| ๏ จะกลับกล่าวราวเรืองเจ็ดกษัตริย์ |
เมืองโรมพัฒน์ท้าวสเกศถือเพทไสย |
| เมืองสาโรชนครำท้าวอำไพ |
เป็นเชื้อไขเจ้าพาราเมืองสาลี |
| กษัตริย์ครองกรุงไกรท้าวไกรจักร |
ประสงค์รักในธิดามารศรี |
| ท้าวไพรชนเมืองอุบลธานี |
เมืองลัชวีท้าวจักรวรรดิกษัตรา |
| เมืองเนาวรัตน์มัชคามนามไชยเสน |
มีบริเวณปึกแผ่นก็แน่นหนา |
| เมืองอัสดางค์ต่างเนื้อเชื้อชวา |
กษัตราเจ้าจังหวัดนามหัสดิน |
| ได้มาขอทุกประเทศนิเวศน์จังหวัด |
ท้าวเธอตัดเสียว่าไพร่ไม่ถวิล |
| ต่างผูกแค้นแน่นอุราทุกธานินทร์ |
ไม่รู้สิ้นความเคืองที่เรื่องอาย |
| จึ่งส่งสารไปมาเที่ยวหาสู่ |
คิดจะสู้ทำศึกดั่งนึกหมาย |
| พร้อมกันทั้งเจ็ดเมืองเคืองระคาย |
ต่างนัดหมายจะไปตีบุรีรมย์ |
| พลางจัดแจงแต่งพหลพลทหาร |
ทุกสถานโดยมานะเร่งสะสม |
| เครื่องอาวุธยุทธนาที่กล้าคม |
ทุกหมู่กรมเตรียมการทุกบ้านเมือง |
| แล้วมีสารไปนัดกษัตริย์พร้อม |
จะยกล้อมเหมราให้ตาเหลือง |
| เราทั้งเจ็ดนคราบรรดาเมือง |
จะคอยเนื่องกันตีทีละราย |
| ได้แจ้งสารทุกพาราพากันยก |
ทั้งทัพบกทัพเรือมาเหลือหลาย |
| เจ็ดพารามาทุกเมืองเคืองระคาย |
มาตั้งรายโอบอ้อมล้อมบุรี |
| พวกเมืองขึ้นชั้นนอกบอกหนังสือ |
ให้คนถือรีบเข้าไปในกรุงศรี |
| ว่าข้าศึกหลายพารายกมาตี |
ชาวบุรีออกประจญไม่ทนทาน |
| สมเด็จท้าวเจ้าบุรีเหมราช |
สั่งอำมาตย์ให้เกณฑ์พลพหลหาญ |
| ไปรบรับทัพทมิฬให้สิ้นปราณ |
แม้นไว้นานจะเข้ามาถึงธานี |
| พวกเสนามาเกณฑ์ทหารรบ |
กระบวนครบกัณฐัศว์ทั้งหัตถี |
| เครื่องอาวุธยุทธนาเคยราวี |
ให้เสนียกไปทั้งไพร่พล ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระจอมนครินทร์ปิ่นพิภพ |
พระปรารภให้จัดแจงทุกแห่งหน |
| แต่บรรดาในนิเวศน์เขตมณฑล |
ให้ต้อนคนเข้ามาไว้ในนคร |
| ครั้นสั่งเสร็จท้าวเสด็จยุรยาตร |
ขึ้นปรางค์มาศเนาวรัตน์ประภัสสร |
| ไม่มีสุขทุกขาให้อาวรณ์ |
นรินทรไม่สบายมาหลายวัน ฯ |
| ๏ ฝ่ายเสนีที่ยกไปกองหน้า |
เร่งโยธาเดินพหลพลขันธ์ |
| เป็นห้าทัพนับหมื่นพื้นฉกรรจ์ |
ไปตั้งมั่นดูการจะราญรอน |
| ฝ่ายพวกทัพเจ็ดกษัตริย์ที่นัดหมาย |
มาตั้งรายคั่งคับสลับสลอน |
| เห็นชาวเมืองยกทหารมาราญรอน |
บ้างขับต้อนเสนาพลาพล |
| ออกโจมตีตัดทัพสัประยุทธ์ |
พุ่งอาวุธสาตราดั่งห่าฝน |
| พวกชาวเมืองรุกเร้าเข้าประจญ |
ต้อนพหลยิงปืนเสียงครื้นเครง |
| บ้างล้มตายก่ายกองทั้งสองฝ่าย |
ทั้งไพร่นายทิ้งทวนชนวนเขนง |
| พวกข้าศึกดาษดื่นโห่ครื้นเครง |
บ้างรำเพลงง้าวทวนเข้าสวนแทง ฯ |
| ๏ พวกชาวเมืองพลน้อยต้องถอยล่า |
ฝ่ายพวกข้าศึกกระชั้นด้วยขันแข็ง |
| ระดมยิงทิ้งไฟลุกไหม้แดง |
ติดกระแชงเผาค่ายไหม้กระพือ |
| ทั้งห้าค่ายไหม้ป่นไม่ทนได้ |
กำลังไฟแตกชิงกันวิ่งตื๋อ |
| พวกชาวเมืองย่นย่อไม่ต่อมือ |
แตกกระพือย่อยยับทุกทัพชัย |
| ถึงเวียงวังบังคมบรมนาถ |
อภิวาททูลแจ้งแถลงไข |
| ว่าข้าศึกสัประยุทธ์มันจุดไฟ |
เผาค่อยได้เหลือจะรับทุกทัพกอง |
| สมเด็จท้าวเจ้าบุรินทร์บดินทร์สูร |
ได้ฟังทูลให้ระทดสยดสยอง |
| แข็งพระทัยให้ตรวจทุกหมวดกอง |
เสียสักสองส่วนไปไม่ได้การ |
| แล้วตรัสสั่งมนตรีที่ตำแหน่ง |
จงจัดแจงเกณฑ์พหลพลทหาร |
| เราจะไปปราบอรินทร์ให้สิ้นปราณ |
จงเตรียมการรุ่งเช้าเราจะจร ฯ |
| ๏ จะกล่าวฝ่ายเจ็ดพารายกมาพร้อม |
เข้าแวดล้อมเรียกลำดับสลับสลอน |
| ใกล้กำแพงเขตขอบรอบนคร |
เสียงนิกรขานโห่เป็นโกลา |
| ทราบถึงองค์ทรงฤทธิ์อิศเรศ |
พระทรงเดชออกบัลลังก์สั่งให้หา |
| พวกเสนีน้อยใหญ่ในพารา |
ไปรักษาป้อมคูประตูวัง |
| ขึ้นเชิงเทินลากปืนขึ้นไปใส่ |
พลไพร่โยธาทั้งหน้าหลัง |
| หลอมตะกั่วคั่วทรายระไวระวัง |
ให้พร้อมพรั่งผู้กำกับอย่าหลับนอน ฯ |
| ๏ จะกล่าวฝ่ายในพารารู้ว่าทัพ |
มาคั่งคับเรียกลูกจัดฟูกหมอน |
| มีข้าวของสารพัดจัดหาบคอน |
ราษฎรหวั่นไหวเพราะไม่เคย |
| พวกข้างในคุณหม่อมจอมเถ้าแก่ |
พูดกันแซ่จะวุ่นแล้วคุณเอ๋ย |
| ทั้งหน้าเซียวเหี่ยวไปไม่เสบย |
การที่เคยแป้งขมิ้นไม่ยินดี |
| มีเงินทองของอะไรเก็บใส่ถัง |
เอาไปฝังเสียในจิตคิดจะหนี |
| ที่แก่เฒ่าเล่าก็บวชเป็นหลวงชี |
เข้ากุฎีภาวนารักษากาย |
| ชักประคำร่ำบ่นไปจนรุ่ง |
เอาคุณมุ้งเป็นที่ตั้งเหมือนอย่างหมาย |
| ขอเดชะข้าถือมั่นช่วยกันกาย |
ถึงภูตพรายผีสางปะรางควาน |
| ผลุดเข้ามุ้งเสียได้แล้วไม่ทุกข์ |
มันเกิดสุขมากมายหลายสถาน |
| ทั้งกันยุงกันผีที่สำราญ |
จงบันดาลป้องปัดกำจัดภัย ฯ |
| ๏ ฝ่ายอนงค์องค์มิ่งมเหสี |
ทราบคดีเศร้าหมองไม่ผ่องใส |
| กอดบุตรโศกศัลย์รำพันไป |
เพราะท้าวไทบิตุเรศเกศประชา |
| ใครมาขอพ้อตัดตรัสเกรี้ยวกราด |
หมิ่นประมาทหยาบคายร้ายหนักหนา |
| จนเกิดศึกมาประชิดติดพารา |
นางโศกาครวญคร่ำพลางรำพัน ฯ |
| ๏ ฝ่ายพระนุชบุตรีศรีสมร |
ให้อาวรณ์แสนวิโยคยิ่งโศกศัลย์ |
| พลางโศกาอาดูรทูลไปพลัน |
เสียเขตขัณฑ์มิขออยู่จะสู้ตาย |
| ที่จะไปเป็นข้าประจามิตร |
อย่าหวังคิดใยเยื่อเป็นเชื้อสาย |
| ลูกเกิดมาแล้วถึงกรรมก็จำตาย |
อยู่ก็อายแก่อาณาประชากร ฯ |
| ๏ จะว่าด้วยกษัตริย์เสร็จทั้งเจ็ดทัพ |
ตรัสบังคับให้เสมียนเขียนอักษร |
| แล้วแต่งผู้ถือไปในนคร |
เป็นการร้อนบอกให้นายทวาร |
| ไปช่วยเชิญเสนาออกมารับ |
ตามบังคับในข้อราชสาร |
| พวกคนใช้ไปแถลงให้แจ้งการ |
ไม่ช้านานสมเด็จท้าวเจ้าบุรินทร์ |
| เสด็จออกบัลลังก์ที่นั่งโถง |
ท้องพระโรงวินิจฉัยพระทัยถวิล |
| พวกขุนนางเข้าไปเฝ้าเจ้าบุรินทร์ |
พร้อมกันสิ้นทั้งอำมาตย์มาตยา |
| แล้วทูลว่าข้าศึกให้มีสาร |
จะโปรดปรานอย่างไรจะให้หา |
| หรือจะไล่ไปให้พ้นจากพารา |
ตามชงคาจะโปรดปรานสถานใด ฯ |
| ๏ ป่างพระจอมนครินทร์บดินทร์สูร |
ได้ฟังทูลชี้แจงแถลงไข |
| ครั้นจะไล่ไปให้พ้นจากเวียงชัย |
ก็เห็นไม่ต้องตามความบุราณ |
| ควรจะให้รับเข้ามาจะว่ากล่าว |
ในเรื่องราวประการใดที่ในสาร |
| ขุนเสนีที่ตำแหน่งไปแจ้งการ |
รับเอาสารทูตาเข้ามาพลัน |
| จงจัดแจงตามอย่างแต่ปางก่อน |
จะเย็นร้อนฟังลิขิตค่อยบิดผัน |
| ขุนเสนีกราบก้มบังคมคัล |
ก็พากันรีบรัดไปจัดแจง |
| ตามเยี่ยงอย่างประเพณีให้มีเสร็จ |
จัดสำเร็จออกไปกล่าวเล่าแถลง |
| มีรับสั่งให้เรานี้มาชี้แจง |
ตามตำแหน่งร้บเข้าไปในบุรี ฯ |
| ๏ ฝ่ายผู้ถือสาราเข้ามาพร้อม |
ประณตน้อมบังคมก้มเกศี |
| พระให้เปิดสารพลันออกทันที |
อาลักษณ์คลี่อ่านถวายในใจความ |
| ว่ากษัตริย์แต่บรรดาที่มาขอ |
พระตัดพ้อแล้วมิหนำซ้ำหยาบหยาม |
| ได้ความอายหลายอย่างเพราะนางงาม |
จะสงครามกว่าชีวิตจะปลิดปลง |
| อันพาราธานีเหมราช |
จะพิฆาตให้กระจุยเป็นผุยผง |
| แม้นบพิตรคิดรักสกุลวงศ์ |
ก็เร่งส่งพระธิดามาให้เรา |
| นั่นแหละจึงจะเหือดที่เดือดร้อน |
มิผันผ่อนก็จะให้เอาไฟเผา |
| นิเวศน์วังทั้งผองเป็นของเรา |
เหมือนไก่เข้าติดบ่วงอย่าหน่วงนาน |
| ถ้าแม้นรักราษฎรจงผ่อนผัน |
ในเจ็ดวันจะเข้าไปไล่สังหาร |
| แม้นยังดื้อถือศักดิ์จักรพาล |
ยกมาราญรอนรบอย่าหลบตัว |
| พอจบสารพระยิ่งแสนจะแค้นขัด |
สารพัดหยาบหยามพูดข้ามหัว |
| มันถือดีที่ในใจหมายว่ากลัว |
จะตัดหัวอ้ายผู้ถือหนังสือมา |
| ก็ใช่เหตุที่จะทำให้ช้ำชอก |
เหมือนหนามยอกจะต้องตามหาหนามหนา |
| มาบ่มแก้แผลเจ็บเหน็บอุรา |
แกล้งตรัสว่าขอบใจได้มาทวน |
| สติเราขอทุเลาพอตรองตรึก |
ที่ตื้นลึกตามระบอบพอสอบสวน |
| จะได้คิดการภิรมย์ให้สมควร |
ตามกระบวนวงศ์กษัตริย์ขัตติยา ฯ |
| ๏ ฝ่ายผู้ถือสารทูลลากลับ |
ไปถึงทัพทูลให้ฟังที่กังขา |
| เจ็ดกษัตริย์ยินดีนึกปรีดา |
พลางปรึกษาสรรพเสร็จทั้งเจ็ดเมือง |
| แม้นเขาหย่อนผ่อนตามความประสงค์ |
ได้อนงค์นารีฉวีเหลือง |
| จับฉลากกันให้เสร็จทั้งเจ็ดเมือง |
อย่าขัดเคืองควรคู่กับผู้ใด |
| จงรับนางนารีไปภิเษก |
เป็นองค์เอกตามประสาอัชฌาสัย |
| ถ้าแม้นไม่เหมือนกล่าวของท้าวไท |
เรายกไปราวีทีละราย |
| ถ้าแม้นใครตีได้เมืองเหมราช |
รับนุชนาฏดวงอุบลวิมลฉาย |
| ไปธานีที่สถานสำราญกาย |
พารารายแบ่งปันกันระดม |
| พลางตัดสินกันเสร็จสำเร็จนึก |
ต่างเหิมฮึกปรีดิ์เปรมเกษมสม |
| ขยิ่มจิตคิดหมายใจนิยม |
คงจะสมปรารถนาที่อาดูร ฯ |
| ๏ จะกล่าวถึงรัตนามหาสถาน |
พระผู้ผ่านนครินทร์บดินทร์สูร |
| เสด็จออกพระโรงคัลอันจำรูญ |
ก็ไพบูลย์ด้วยมหาเสนาใน |
| เผ่าพระจอมธิบดินทร์นรินทร์รัตน์ |
เป็นขนัดนบนอบหมอบไสว |
| พระถามเรื่องราชฐานการเวียงชัย |
เสนาในกราบทูลมูลิกา |
| ราษฎรเป็นสุขไม่ทุกข์ร้อน |
ทั่วนครสมมาดปรารถนา |
| ทั้งเสนีชีพราหมณ์นามพฤฒา |
ก็เปรมปราโมทย์ทั่วทุกตัวคน |
| แต่ทราบข่าวเจ้าเมืองเหมราช |
กษัตริย์ชาติเจ็ดพาราโกลาหล |
| มาล้อมรอบขอบนิเวศน์เขตมณฑล |
ประชาชนออกไม่ได้หลายทิวา |
| เพราะขัดใจไปขอธิดาท้าว |
ทุกแดนด้าวมุ่งมาดปรารถนา |
| ท้าวเธอไม่ให้ปันจำนรรจา |
ว่าวาสนาต่ำต้อยน้อยตระกูล |
| จึ่งรวมรอมพร้อมกันมาเป็นข้าศึก |
เห็นเหิมฮึกจะชิงชัยเอาไอศูรย์ |
| ฝ่ายพระจอมกษัตรายิ่งอาดูร |
ชาวเมืองพูนพอกทุกข์ถ้วนทุกคน |
| แม้นพาราข้าศึกเขาตีได้ |
อันกรุงไกรเราก็เห็นไม่เป็นผล |
| คงจะมาเบียดเบียนทำเวียนวน |
เห็นไม่พ้นศัตรูหมู่อรินทร์ |
| พระทรงฟังเสวกาปรีชาฉลอง |
เห็นถูกต้องข้อความตามถวิล |
| จึงปรึกษาท่านอาจารย์การแผ่นดิน |
ประเทศถิ่นครูจะเห็นเป็นอย่างไร |
| ท่านพรหเมศแจ้งเหตุแล้วทูลสาร |
เขาว่าขานถูกทำนองสนองไข |
| ควรจะต้องไปปราบกำราบภัย |
แล้วจะได้ลาภาดั่งข้าทูล |
| แต่เมืองเราเล่าไม่มีพระอุปราช |
ได้ช่วยราชกิจไปในไอศูรย์ |
| ขอพระองค์จงจัดญาติตระกูล |
อันไพบูลย์มาไว้ในนคร ฯ |
