วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๗ ดร

​Cinnamon Hall,

206 Kelawei Road, Penang. S.S.

วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๗๗

ทูล สมเด็จกรมพระนริศรฯ

หม่อมฉันได้รับลายพระหัตถ์ฉะบับลงวันที่ ๗ เดือนนี้แล้ว เรื่องคริสตมัสการ์ดนั้น ความประสงค์เดิมของหม่อมฉันอยากจะทูลวานจนถึงการพิมพ์รูปภาพลงแผ่นกระดาษทองเสร็จ แล้วส่งรูปภาพนั้นไปให้มิสเตอร์เอดีมัวร์ปิดกระดาดการ์ดคริสตมัส ซึ่งให้เขาพิมพ์โคลงไว้ ถ้าโปรดได้อย่างนั้นก็จะดีนักหนา หรือถ้าทรงทราบจากชายดิศว่าเขาจะรับพิมพ์รูปภาพลงแผ่นกระดาดทองได้ด้วย ถ้าเช่นนั้นจะประทานแต่รูปภาพไปก็ได้ ทั้งนี้สุดแต่จะทรงเห็นว่าอย่างไรจะสำเร็จได้เรียบร้อย หม่อมฉันขอมอบถวายด้วยหวังใจในพระเมตตากรุณา

สัปดาหะนี้ออกจะไม่มีเรื่องอะไรที่จะทูลบันเล็ง เปรียบความต่อจากจดหมายฉะบับก่อนที่ส่งเรื่องก่อนประวัติศาสตร์ไปถวายนั้น เหมือนดังพึ่งออกจากถ้ำมหาสนุกที่ต้องปีนป่ายมาก ยังต้องพักหายเหนื่อยอยู่ อีกประการหนึ่งศาสตราจารย์คัลเลนเฟลก็ขาดไปถึง ๓ สัปดาหะ ต่อวันเสาร์หน้าจึงจะมาได้ เมื่อทราบว่าแกหกล้มหม่อมฉันได้ขึ้นไปเยี่ยมถึงโฮเตลบนยอดเขาเมื่อวันอาทิตย์ก่อน แกหายเจ็บขัดแล้วได้สนทนากันบ้าง แกกำลังเตรียมจะเล็กเชอร์ที่สโมสรโรตารีในวันที่ ๒๙ เดือนนี้เอาหัวกระโหลกมาจากเมืองชะวาหัว ๑ กับจำลองหัวกระโหลกคนเหมือนลิงมาด้วย สำหรับชี้อธิบายเมื่อเล็กเชอร์ เอาออกมาให้หม่อมฉันดู นึกปลาดใจอยู่ ด้วยแต่ก่อนรู้สึกรังเกียจกระดูกผีอยู่บ้าง ครั้นมาศึกษาเรื่องก่อนประวัติศาสตร์เกิดชอบพิจารณาหัวกระโหลก ไม่นึกรังเกียจเลย แกบอกว่าการขุดขุมทรัพย์ที่ตำบลคัวปักกา เวลานี้ฝนตกชุกน้ำท่วม ต้องหยุดตรวจตรงที่ต่ำ แต่รัฐบาลเขาให้ผู้ช่วยมาเปนลูกมือแกคนหนึ่ง เปนคนเรียนวิชชาก่อนประวัติศาสตร์เหมือนกัน แต่ยังหนุ่มพึ่งออกจากมหาวิทยาลัย

มีเรื่องเปนปกิรณกะเรื่องหนึ่งคิดว่าจะทูล แต่ต้องรอมาในเวลาเมื่อเขียนเรื่องก่อนประวัติศาสตร์ถวาย คือหม่อมฉันได้อ่านเรื่องราชประวัติของพระเจ้าอัคบาร์มหาราชวงศมุงคล ที่ครองอินเดียเปนรัชชกาลที่ ๒ พบแห่งหนึ่งว่าเมื่อพระชนนีพันปีหลวงสิ้นพระชนม์ พระเจ้าอัคบาร์ถึงถือสาสนาอิสลาม ก็โกนพระเกศาไว้ทุกข์ตามธรรมเนียมอินเดียด้วยความเคารพ ประเพณีที่ไทยเราโกนหัวไว้ทุกข์ หม่อมฉันไม่เคยทราบว่าได้มาจากไหน พึ่งมาปรากฏแก่ใจว่าได้มาจากอินเดีย

​เมื่อวันที่ ๗ ที่ ๘ และที่ ๙ นี้ ตรงกับงานเฉลิมพระชันสา^๑ หม่อมฉันได้ให้หญิงพิลัยตบแต่งห้องใน Cinnamon Hall ห้อง ๑ เธออุตส่าห์ขวนขวายได้พระบรมรูปจากหนังสือพิมพ์ Bangkok Times เอาไปปิดกระดาดแข็งเข้ากรอบมาติดเปนประธาน แล้วตบแต่งด้วยปักดอกไม้และเครื่องกระดาด ครั้นวันที่ ๘ เวลาบ่ายได้ชวนพวกไทยที่อยู่บ้านใกล้เรือนเคียงมาเลี้ยงน้ำชา ดื่มถวายชัยมงคลตามประสายาก หม่อมฉันขอถวายพระกุศลให้ทรงอนุโมทนา.

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด