วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๗ ดร

​Cinnamon Hall,

206 Kelawei Road, Penang. S.S.

วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๗๗

ทูล สมเด็จกรมพระนริศร ฯ

หม่อมฉันได้รับลายพระหัตถ์ลงวันที่ ๑๔ มีความเสียดายที่ผลดูกูไปเน่าเสียกลางทางหมด เมื่อได้ทราบอธิบายที่ประทานมาถึงธรรมชาติของลางสาด ก็ออกนึกอยากลองกินอย่างที่ดีจริง ๆ แต่ก็เปนอันสิ้นหวัง เพราะเหตุที่มาอยู่ห่างไกล

เรื่องบุรพประวัติศาสตร์ที่ทูลไปกัณฑ์หลัง นึกว่าจะหมดเพียงเท่านั้น ครั้นมาอ่านหนังสือเรื่องแหลมมลายูที่เพิ่งได้มาใหม่ ความมาปรากฏขึ้นอีกมุกข์ ๑ ซึ่งเห็นว่าน่าจะทูลต่อไป ในหนังสือนั้นเขากล่าวว่าภูมิมณฑลเดิมของแหลมมลายู เปนแผ่นดินติดต่อไปถึงเกาะต่าง ๆที่เรียกรวมกันว่า หมู่เกาะมลายู นับตั้งแต่เกาะสุมาตรา เกาะชะวา เกาะบอนีโอ และเกาะฟิลิปปินส์ แม้อ่าวสยามเดิมก็เปนแผ่นดิน หรือว่าอีกอย่างหนึ่ง แผ่นดินอาเซียติดต่อกันไปตกทะเลเมื่อพ้นเกาะเหล่านั้น ข้อขำมีอยู่ที่หลักฐานซึ่งเขาอ้าง อย่าง ๑ ด้วยหยั่งน้ำทะเล น้ำไปลึกตั้งแต่ร้อยวาขึ้นไปต่อเมื่อพ้นหมู่เกาะเหล่านั้น แต่ทางตะวันออกไปจนอ่าวสยาม น้ำตื้นไม่ถึงห้าสิบวาตั้งแต่เมืองพะม่าลงมา ตลอดไปจนชายฝั่งเมืองเขมรและเมืองญวน ส่อให้เห็นว่าตอนน้ำลึกเนื่องมาจากมหาสมุทร์ปาซีฟิค ทะเลตอนน้ำตื้นเปนแผ่นดินอยู่ก่อนแล้วถล่มลงไปด้วยแผ่นดินไหว จึงเกิดเปนเกาะเกียนต่าง ๆ อ้างหลักฐานอย่างที่ ๒ ว่าสัตว์ต่าง ๆ เช่นช้างและเสือที่มีอยู่ตามเกาะเหล่านั้น จะมีขึ้นด้วยประการอย่างใด เพราะสัตว์เหล่านั้นจะว่ายน้ำข้ามทะเลไปอย่างไรได้ ถึงคนชั้นเดิมเช่นพบโครงกระดูกที่ในเกาะชะวา ก็ไม่น่าจะข้ามน้ำข้ามทะเลไปได้ด้วยรู้จักใช้ยานพาหนะอย่างคนชั้นหลัง คงเปนเพราะสัตว์และคนเหล่านั้นเดินบกลงไปแต่เมื่อยังเปนแผ่นดิน ไม่มีพืชพันธุ์อยู่ เมื่อแผ่นดินถล่มลงไปเปนทะเล ก็เลยเกิดเชื้อสายสืบมา

การพิจารณาเรื่องในบุรพประวัติศาสตร์ มันขัดข้องแก่เราด้วยเรื่องเวลากาล เราเคยคิดถอยหลังเพียงแต่นับด้วยร้อยหรือด้วยพันปี จะป่วยกล่าวไปไยถึงสมัยก่อนขึ้นไป คิดค้นเรื่องสมัยสุโขไทยภายในเวลาเพียง ๗๐๐ ปีก็เต็มคลำอยู่แล้ว การพิจารณาคดีบุรพประวัติศาสตร์มันถอยหลังขึ้นไปตั้งหลายสิบล้านปี เกินเคยคิดก็ชักฉงน สังเกตศาสตราจารย์คัลเลนเฟล​ตามที่แกพูดชี้แจงเรื่องอะไร ๆ ถ้าเปนเรื่องเพียงสี่พันห้าพันปี แกใช้คำอย่างว่า “เมื่อเร็ว ๆ นี่เอง” ตามแกไม่ใคร่ทันด้วยข้อนี้.

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด