| ๏ จะกล่าวข้างมังคลานราราช |
อยู่ปรางค์มาศเวียงชัยในวังหลวง |
| เมืองลังกาช้านานการทั้งปวง |
ก็ลุล่วงสมประสงค์จำนงปอง |
| ขึ้นไปเฝ้าพระเจ้าอาเชษฐาพร้อม |
ประณตน้อมแล้วประมูลทูลฉลอง |
| ขอถวายบังคมลาฝ่าละออง |
ไปปกครองนคเรศเพชรกำพล ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระศรีสุวรรณวงศ์พงศ์กษัตริย์ |
ของที่จัดแจงไว้ในสิงหล |
| มาประทานเจ้านิเวศน์เพชรกำพล |
ทั้งเครื่องต้นธำมรงค์อลงกรณ์ |
| สร้อยสังวาลบานพับประดับเพชร |
แต่ละเม็ดแจ่มจำรัสประภัสสร |
| แล้วอวยพรให้นัดดาจงถาวร |
ครองนครศรีสวัสดิ์กำจัดภัย ฯ |
| ๏ พระมังคลากราบก้มประนมหัตถ์ |
สามกษัตริย์ปรีดาอัชฌาสัย |
| ศรีสุวรรณสินสมุทรวุฒิไกร |
ก็จะไปพาราพากันจร |
| สั่งกระบวนทวนธงส่งเสด็จ |
จัดมาเสร็จพร้อมพรั่งนั่งสลอน |
| สามกษัตริย์ทรงรถบทจร |
สุดสาครเจ้านิเวศน์เกศลังกา |
| ทรงสินธพโดยจำนงส่งเสด็จ |
กษัตริย์เสร็จบพิตรพระกฤษณา |
| กับพระจอมเจ้าฝรั่งมังคลา |
ขึ้นทรงม้าทั้งสี่ตรีพลำ |
| ถึงกำปั่นคนพร้อมน้อมคำนับ |
เสร็จประทับเภตราเลขาขำ |
| ทหารโห่ครั่นครื้นยืนประจำ |
พร้อมทุกลำถอนสมอขันช่อใบ |
| ห้ากษัตริย์แยกย้ายไปนิเวศน์ |
ทุกประเทศโดยมหาชลาไหล |
| ข้ามละเมาะเกาะแก่งตำแหน่งใคร |
ก็รีบไปทุกประเทศเขตนคร ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระสุดสาครบวรรัตน์ |
ส่งกษัตริย์ภิญโญสโมสร |
| เสด็จกลับเข้าวังทั้งนิกร |
ขึ้นบรรจถรณ์ข้างในที่ไสยา ฯ |
| ๏ ฝ่ายกษัตริย์ทรงฤทธิ์อิศเรศ |
ถึงนิเวศน์พร้อมกันต่างหรรษา |
| เมืองผลึกรมจักรนัครา |
แต่มังคลานั้นสถานพานจะไกล |
| สองเดือนครึ่งจึงถึงกำพลเพชร |
ท้าวเสด็จเข้าปรางค์ทองอันผ่องใส |
| พวกพหลพลเภตราเสนาใน |
ต่างก็ไปถิ่นฐานบ้านของตน ฯ |
| ๏ จะกล่าวเรื่องเมืองวะลำสำปันหนา |
ท้าวรายาเสวยสวัสดิ์พิพัฒน์ผล |
| บริบูรณ์พูนสุขทุกตำบล |
ทั้งฟ้าฝนตกงามต้องตามปี |
| จะโสกันต์หลานรักดั่งดวงเนตร |
องค์ระเด่นกินเรศรัศมี |
| รับสั่งให้ร่างสารลงทันที |
ใช้เสนีไปนิเวศน์เพชรกำพล |
| ทูลพระมิ่งมังคลานรารัตน์ |
ให้กษัตริย์ขัตติเยศแจ้งเหตุผล |
| ขุนเสนีสี่นายไปกำพล |
ทูลยุบลไทท้าวเจ้านคร |
| พระจอมวังทรงฟังศุภสาร |
เธอชื่นบานที่ในจิตอดิศร |
| จึงตรัสสั่งเสนาประชากร |
เราจะจรไปนิเวศน์เขตชวา |
| จัดกำปั่นแต่บรรดาโยธาหาญ |
พระสั่งการเสร็จพลันด้วยหรรษา |
| เสด็จเข้าข้างในที่ไสยา |
เรียกสุดาน้องนุชบุษบง |
| ให้จัดแจงเงินทองของทำขวัญ |
ใส่กำปั่นเรือบัลลังก์ที่นั่งหงส์ |
| ฝ่ายโฉมนาฏวรนุชบุษบง |
นางทูลองค์ภัสดาแล้วว่าวอน |
| น้องจะขอตามองค์พระทรงศักดิ์ |
ได้รู้จักองค์พระพี่ศรีสมร |
| พระว่าดีแล้วอนงค์องค์บังอร |
ไม่แง่งอนไปด้วยกันสิขวัญตา |
| นางจัดแจงสาวสุรางค์นางข้าหลวง |
ทุกกระทรวงเครื่องอานพานภูษา |
| เรียกสาวใช้ขนไปลงเภตรา |
แต่บรรดาของข้าวจะเอาไป ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระจอมมังคลานราราช |
ภาณุมาศรุ่งรางสว่างไสว |
| เสด็จลงกำปั่นด้วยทันใด |
พวกข้างในพร้อมวงศ์อนงค์นาง |
| ลงกำปั่นบัลลังก์ที่นั่งหงส์ |
พวกอนงค์นั่งรองอยู่ห้องขวาง |
| พอลมดีคลี่ใบสายระยาง |
แล่นออกกลางสาคโรชโลทร |
| พระสถิตแท่นสบายท้ายบาหลี |
ฝูงนารีคับคั่งนั่งสลอน |
| แล้วตรัสชี้ชมปลาในสาคร |
สายสมรชมสัตว์ในนที |
| ฝูงหมึกสายว่ายวนในชลสาย |
ตะพรุนพรายพรายพร่างต่างต่างสี |
| ทั้งกุ้งกั้งในวังวนชลธี |
หัวเป็นตรีคล้ายเลื่อยดูเฟื้อยยาว |
| หอยอีรมนมนางอยู่กลางหาด |
ระดาดาษเลื่อมลายพรอยพรายขาว |
| เป็นหมู่หมู่ปูม้าแข้งขายาว |
วิ่งออกกราวเกลื่อนกลาดตามหาดทราย |
| หอยจุบแจงแมงดาว่ายคลาคล่ำ |
บางผุดดำเกลื่อนกลาดไม่ขาดสาย |
| ทั้งเต่าหอยลอยพล่านปนม่านลาย |
บ้างผุดว่ายอยู่ในน้ำออกคล่ำไป |
| มัจฉาชาติดาษดาในสาคเรศ |
ทั่วประเทศธารท่าชลาไหล |
| จะพรรณนาว่ากล่าวจะยาวไป |
ที่ว่าไว้มาแต่หลังทุกครั้งคราว |
| ข้ามละเมาะเกาะแก่งทุกแห่งหน |
พระสุริยนลับฟ้าเวหาหาว |
| ศศิธรจรกระจ่างน้ำค้างพราว |
เป็นลมว่าวพัดเรื่อยเฉื่อยเฉื่อยไป |
| สุมาลีคลี่คลายขยายเสา- |
วรสเร้ารื่นรสหอมสดใส |
| พระพายหวนหอบพาสุมาลัย |
มาชื่นในทรวงซาบอาบขจร |
| พระชวนนุชบุษบงอนงค์นาฏ |
สถิตอาสน์เนาวรัตน์ประภัสสร |
| แล้วชี้ชวนชมนภาดารากร |
แน่บังอรบุษบงเจ้าจงดู |
| ตรงมือชี้นี่แน่ดาวสินธพ |
มันมีครบสารพางค์ทั้งหางหู |
| โหรเขาว่าฤกษ์หนึ่งเจ้าพึงดู |
มีชื่ออยู่เรียกว่าอัศวินี |
| ดวงยิบยิบสีขาวดาวลูกไก่ |
เห็นไรไรขึ้นเป็นหมู่ดูริบหรี่ |
| เขาเรียกชื่อกฤติกาตำรามี |
โรหิณีที่จมูกอัสดร |
| โน่นดาวไถอยู่ระวางเป็นหางม้า |
ดูเหมือนท่างอนไถประไพสร |
| ที่สุกวาวขาวปลั่งดาวมังกร |
มีเขี้ยวงอนสุกแดงดั่งแสงไฟ |
| โน่นดาวข่างขึ้นข้างทิศพายัพ |
ท่านบังคับไว้ในที่คัมภีร์ไสย |
| ถ้าแม้นเอียงเลี่ยงบิดไปทิศใด |
มักเกิดภัยฝนแล้งข้าวแพงครัน |
| นี่แน่ดาวสำเภาเสาสล้าง |
สายระยางเกี่ยวกระหวัดรัดกระสัน |
| นั่นดาวเต่าตรงมือชี้ที่สำคัญ |
ถัดไปนั้นดาวจระเข้หัวเหลง |
| โน่นดาวโลงตรงหน้ามีกาจับ |
โหรบังคับทายไว้อย่าใหลหลง |
| แม้นดาวกาจับสล้างอยู่กลางวง |
คนก็คงเจ็บไข้ไม่สบาย |
| โน่นแน่ดาวเศวตฉัตรจำรัสศรี |
ดั่งมณีแจ่มกระจ่างสว่างฉาย |
| แม้นกษัตริย์เป็นสุขสนุกสบาย |
ดารารายเปล่งสีรวีวร |
| นั่นแน่ดาวเหราตรงหน้าเจ้า |
มีเขี้ยวขาวแสงวับสลับสลอน |
| โน่นดาวงูดูละม้ายคล้ายมังกร |
เว้นแต่หงอนไม่มีดูสีแดง |
| ดวงดาราบนอากาศก็กลาดเกลื่อน |
ดูแม้นเหมือนกับมณีเปล่งสีแสง |
| พระตรัสบอกมเหสีแล้วชี้แจง |
แม่จงแจ้งดูจำเอาตำรา ฯ |
| ๏ นางนบนอบตอบองค์พงศ์กษัตริย์ |
จำถนัดดาวจระเข้ในเวหา |
| แต่ดาวอื่นจะต้องเพียรเรียนวิชา |
ไปปีหน้าจำได้จะไหว้ครู |
| พระสวมสอดกอดประทับแล้วรับขวัญ |
จริงกระนั้นให้เหมือนว่าหนาแม่หนู |
| ถ้าแม้นไม่เหมือนว่าบูชาครู |
จะต้องขู่เสียให้หนักอย่าพักวอน |
| พลางประคองต้องเต้าเยาวมิตร |
ถนอมชิดเชยประโลมโฉมสมร |
| แสงพระจันทร์ส่องสว่างกลางอัมพร |
บนบรรจถรณ์ท้ายบาหลีต่างปรีดิ์เปรม |
| อัศจรรย์หวั่นไหวในกำปั่น |
พิลึกลั่นตลอดดงทั้งหงส์เหม |
| เที่ยวมามั่วบัวฝักเกสรเต็ม |
พออิ่มเอมร่อนปีกตีหลีกลา |
| จันทร์กระจ่างกลางฟ้าเวหาหน |
กลับมัวมนมืดมิดทุกทิศา |
| พิรุณโรยโปรยปรอยย้อยลงมา |
ฝั่งชลาเป็นระลอกกระฉอกชล |
| ฝูงมัจฉาปลาร้ายขึ้นว่ายเกลื่อน |
สะท้านสะเทื้อนธาราโกลาหล |
| โขยกขย่อนก้อนศิลาในสาชล |
ผุดขึ้นพ้นหลังมหาคงคาลัย |
| พายุหวนป่วนปั่นไม่ครั่นครื้น |
กระทบพื้นธรณินแผ่นดินไหว |
| ในถ้ำธารละหายเหวเป็นเปลวไฟ |
ตามวิสัยโลกธรรมต้องจำเป็น |
| สองภิรมย์สมสวาทในอาสน์รัตน์ |
ประดิพัทธ์รักใคร่ดั่งได้เห็น |
| วิมานลอยอยู่สะพรั่งแต่ยังเป็น |
มันแลเห็นลิบลิบไม่พริบตา |
| อัศจรรย์ตั้งแต่มาก็กว่าร้อย |
ดูมันบ่อยมิได้นานดั่งงานหา |
| ตั้งพิณพาทย์ฉิ่งกรับรับเสภา |
มันโอชารสเหลือต้องเจือจาน ฯ |
| ๏ พอเช้าตรู่สุริยาภาณุมาศ |
พระยุรยาตรอ่าองค์สรงสนาน |
| พวกอนงค์คลานเนื่องตั้งเครื่องอาน |
แสนสำราญแล่นมาในวาริน |
| สิบห้าวันบรรลุสำปันหนา |
ทอดเภตราเรียงรายชายกระสินธุ์ |
| ฝ่ายไทท้าวเจ้าพาราจอมธานินทร์ |
จอมนรินทร์จัดพหลพลไกร |
| ทั้งรถรัตน์อัสดรกุญชรชาติ |
ให้ยุรยาตรลงไปท่าชลาไหล |
| รับเสด็จกับพหลพลไกร |
เชิญท้าวไทเสด็จมาพาราเรา |
| ฝ่ายไทท้าวเจ้าพิภพจบจังหวัด |
โองการตรัสกับพวกช่างให้ตั้งเขา |
| จะทำเป็นที่สรงนางนงเยาว์ |
ให้พวกเหล่าช่างสำรับเร่งจับการ ฯ |
| ๏ จะกล่าวข้างนางที่ไปรับเสด็จ |
พร้อมกันเสร็จทั้งเสนาโยธาหาญ |
| ฝ่ายพระมิ่งมังคลาปรีชาชาญ |
ชวนเยาวมาลย์บุษบงอนงค์ใน |
| ขึ้นทรงราชรถาเสนาพร้อม |
ประณตน้อมเดินเรียงเคียงไสว |
| จัตุรงค์เสนารีบคลาไคล |
เข้าเวียงชัยนคเรศนิเวศน์วัง ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านท้าวรายาออกมารับ |
ให้ประทับเก๋งทองทั้งสองหลัง |
| ฝ่ายพระนุชบุตรีที่ในวัง |
เสด็จนั่งคอยกษัตริย์ภัสดา |
| ข้างโฉมนุชบุษบงอนงค์นาฏ |
อภิวาทท้าวพลันด้วยหรรษา |
| พอระเด่นดวงแขแลปะตา |
นางวันทาน้อมคำรพอภิวันท์ |
| นางรับหัตถ์ตรัสว่าแม่มาด้วย |
จะได้ช่วยในงานลูกหลานขวัญ |
| แล้วชวนไปไสยาสน์อาสน์สุวรรณ |
อย่าเดียดฉันท์เลยแม่นุชบุษบง |
| ทั้งสองข้างต่างมีจิตพิศวาส |
เหมือนอย่างญาติในสกูลประยูรหงส์ |
| ฝ่ายพระมิ่งมังคลานราพงศ์ |
บังคมองค์ท่านท้าวเจ้าบุรินทร์ |
| ท้าวรายาปราศรัยที่ในเขย |
แล้วก็เลยถามไต่ดั่งใจถวิล |
| เกิดศึกเสือเหนือใต้ในบุรินทร์ |
หรือเพิ่มภิญโญยศปรากฏนาม |
| พระมังคลายกเรื่องแต่เบื้องหลัง |
ให้ท้าวฟังสารพัดดั่งตรัสถาม |
| เรื่องเหนื่อยยากลำบากใจในสงคราม |
ยกเอาความหลังนั้นมาพรรณนา ฯ |
| ๏ ฝ่ายไทท้าวเจ้านิเวศน์เขตจังหวัด |
แจ้งระหัสความหลังที่กังขา |
| เพราะเกิดทุกข์โตใหญ่จึ่งไม่มา |
อนิจจาแสนยากลำบากครัน |
| ต่างปราศรัยไต่ถามกันเสร็จสรรพ |
ท้าวกำชับสั่งเหล่านางสาวสรรค์ |
| พวกที่เคยฝึกสอนแต่ก่อนนั้น |
เร่งจัดกันปรนนิบัติกษัตรา |
| พระสั่งพลางพาเขยเลยลีลาศ |
มาปราสาทเสร็จพลันต่างหรรษา |
| ให้สถิตปรางค์ทองละอองตา |
พวกกัลยาใช้ประจำเหมือนตามเดิม |
| มเหสีสององค์อนงค์นาฏ |
มาเฝ้าบาทภัสดาปรีชาเฉลิม |
| พระใช้สอยดวงแขเหมือนแต่เดิม |
นางพูนเพิ่มปรีดาในสามี ฯ |
| ๏ พอพลบค่ำคล้ำฟ้านภากาศ |
ในปราสาทไฟกระจ่างสว่างศรี |
| ฝ่ายนางที่ข้างในอัยกี |
ก็จรลีพาหลานให้คลานไป |
| กราบบังคมสมเด็จพระบิตุเรศ |
ฝ่ายระเด่นกินเรศพิสมัย |
| ถวายบังคมคัลด้วยทันใด |
พระปราศรัยบุตรีด้วยปรีดา |
| เจ้าอยู่ด้วยอัยกีเป็นที่พึ่ง |
ก็เหมือนหนึ่งฉัตรกันกั้นเกศา |
| พระคุณล้นพ้นที่จะพรรณนา |
แม่อุตส่าห์ฝากตัวกลัวอัยกี |
| แล้วท้าวเธออภิวันท์ท่านผู้ใหญ่ |
นางรับไหว้เขยรักทรงศักดิ์ศรี |
| แล้วปราศรัยโดยพิพัฒน์สวัสดี |
ต่างเปรมปรีดิ์นางพระยาก็ลาจร |
| พาระเด่นกินเรศไปตำหนัก |
ด้วยหลานรักเข้าไปในบรรจถรณ์ |
| พลางเชยชมพระนัดดาด้วยอาวรณ์ |
ให้หลับนอนเลี้ยงดูอยู่กับยาย ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระมิ่งมังคลานราราช |
สถิตอาสน์พลางประโลมนางโฉมฉาย |
| ฝ่ายนงนุชทูลพลันบรรยาย |
ขอฝากกายฝากตัวกลัวอาญา |
| การหึงหวงข้อใดมิได้คิด |
ถ้าแม้นผิดคำฉลองใครฟ้องหา |
| ว่าตัวน้องป้องกันหรือฉันทา |
ลงอาญาแล้วอย่าเลี้ยงเคียงประคอง |
| พระรับขวัญกัลยาว่าพี่รู้ |
ใจเจ้าอยู่มาแต่ไรมิได้หมอง |
| ว่าเจ้าเหมือนนพคุณสกุลทอง |
ที่จะหมองมัวไปนั้นไม่มี |
| พลางประคองต้องเต้าเสาวรส |
ยังเต่งสดอวบอ้วนนวลฉวี |
| เสียแต่คล้อยหน่อยก็ยังกำลังดี |
น่าเปรมปรีดิ์ชื่นใจใครจะปาน |
| พระแอบอิงพิงพาดบนอาสน์รัตน์ |
ทรงสัมผัสผิวน้องประคองสมาน |
| บุปผาสดรสร้างจางมานาน |
พอต้องก้านเข้าก็แย้มแกมผกา ฯ |
| ๏ อัศจรรย์ลั่นเลื่อนสะเทือนก้อง |
ฟ้าก็ร้องเสียงสนั่นลั่นเวหา |
| พิรุณโรยโปรยต้องท้องสุธา |
พื้นนภาน้ำย้อยเป็นฝอยฟอง |
| วายุโบกโยกยอดปราสาทไหว |
สกุไณบนหลงลงในหนอง |
| สุนีบาตฟาดเปรี้ยงเสียงคะนอง |
คำรนร้องครางครึมกระหึ่มครวญ |
| ทะเลลมยมนามหาสมุทร |
คลื่นไม่หยุดพัดระดมเป็นลมหวน |
| กระทบกระทั่งฝั่งชลาคงคาครวญ |
ระลอกป่วนปั่นปัดพัดคงคา |
| ทั้งขุนเขาพระสุเมรุก็เอนอ่อน |
อิสินธรโตรกตรอกตามซอกผา |
| กระแสสินธุ์รินโรยโปรยลงมา |
พื้นศิลาชื่นฉ่ำเป็นน้ำนอง |
| พฤกษาสูงยูงยางสล้างสลับ |
บ้างหักทับทอดทบสยบสยอง |
| ปลาอนนต์ที่สำหรับอยู่รับรอง |
บ้างพลิกท้องทวีปไหวดั่งไกวเปล |
| ทั้งโกสุมปทุมมาลย์บานเกสร |
แมงภู่ฟอนเฟ้นพลางไม่ห่างเห |
| นานนานได้เกลือกกลมสมคะเน |
ยิ่งเปรมเปรดิ์ในเกสรขจรขจาย |
| สองภิรมย์สมสนิทพิศวาส |
ไม่จากอาสน์นุชนางสำอางฉาย |
| ฝ่ายข้างแขกดีสุดบุรุษชาย |
ได้ใกล้กรายติดกับกระชับกระชวน |
| เปรียบเหมือนปลอกสันทัดเข้ารัดถัง |
มันแน่นปังชมชิดไม่ผิดผวน |
| ดีกว่าไทยใครได้ชิดสนิทนวล |
เล่นเอาป่วนอยู่ในเล่ห์ประเวณี ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านท้าวเจ้านิเวศร์ประเทศราช |
ออกอำมาตย์พร้อมเสนาชวาฉวี |
| โองการสั่งให้ตั้งโรงพิธี |
บรรดามีตามอย่างทางบุราณ |
| ทั้งเครื่องเล่นเต้นรำที่สำหรับ |
ตามบังคับบัดพลีพลีศาล |
| ราชวัตรฉัตรธงอลงการ |
ทั้งเครื่องอานทำให้เสร็จในเจ็ดวัน |
| เสนาได้รับสั่งมานั่งหมาย |
ให้จับจ่ายเหล่าพหลพลขันธ์ |
| ปลูกโรงร้านท่าทุกหมวดประกวดกัน |
ในเจ็ดวันตามหมายรายบัญชี ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านท้าวรายามหากษัตริย์ |
สั่งให้จัดปรางค์มาศปราสาทศรี |
| วันสองค่ำจะได้ทำการพิธี |
ขุนเสนีเหล่าสนมกรมวัง |
| ไปเป่าปัดลาดปูยี่ภู่เสร็จ |
แล้วสำเร็จตามประสงค์จำนงหวัง |
| ฝ่ายท่านท้าวเจ้าประเทศนิเวศน์วัง |
จึงตรัสสั่งมเหสีที่ข้างใน |
| จงจัดแจงแต่งองค์พระเจ้าหลาน |
พนักงานเชิญของที่ผ่องใส |
| จัดเอานางรูประหงทรงวิไล |
สำหรับใช้เชิญเครื่องเรืองจำรูญ ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านยายมเหสีบุตรีท้าว |
จัดสาวสาวน้อยใหญ่ในไอศูรย์ |
| มาเตรียมไว้ครบที่บริบูรณ์ |
ทั้งประยูรวงศาคณานาง |
| พวกสำหรับที่จะแห่ก็แออัด |
ทั้งรถรัตน์ลายจำหลักหักทองขวาง |
| มีธงเทียวเขียวขำดูสำอาง |
ตามเยี่ยงอย่างแขกชวามลายู |
| ใส่เสื้อสีตากุ้งนุ่งโสร่ง |
คาดตาโถงผ้าตะบิดโพกปิดหู |
| ตะพายดาบสองมือถือธนู |
เดินเป็นคู่เคียงรถบทจร ฯ |
| ๏ ฝ่ายระเด่นกินเรศนารีรัตน์ |
นางกษัตริย์อัยกีศรีสมร |
| ให้หลานทรงภูษาค่านคร |
กรรเจียกจรฝังมณีสีออกวาว |
| คาดปั้นเหน่งเปล่งเม็ดเพชรรัตน์ |
แจ่มจำรัสเรือนมณีล้วนสีขาว |
| สร้อยสะอิ้งเฉิดฉายดูพรายพราว |
ทองกรเก้าคู่ใส่วิไลทรง |
| ฉลองศอลายกุดั่นกัลเม็ด |
เกี้ยวยอดเพชรดูเชิดระเหิดระหง |
| ข้างฝ่ายพวกนางนาฏพระญาติวงศ์ |
ตามมาส่งขึ้นรถมีกลดบัง |
| เจ้าขรัวนายรายเรียงเดินเคียงข้าง |
กำนัลนางดาษดามาข้างหลัง |
| กระบวนหน้าตีกลองฆ้องประนัง |
กระบวนหลังตีระดมรมนา |
| ข้างฝ่ายแขกแปลกกว่าไทยในสยาม |
ชมว่างามตามวงศ์เผ่าพงศา |
| ถึงปราสาทราชวังอลังการ์ |
ท้าวรายาเสด็จมารับประคับประคอง |
| กับพระมิ่งมังคลาบิดานาถ |
ขึ้นปราสาทพร้อมประยูรสกูลสนอง |
| พวกโต๊ะแขกพร้อมสะพรั่งนั่งเป็นกอง |
เสียงแซ่ซ้องสวดหนังสือถือว่าดี |
| เสียงอึงเอ็ดเสร็จสวดฝ่ายกษัตริย์ |
เสวยน้ำซ่าระบัดเกษมศรี |
| ข้างเพศแขกว่าพิพัฒน์สวัสดี |
คุ้มอัปรีย์จัญไรโพยภัยพาล |
| แล้วแห่กลับเข้าไปในนิเวศน์ |
พวกวิเสทเลี้ยงข้าวทั้งคาวหวาน |
| เจ้าพวกโต๊ะกินเสร็จสำเร็จการ |
จากสถานไปที่อยู่ทุกผู้คน |
| พวกรำเต้นเล่นงานการฉลอง |
เสียงแซ่ซ้องคนหลามตามถนน |
| เวลาค่ำมีหนังพร้อมพรั่งคน |
มาเกลื่อนกล่นดูแลเสียงแซ่ไป |
| บ้างเล่นเรื่องอิเหนาเมื่อเข้าห้อง |
ไปสมสองจินตะหราพลางปราศรัย |
| หลงอยู่เมืองหมันหยาไม่คลาไคล |
จนท้าวไทกุเรปันเสียสัญญา |
| ต้องเริศร้างห่างคู่หลงชู้สาว |
จนเสียคราวที่ในเรื่องเมืองดาหา |
| ต้องร้างคู่ตุนาหงันผิดสัญญา |
จนจรกามาขอท้าวออเออ |
| ที่ลางโรงเล่นอิเหนาเมื่อเข้าถ้ำ |
พี่เลี้ยงนำช่วยประมูลทูลเสนอ |
| ระเด่นได้สุขเกษมทั้งเปรมเปรอ |
จนท้าวเธอหลับไปในไสยา |
| เจ้าพวกแขกดูงานสำราญรื่น |
ต่างชมชื่นสรวลสันต์ด้วยหรรษา |
| เที่ยวเดินดูเพลิดเพลินจำเริญตา |
บ้างเกี้ยวพานางผู้หญิงช่วงชิงกัน |
| เวลาบ่ายตั้งแห่ล้วนแตรสังข์ |
คนสะพรั่งปรีดิ์เปรมเกษมสันต์ |
| เป็นคำรบครบถ้วนถึงสามวัน |
ก็โสกันต์พระบุตรีฉวีวร |
| แล้วขึ้นเขาไกรลาสดั่งราชหงส์ |
ให้สระสรงธาราสุดาสมร |
| แล้วทรงเครื่องจินดาค่านคร |
บทจรเยื้องย่างขึ้นปรางค์ชัย |
| ถวายของโต๊ะหะยีที่มาสวด |
ทุกหมู่หมวดหลายอย่างต่างวิสัย |
| พอเสร็จสรรพแห่กลับเข้าเวียงชัย |
พลไพร่เลี้ยงดูทุกผู้คน |
| เวลาบ่ายตั้งกระบวนจวนจะแห่ |
ทั้งสังข์แตรพร้อมพรั่งทั้งพหล |
| ให้ใส่เสื้อสีชมพูทุกผู้คน |
มาเกลื่อนกล่นพร้อมตรวจทุกหมวดตอน ฯ |
| ๏ ฝ่ายองค์พระอัยกีศรีสวัสดิ์ |
นางกษัตริย์กัลยาสุดาสมร |
| ให้หลานขวัญสระสรงองค์บังอร |
สถาพรทรงเครื่องเรืองจำรูญ |
| ใส่มงกุฎบุตรีสีสลับ |
ของสำหรับเรือนอุไรประไพสูรย์ |
| ห้อยอุบะตรัจเตร็จล้วนเพชรฑูรย์ |
เรืองจำรูญวับวามอร่ามตา |
| แล้วจูงกรนัดดามาเกยรัตน์ |
ให้นางกษัตริย์จรจรัลด้วยหรรษา |
| เสด็จบนอุสงหงันพร้อมกัลยา |
ก็แห่มาปรางค์มาศปราสาทชัย |
| ท้าวรายาพาเขยไปคอยรับ |
พอประทับเกยทองอันผ่องใส |
| ท้าวจูงกรพระนัดดาให้คลาไคล |
เสด็จไปที่ทำขวัญอันบรรจง |
| พร้อมขุนนางต่างเวียนเทียนถวาย |
นางโฉมฉายพร้อมประยูรสกูลหงส์ |
| บ้างตีฆ้องกลองแขกต่างแยกวง |
กระแสงส่งครื้นโครมรมนา |
| ทั้งดีดสีตีเพลงวังเวงก้อง |
ประสานซ้องเฉื่อยฉ่ำตามภาษา |
| ทั้งกาหลดนตรีปี่ชวา |
ตามภาษาเพศเขาเจ้านคร |
| ครั้นเวียนเทียนแล้วเธอเจิมเฉลิมพักตร์ |
ให้หลานรักภิญโญสโมสร |
| แล้วประทานของขวัญอันบวร |
ข้างบิดรเครื่องทรงอลงการ์ |
| ประทานให้พระบุตรีที่ประสงค์ |
นางบุษบงทำขวัญด้วยหรรษา |
| ทั้งเงินทองของดีมีราคา |
ตามภาษารักใคร่ในใจจง |
| ท้าวรายาว่าพ่อขอบใจเจ้า |
เหมือนลูกเต้ารักใคร่ดั่งใจประสงค์ |
| รู้โอบอ้อมถนอมศักดิ์ร่วมรักวงศ์ |
ให้แม่จงเจริญสุขทุกทิวา |
| ทั้งดวงแขบุษบงพ่อปลงจิต |
อย่าค่อนคิดโกรธขึ้งวิหึงสา |
| ไปร่วมคู่อยู่ด้วยกันอย่าฉันทา |
ฟังบิดาจะไปอยู่กับคู่ครอง |
| จงรักใคร่กันให้ดีนะศรีสวัสดิ์ |
อย่าข้องขัดใจผัวให้มัวหมอง |
| ท้าวสั่งสอนอรไทในทำนอง |
นางทั้งสองกราบก้มบังคมคัล |
| พอสมโภชหลานเสร็จเสด็จกลับ |
ไปประทับหน้าพระลานรับหลานขวัญ |
| เข้านิเวศน์ปรางค์ปราพาจรจรัล |
ขึ้นเรือนจันทน์ที่สถิตดั่งจิตจง |
| เสร็จโสกันต์หลานรักกินเรศ |
เธอสมเจตนาจิตคิดประสงค์ |
| แต่บรรดาในประยูรสกูลวงศ์ |
ต่างก็ส่งของขวัญกับท่านยาย ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระมิ่งมังคลานราราช |
ทูลเบื้องบาทท้าวไทดั่งใจหมาย |
| อ้นบ้านเมืองก็ยังขุ่นยังวุ่นวาย |
เมื่อสบายเป็นสุขไม่ทุกข์ภัย |
| จึงจะกลับมาประนมบังคมบาท |
ขอลานาฏนวลละอองอันผ่องใส |
| ด้วยเป็นเพื่อนยากเย็นเคยเห็นใจ |
ขอลาไปนครินทร์เป็นปิ่นวัง |
| แต่ระเด่นกินเรศถวายไว้ |
ให้ท้าวไทสั่งสอนเหมือนก่อนหลัง |
| ด้วยติดองค์อัยกีที่ในวัง |
ชวนหลายครั้งหลายคราว่าไม่จร |
| ท้าวรายาว่าสุดแต่ใจพ่อ |
ได้ยกยอพุ่มพวงดวงสมร |
| ให้เป็นสิทธิ์เสกสมสยมพร |
ไปนครเจ้านี้พ่อดีใจ |
| แม้เกิดทุกข์ขุกเข็ญได้เห็นหน้า |
ตามประสาใจจิตพิสมัย |
| ธรรมดามีคู่ถ้าอยู่ไกล |
เหมือนเป็นม่ายไม่รู้สิ้นคนนินทา |
| พ่อจงรับไปเถิดประเสริฐศักดิ์ |
รักมิรักสุดแท้แต่วาสนา |
| ได้พ้นความติฉินพวกนินทา |
เพราะบุญสามีประสมเหมือนร่มโพธิ์ |
| ทั้งคุ้มกันอันตรายได้หลายอย่าง |
ไม่อ้างว้างเอกาอนาโถ |
| พ่ออวยพรให้ประสิทธิ์อิศโร |
อย่ารู้โกรธากันจนวันตาย ฯ |
| ๏ พระมังคลากราบก้มประนมสนอง |
ขอฉลองในพระคุณไม่สูญหาย |
| พลางทูลลามาสั่งเสนาหาย |
จะผันผายกลับหลังยังนคร |
| จงรีบรัดจัดเภตราอย่าช้าอยู่ |
จะรับคู่ไปภิรมย์สมสมร |
| พระสั่งเสร็จแล้วเสด็จบทจร |
เข้านครทูลลาเจ้าธานี |
| พาทั้งสองนุชนางสำอางพักตร์ |
ประเสริฐศักดิ์สองมิ่งมเหสี |
| บังคมลาสองกษัตริย์เจ้าปัถพี |
จรลีมาขึ้นรถบทจร |
| สองอนงค์ทรงรถามาข้างหลัง |
พร้อมสะพรั่งเกณฑ์แห่แลสลอน |
| จัตุรงค์เสนาพลากร |
ก็รีบจรไปกำปั่นด้วยทันที ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านท้าวรายาเสร็จมาส่ง |
กับทั้งองค์ท่านยายมเหสี |
| ทั้งสามองค์บังคมคัลอัญชุลี |
ออกจากที่เขตคันนอกสันดอน |
| ลมพระพายชายพัดมาฉิวเฉื่อย |
เรือก็เรื่อยแล่นมาทางหว่างสิงขร |
| ข้ามมหาสาคโรชโลธร |
หมายนครนคเรศเพชรกำพล ฯ |
| ๏ ฝ่ายท่านท้าวบิตุรงค์ไปส่งเสร็จ |
แล้วเสด็จกลับหลังทั้งพหล |
| จัตุรงค์เสนาพลาพล |
จรดลกลับเข้าเขตนิเวศน์วัง |
| กับท่านยายมเหสีนารีหลาน |
แสนสำราญสมในพระทัยหวัง |
| เสด็จเข้าปรางค์มาศในราชวัง |
พร้อมสะพรั่งพงศาทั้งข้าไท ฯ |
| ๏ จะกล่าวลำกำปั่นออกแล่นลึก |
เวลาดึกเดือนกระจ่างสว่างไสว |
| ลมพระพายชายพาสุมาลัย |
หอมดอกไม้ตามละเมาะบนเกาะเกียน |
| ระเหยหวนป่วนกลิ่นระรินรื่น |
ดูตามพื้นช่องชะวากเหมือนฉากเขียน |
| พฤกษาสูงยอดโอนใบโกร๋นเกรียน |
ฝูงกาเรียนจับร้องก้องกังวาน |
| นกนางนวลดูนวลแสงจันทร์จับ |
ดูขาววับบินเรียงส่งเสียงหวาน |
| พระชี้ให้สององค์นางนงคราญ |
ชมกิ่งก้านเขาไม้เหมือนลายแร |
| นี่แน่นกนางนวลนวลเหมือนนุช |
ประเสริฐสุดขาวช่วงจับดวงแข |
| อนงค์น้องสององค์เจ้าจงแล |
ฟังกระแสเสียงนกวิหคบิน |
| จังหรีดเรื่อยเฉื่อยฉ่ำดั่งน้ำแก้ว |
วิเวกแว่วร้องกรอกตามซอกหิน |
| พลางเชยสองสุดายุพาพิน |
ไม่รู้สิ้นเสน่ห์ปองสองอนงค์ |
| จันทร์กระจ่างกลางฟ้าเวหาห้อง |
ดุเหว่าร้องฝูงนกวิหคหงส์ |
| พระคลึงเคล้าเต้าประคองสองอนงค์ |
จนเลยหลงหลับไปในไสยา |
| ครั้นเช้าตรู่สุริยาภาณุมาศ |
ตื่นไสยาสน์จุมพิตขนิษฐา |
| ไม่รู้อิ่มนิ่มน้องสองสุดา |
เป็นคราวมาได้น้ำตาลทั้งหวานมัน |
| ของเสวยนานาโอชารส |
กะทิสดจานเจือเหลือขยัน |
| เหมือนเขากล่าวเล่านิทานมานานครัน |
อัศจรรย์เหลือจะว่ามาในเรือ |
| มันนับร้อยบ่อยไปเหมือนไฟชุด |
ประเดี๋ยวจุดประเดี๋ยวจ่อไปหลอเหลือ |
| นางที่ร้างรสหวานพระจานเจือ |
มาในเรืออิ่มเอมเกษมทรวง |
| มากระทั่งยังปากอ่าวกำพลเพชร |
พร้อมกันเสร็จสมหวังเข้าวังหลวง |
| พวกพหลพลไกรไพร่ทั้งปวง |
ก็เลยล่วงไปสถานถึงบ้านเรือน ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระมิ่งมังคลานราราช |
ขึ้นปรางค์มาศอิ่มพระทัยใครจะเหมือน |
| มเหสีสองสมัครไม่พักเตือน |
พระจะเอื้อนโองการสถานใด |
| ก็รู้เรื่องที่ในเล่ห์เสน่หา |
พอสบตาแจ้งในกิจพิสมัย |
| ว่าท้าวจะโปรดปรานสถานใด |
ก็ทราบในเรื่องกระทู้ไม่รู้จน |
| เขาย่อมว่านารีที่เป็นแขก |
จะขนแบกตื้นลึกเพราะฝึกฝน |
| ดีกว่าไทยหลายประตูไม่รู้จน |
จะเวียนวนไปอย่างไรคงได้การ |
| เปรียบเหมือนม้าอย่างดีเมื่อขี่ขับ |
มันเต้นหรับถูกใจหลายสถาน |
| ทั้งดีดหกยกส่งต้องลงคลาน |
ชำนิชำนาญเรื่องนี้เขาดีจริง |
| แม้นใครได้เมียแขกที่แปลกเชื้อ |
มันดีเหลือหนาวใจได้ไฟผิง |
| มันละมุนอุ่นสวาทเมื่อพาดพิง |
ได้แอบอิงราวกับนุ่นอุ่นอุรา |
| แม้นชายใดไม่เคยได้เชยชิด |
คงหลงฤทธิ์ในเล่ห์เสน่หา |
| ถึงจีนจามพราหมณ์เทศไทยชวา |
ใครได้มาร่วมเรือนเพื่อนที่นอน |
| คงติดแน่นราวกะแล่นน้ำประสาน |
เข้าเจือจานจับใจในสมร |
| ไม่รู้จืดจางรสในบทกลอน |
ต้องอาวรณ์อยู่ในเล่ห์ประเวณี ฯ |
