓๒ ตัดหางสุพรรณมัจฉาแล้วสถาปนาเป็นจันทวดีพันปีหลวง
ตอนที่ ๖๓ อภิเษกหัสไชย
๏ จะกล่าวสุดสาครบวรนาถ | คุมเรือราชสาราลังกาผลึก |
ตั้งเข็มข้ามตามแผนออกแล่นลึก | เสียงสะทึกสะท้านคลื่นทุกคืนวัน |
ถึงพาราการะเวกเข้าวังราช | เฝ้าพระบาทบิตุเรศเจ้าเขตขัณฑ์ |
ทูลเล่าความตามจริงทุกสิ่งอัน | ถวายบรรณาการทั้งสารตรา ฯ |
๏ พระทราบข่าวราวเรื่องว่าลูกรัก | สำราญพรักพร้อมกันก็หรรษา |
จึงตรัสสั่งพระศรีภูริปรีชา | คลี่สาราเรื่องสารออกอ่านความ |
สารพระองค์ทรงบำรุงกรุงผลึก | ไปปราบศึกเสร็จเตียนที่เสี้ยนหนาม |
พระหัสไชยไปด้วยช่วยสงคราม | แล้วทูลความขอพระน้องสองธิดา |
พระปลงให้ไม่ขัดดำรัสสั่ง | จะปลูกฝังหวังพระองค์เป็นวงศา |
ฝ่ายโฉมยงองค์ละเวงวัณฬาพะงา | ขอจัดแจงแต่งวิวาห์ไว้ธานี |
มอบประเทศเขตแคว้นแสนสมบัติ | ให้พระหัสไชยครองกับสองศรี |
มารวมรอมพร้อมอยู่สามบูรี | ด้วยเปรมปรีดิ์ปรารถนาวิวาห์การ |
หนึ่งนงเยาว์เสาวคนธ์วิมลมิ่ง | ก็เป็นหญิงยากแค้นแสนสงสาร |
ซึ่งบิดพลิ้วกริ้วโกรธจงโปรดปราน | ขอประทานโทษธิดาได้ปรานี |
ขอเชิญพระอนุชากรุงการะเวก | ช่วยภิเษกพูนเพิ่มเฉลิมศรี |
อันเหล่ากอหน่อนาถราชบุตรี | สามบุรีร่วมจิตเหมือนบิตุรงค์ |
พอจบสารหวานโสตโปรดประภาษ | ตามแต่วาสนาจิตคิดประสงค์ |
พระเชษฐาปรานีสุริย์วงศ์ | จะสืบพงศ์กษัตริย์ให้วัฒนา |
จะไปด้วยช่วยชูภูธเรศ | ให้ฟุ้งเฟื่องเรืองพระเดชพระเชษฐา |
จะเดินทางกลางทะเลจัดเภตรา | สักสิบห้าลำใหญ่ใส่ใบกล |
ทั้งข้างหน้าข้างในจงไปด้วย | จะได้ช่วยอวยสวัสดิ์พิพัฒน์ผล |
อำมาตย์รับอภิวาทบาทยุคล | พระขึ้นมนเทียรรัตน์ชัชวาล |
จึงบอกองค์อัคเรศว่าเชษฐา | ให้สุดสาครถือหนังสือสาร |
ลูกชายไปได้ธิดายุพาพาล | จะจัดแจงแต่งงานการวิวาห์ ฯ |
๏ นางนบนอบตอบว่าลูกฝาแฝด | จะติดแปดเป็นบุตรีสุนิสา |
แล้วสั่งเหล่าสาวสรรค์ฝูงกัลยา | ให้ตรวจตราเครื่องอานเตรียมการไว้ ฯ |
๏ ฝ่ายอำมาตย์บาดหมายพวกนายหมวด | เหล่าตำรวจเรียกกันอยู่หวั่นไหว |
แต่งกำปั่นบรรดาจะคลาไคล | เปลี่ยนเชือกเสาเพลาใบติดไกกล |
ทั้งข้าวน้ำลำเลียงเสบียงเบิก | เสียงเอิกเกริกจ่ายแจกต้องแบกขน |
ปืนประจำลำไว้พร้อมไพร่พล | ทั้งต้นหนล้าต้าพร้อมหน้ากัน ฯ |
๏ ฝ่ายเจ้าจอมหม่อมห้ามที่ตามเสด็จ | ได้แหวนเพชรผ้าประทานทั้งพานขัน |
ทั้งหีบทองเครื่องแต่งแป้งน้ำมัน | กระแจะจันทน์หวีกระจกปิดปกไป ฯ |
๏ สมเด็จท้าวเจ้าพาราการะเวก | กับองค์เอกชายาอัชฌาสัย |
พร้อมห้ามแหนแสนสนมกรมใน | เสด็จไปลงกำปั่นสุวรรณรัตน์ |
แท่นที่นั่งหลังคาท้ายบาหลี | ล้วนมณีนิลแนมแจ่มจำรัส |
ได้ฤกษ์ดีมีลมโสมนัส | พวกเกณฑ์หัดโห่ลั่นปืนสัญญา |
ธงไชยโชคโบกบอกออกกำปั่น | ลำดั้งกันพรรณรายเรียงซ้ายขวา |
ออกน้ำเค็มเข็มมุ่งกรุงลังกา | ได้ลมใช้ใบมาในสาคร |
ออกลึกล้ำน้ำเขียวดูเกลียวคลื่น | โตทะมื่นกลอกกลิ้งเท่าสิงขร |
กระเดื่องกระโดงโงงเงงโคลงเคลงคลอน | เขยื้อนขย่อนผู้หญิงร้องก้องสำเนียง |
สาธุสะพระช่วยด้วยเจ้าข้า | ภาวนามิได้หยุดร้องสุดเสียง |
ฝูงมัจฉาปลาร้ายขึ้นว่ายเรียง | เข้าคลอเคียงเคล้าคู่ดูคล่ำไป |
พอลมคลายสายคลื่นก็รื่นราบ | ธงตะขาบปลายปลิวริ้วริ้วไหว |
ดูกว้างขวางกลางทะเลว้าเหว่ใจ | จะดูไหนใจหายสุดสายตา ฯ |
๏ จอมกษัตริย์ตรัสชวนมเหสี | ออกนั่งที่แท่นรัตน์ชมมัจฉา |
ดูน่ากลัวจระเข้ทั้งเหรา | ล้วนโตโตโลมาเหล่าปลาวาฬ |
ฝูงฉนากปากมันเหมือนฟันเลื่อย | ขึ้นยาวเฟื้อยฟันฟาดเสียงฉาดฉาน |
ชิ้นไก่หมู่ผู้หญิงทิ้งให้ทาน | ชิงอาหารฮุบฟัดไล่กัดกัน |
ฝูงมังกรซอนฟองตระกองเกี้ยว | ต่างเลื้อยเลี้ยวไล่เวียนวนเหียนหัน |
ผู้หญิงนั่งแข็งตัวว่ากลัวมัน | เห็นเงือกน้ำสำคัญว่าคนลอย |
หางเป็นปลาหน้าเป็นหนูนั่งดูเล่น | เป็นเสือสีห์หมีเม่นตัวเป็นหอย |
พวกสาวใช้ไว้จุกลูกน้อยน้อย | ทิ้งกล้วยอ้อยอาหารให้ทานปลา |
ครั้นพลบค่ำคล้ำคลุ้มชอุ่มเมฆ | แลวิเวกกลางทะเลพระเวหา |
ไปเดือนหนึ่งถึงฝั่งเกาะลังกา | พระสุดสาครเชิญขึ้นเดินทาง |
ทั้งรถรัตน์หัตถีมีสำหรับ | เขาคอยรับสารพัดไม่ขัดขวาง |
พวกห้ามแหนแสนสาวท่านท้าวนาง | ขึ้นขี่ช้างกูบทองดูรองเรือง |
สองกษัตริย์ขัตติย์วงศ์ขึ้นทรงรถ | กั้นกลิ้งกลดคันทองผุดผ่องเหลือง |
ทหารแห่แซ่ซ้องดูนองเนือง | ขึ้นจากเมืองใหม่ตรงเข้าดงดอน |
ไปตามทางหว่างเนินเพลินประพาส | พนมมาศไม้งอกซอกสิงขร |
บ้างผลิดอกออกช่ออรชร | หอมเกสรเสาวคนธ์ที่หล่นโรย |
เข้าป่าสูงฝูงนกวิหคร้อง | เสียงแซ่ซ้องลิงค่างครวญครางโหย |
หอมดอกโมกโศกสุกรมทั้งยมโดย | พระพายโชยชื่นใจทั้งไพร่นาย ฯ |
๏ สุดสาครขับม้าขึ้นหน้าทัพ | เกณฑ์ไพร่กับกรมวังสิ้นทั้งหลาย |
เก็บดอกไม้หลายหลากได้มากมาย | คอยอยู่ข้างทางถวายข้างท้ายรถ |
สองกษัตริย์จัดแจงแบ่งบุปผา | ให้วงศาสาวสรรค์ทั่วกันหมด |
ชื่นอารมณ์ชมเพลินเนินบรรพต | เป็นหลั่นลดเลื่อมลายพรอยพรายตา |
ห้วยละหานธารถ้ำมีน้ำพุ | ไหลทะลุปรุออกตามซอกผา |
ครั้นพลบค่ำทำประทับที่พลับพลา | จนถึงวังลังกาเจ็ดราตรี ฯ |
๏ ฝ่ายองค์พระอภัยวิไลลักษณ์ | กับสองอัครชายามารศรี |
พระน้องหน่อวรนาถราชบุตรี | ไปคอยรับประทับที่ทวารา |
เชิญพระน้องสององค์พงศ์กษัตริย์ | ขึ้นปรางค์รัตน์เรือนจันทร์ด้วยหรรษา |
ต่างคำนับรับกันจำนรรจา | ตามประสาสุริย์วงศ์เผ่าพงศ์พันธุ์ ฯ |
๏ ฝ่ายลูกสาวเจ้าลังกาเกณฑ์ฝรั่ง | แต่งโต๊ะตั้งเลี้ยงกษัตริย์ล้วนจัดสรร |
กับข้าวแขกแทรกเนื้อแพะผัดน้ำมัน | มัสมั่นข้าวบุหรี่ลู่ตี่โต |
กับข้าวไทยใส่ต้มส้มแกงต้มขิง | นกคั่วปิ้งยำมะม่วงด้วงโสน |
แกงปลาไหลไก่พะแนงแกงเทโพ | ผัดปลาแห้งแตงโมฉู่ฉี่มี |
รมจักรนัคเรศวิเสทเจ๊ก | ต้มตับเหล็กเกาเหลาเหล้าอาหนี |
เป็ดไก่ถอดทอดม้าอ้วนแต่ล้วนดี | แกงร้อนหมี่หมูต้มเค็มใส่เต็มจาน |
ตั้งโต๊ะเรียงเลี้ยงวงศ์พงศ์กษัตริย์ | สารพัดเหล้าข้าวของคาวหวาน |
ต่างเสวยเนยนมน้ำชัยบาน | พนักงานฟ้อนรำต่างบำเรอ |
บ้างไขกลดนตรีเป่าปี่แก้ว | ซอสีแจ้วจำเรียงเสียงเสมอ |
พวกเผ่าพงศ์วงศ์วานลูกหลานเธอ | ดูฟ้อนรำบำเรอสำรวลกัน |
วิเสททำสำรับไปเรียงตั้ง | เลี้ยงนายทั้งทัพพหลพลขันธ์ |
พวกพาราการะเวกโหยกเหยกครัน | เมาบรั่นเรียกสาวสาวชาวลังกา |
พูดเกี้ยวนางอย่างไรเขาไม่ตอบ | ด้วยคำปลอบพราหมณ์แขกแปลกภาษา |
บ้างยุดมือยื้อสไบบ้างไขว่คว้า | บ้างยักคิ้วหลิ่วตาเฮฮากัน |
อันเรื่องราวกล่าวสี่บุรีพร้อม | มารวมรอมอยู่ลังกามหาสวรรค์ |
ฝ่ายทรงยศทศวงศ์จอมพงศ์พันธุ์ | ปรึกษากันเสกสมสยมพร ฯ |
๏ ฝ่ายองค์อัครชายาเมืองการะเวก | ขอภิเษกเสาวคนธ์วิมลสมร |
ด้วยเป็นที่พี่ยาให้ถาวร | ครองนครเขตฝรั่งอยู่ลังกา |
ให้หัสไชยไปบำรุงกรุงการะเวก | สองบุตรีอภิเษกเป็นซ้ายขวา |
ต่างยินยอมพร้อมกันจำนรรจา | ให้โหรหาฤกษ์ยามตามโบราณ |
ปลูกโรงราชพิธีสิบสี่ห้อง | เป็นชั้นช่องช่อฟ้ามุกดาหาร |
ทุกซุ้มเสาเนาวรัตน์ชัชวาล | พื้นเพดานดาวรายพรอยพรายแพรว |
เอาทองคำธรรมชาติทำราชวัติ | สลับฉัตรเงินทองเป็นถ้องแถว |
ที่มุขเด็จเพชรประดับดูวับแวว | จัดกองทองกองแก้วพรอยแพรวพราย |
ฉัตรกุดั่นกัลเม็ดซ้อนเจ็ดชั้น | ปักกางกั้นอภิรุมแลชุมสาย |
ระย้าห้อยพรอยแพรวพวงแก้วราย | ฉากพระฉายรายรอบริมขอบคัน |
ครั้นจัดแจงแต่งทำแล้วสำเร็จ | กำหนดเสร็จเจ็ดค่ำจะทำขวัญ |
ฝ่ายกษัตริย์ขัตติย์วงศ์เผ่าพงศ์พันธุ์ | มาพร้อมกันอยู่ที่มณฑลพิธี ฯ |
๏ ส่วนโอรสบิตุรงค์ช่วยทรงจัด | ให้ทรงเครื่องเรืองจำรัสรัศมี |
ฝ่ายสามองค์นงนุชพระบุตรี | พระชนนีทรงเครื่องให้เรืองรอง |
ออกจากวังสังข์แตรเป่าแห่โหม | กองประโคมโครมครึกเสียงกึกก้อง |
เข้าโรงราชพิธีทั้งพี่น้อง | ขึ้นนั่งกองแก้วสุวรรณเป็นหลั่นมา |
สุดสาครเสาวคนธ์วิมลสร้อย | ให้เกี่ยวก้อยกระหวัดพระหัตถา |
พระหัสไชยให้พระน้องสองสุดา | เกี่ยวก้อยขวาก้อยซ้ายฝ่ายละกร |
ฝ่ายโยคีชีพราหมณ์รามราช | สำรวมศาสตร์อิศโรสโมสร |
สวดพิธีอภิรมย์สยมพร | ให้ถาวรสืบกษัตริย์สวัสดี |
ได้เวลาฟ้าร้องตีฆ้องฤกษ์ | พฤฒาเถ้าเข้าเบิกขวัญบายศรี |
บัณเฑาะว์ดังกังวานขานดนตรี | พวกโหรตีฆ้องโห่ก้องโกลา |
ปุโรหิตติดแว่นวิเชียรเทียน | จุดเพลิงเวียนวงซ้ายไปฝ่ายขวา |
โหมพิณพาทย์ฆาตฆ้องก้องลังกา | แตรฝรั่งบั้งกล่ากลองมลายู ฯ |
๏ ฝ่ายพวกเล่นเต้นรำละครโขน | ตีตะโพนกลองประชันสนั่นหู |
ผู้ใหญ่เด็กเจ๊กฝรั่งมาพรั่งพรู | เป็นหมู่หมู่ดูงานการประชัน |
เวียนสำเร็จเจ็ดรอบได้ชอบโชค | ดับเทียนโบกควันเจิมเฉลิมขวัญ |
พระบิตุราชมาตุรงค์เผ่าพงศ์พันธุ์ | อยู่พร้อมกันชื่นช่วยอำนวยพร ฯ |
๏ เป็นสำเร็จเสร็จภิเษกเอกกษัตริย์ | ประดิพัทธ์ภิญโญสโมสร |
เสาวคนธ์มณฑาสุดสาคร | พ้นโทษกรณ์อยู่บำรุงกรุงลังกา |
พระหัสไชยได้สองพระน้องนาฏ | เป็นคู่ชมสมมาดปรารถนา |
พาน้องน้อยสร้อยสุวรรณจันทร์สุดา | ไปพาราการะเวกเป็นเอกองค์ ฯ |