วันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๗๗ ดร

​Cinnamon Hall,

206 Kelawei Road, Penang.

วันที่ ๒๐ กันยายน พุทธศักราช ๒๔๗๗

ทูล สมเด็จกรมพระนริศรฯ

หญิงเป้าออกมาถึงปีนัง เชิญลายพระหัตถ์ของท่านลงวันที่ ๑๕ กันยายนนี้มาส่งฉะบับ ๑ ทรงหารือเรื่องที่สมาคมสถาปนิกสยาม ซึ่งตั้งขึ้นใหม่เขาจะเชิญท่านเปนตำแหน่ง “พระอาจารย์” ท่านไม่อยากจะทรงรับ ตรัสหารือว่าจะอ้างเหตุอย่างไรดีที่จะบอกปัดนั้น หม่อมฉันคิดดูเห็นมีเหตุ ๒ อย่าง คือที่พระชนมายุมากอย่าง ๑ แต่อย่างนี้มีทางที่เขาจะคัดค้านว่าไม่เปนไร เพราะประสงค์พระเกียรติยศเกียรติคุณเปนสำคัญ จะไม่รบกวนให้ทรงได้ความลำบาก มีเหตุอีกอย่าง ๑ ถ้าอ้างประกอบกับข้อก่อน หม่อมฉันเห็นว่าไม่มีทางที่จะคัดค้านได้ คือในเวลานี้ท่านทรงเปนผู้สำเร็จราชการแผ่นดินต่างพระองค์อยู่ จะรับตำแหน่งหรือเกียรติศักดิ์เข้าในพวกสมาคมอันใด แม้แต่เปนสมาคมการวิชชา เห็นว่าหาเปนการสมควรไม่ ควรจะรับหน้าที่ในราชการตำแหน่งเดียวที่พระเจ้าอยู่หัวทรงมอบหมายไว้

ทูลต่อไปถึงความปรารถนาของหม่อมฉัน ซึ่งอาจจะเปนอย่างเดียวกับท่านทรงปรารภ ถึงเรื่องสมาคมต่างๆ ซึ่งตั้งขึ้นหลายสมาคมในสมัยนี้ ว่าโดยรูป เมืองฝรั่งเขามีสมาคมอะไรเปนเครื่องเชิดชูแกียรติยศ ก็อยากจะให้ปรากฏว่าในเมืองไทยก็มีสมาคมเช่นนั้นเหมือนกัน ไม่ได้คิดถึงความสามารถและผลจะเปนอย่างไร นอกจากนึกว่าเขาทำได้เราก็ทำได้ ที่สมาคมสถาปนิกสยามเขาเชิญท่านเปนพระอาจารย์ก็เพื่อประสงค์จะเอาพระนามไปอ้างในการที่เขาคิดเขาทำ ว่าทำตามหลักหรือพระนิยมของท่าน บางทีก็จะมาทำพิธีทูลหารืออะไร ๆ บ้าง แต่ก็ไม่แลเห็นว่าพวกนั้นจะรู้ทันหรือทำตามท่านทรงแนะนำ ด้วยตัวเขาเหล่านั้นก็ถือว่าเปนช่างเอกอยู่ด้วยกันทั้งนั้น ผลจะมีเพียงเขาจะอ้างพระนามท่านแต่ในเวลาเมื่อจะเปนประโยชน์แก่เขา ปรารภต่อไปถึงส่วนพระองค์ท่าน หม่อมฉันเห็นว่า พระเกียรติคุณในการช่างปรากฏและเปนที่นับถืออยู่ทั่วไปทั้งในประเทศนี้และประเทศอื่น สิ่งซึ่งได้ทรงประดิษฐ์ขึ้นด้วยพระปรีชาญาณก็มีปรากฏอยู่แล้ว หรือถ้าว่าโดยย่อ คือได้ทรงบำเพ็ญพระบารมีสมบูรณ์แล้ว ควรทรงยินดีตามบทพระบาลีว่า “กตํ กรณิยํ” การรับหน้าที่ย่อมมีความรับผิดชอบ ถ้าทรงรับเปนตำแหน่งที่เขาเชิญ เหมือนอย่างเอาพระเกียรติคุณที่ได้ทรงบำเพ็ญมาแล้วแต่หนุ่ม จนทรงพระชะราถึงเพียงนี้ ยังได้เกียรติยศไม่พอแก่พระ​ประสงค์ รวมความตามที่คิดเห็นนั้น ถ้ารับจะมีโทษมากกว่ามีคุณแก่พระองค์ท่าน หม่อมฉันจึงเห็นชอบด้วยซึ่งไม่ทรงปราร์ถนาจะรับ

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด