วันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๗ ดร

​บ้านซินนามอน ฮอลล์ ปีนัง

วันที่ ๑ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๗๗

ถึง เจ้าคุณประมวญวิชชาพูน

ฉันได้รับจดหมายของเจ้าคุณลงวันที่ ๒๘ มีนาคม ตักเตือนให้ฉันกลับเข้าไปอยู่กรุงเทพฯ หรือที่หัวหินด้วยเกรงจะเกิดยุทธภัยในแถบนี้ ฉันอยู่ปีนังจะไม่ปลอดภัยนั้น ฉันขอขอบใจเจ้าคุณที่มีความเอื้อเฟื้อต่อตัวฉัน ตั้งแต่เจ้าคุณทำการในหน้าที่เลขานุการของฉันสืบมามิได้เปลี่ยนแปลงอย่างใดจนทุกวันนี้ ขออำนวยพรตามประสาคนแก่ให้เจ้าคุณมีความจำเริญสุขสถาพรทุกประการเทอญ

แต่เรื่องข่าวที่ว่าจะเกิดยุทธภัยทางแหลมมลายูของอังกฤษนั้นดูปลาดหนักหนา ฉันอยู่ปีนังฟังทางนี้ไม่เห็นมีใครเขาตื่นเต้นตกใจ ข่าวมันเกิดขึ้นในกรุงเทพฯ แล้วเลื่องลือออกมา เปนเรื่องสำหรับเขาหัวเราะเยาะกันที่นี่ แต่บัดนี้ก็มีคำบอกปฏิเสธในทางราชการทั้งในประเทศอังกฤษประเทศยี่ปุ่นและประเทศสยามแล้วทั้ง ๓ ประเทศ ความที่หวาดหวั่นกันแพร่หลายก็คงจะสงบไป ไม่มีเหตุที่จะต้องเปลี่ยนโปรแกรมของฉัน

โปรแกรมของฉันเปนอย่างไร เจ้าคุณเปนคนเคยสนิทชิดชอบกับฉันเหมือนอย่างว่าเคยอยู่ร่วมครัวเรือนด้วยกันมา ฉันจะบอกให้เจ้าคุณเข้าใจได้ จำเดิมแต่ฉันหลุดพ้นจากราชการเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๕ ได้คิดเห็นว่าตัวฉันได้ทำการให้บ้านเมืองตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๑๘ มาจน พ.ศ. ๒๔๗๕ นับเวลาที่ประจำราชการได้ ๕๖ ปี ถ้าว่าตามอายุแรกเข้ารับราชการ เปนนักเรียนนายร้อยตั้งแต่อายุได้ ๑๔ ปี อยู่ประจำทำราชการต่างๆ มาจนอายุถึง ๗๐ ปี รัฐบาลก็ได้ประกาศในหนังสือราชกิจจานุเบกษาเปนหลักฐาน ว่าฉันได้อุตส่าห์รับราชการมาหลายสิบปีจนแก่ชะรามากอยู่แล้ว เห็นสมควรจะได้ผ่อนพักจึงได้ปลดออกจากราชการ เพราะฉะนั้นตัวฉันจึงปลงใจว่าได้ทำการให้บ้านเมืองพอแล้วควรจะหาแต่ความสุขต่อไป แต่นั้นจึงได้ทิ้งความเกี่ยวข้องของกิจการบ้านเมือง มาอยู่ตามที่ซึ่งเห็นว่ามีความสุขสบาย ปราสจากความเดือดร้อนรำคาญ คือที่หัวหินเปนต้นโดยฐานเปนคนลอยตัว ต่อมาได้กราบถวายบังคมลาออกมาเมืองปีนัง มาพักอยู่รู้สึกว่าสบายดีก็อยู่เรื่อยมายังไม่ได้กะโปรแกรมสำหรับภายหน้า นึกไว้แต่ว่าถ้าเบื่อปีนังเมื่อใดก็จะไปเที่ยวเตร่ที่อื่นชั่วคราว เช่นไปไปสุมาตรามาแล้วคราวหนึ่งหรือมิฉะนั้นก็จะย้ายกลับเข้าไปอยู่กรุงเทพฯ หรือที่หัวหิน สุดแต่เห็นว่าแห่งไหนเปนสุขสบายก็จะไปอยู่ที่นั่น แต่ในเวลานี้ยังไม่รู้สึกเบื่อปีนังจึงยังมิได้คิดว่าจะรีบย้ายไปอยู่ที่อื่น

หวังว่าเจ้าคุณจะมีความสุขสบายดีอยู่