วันที่ ๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๗

​Cinnamon Hall,

206 Kelawei Road, Penang. S.S.

วันที่ ๑ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๗๗

ทูล สมเด็จกรมพระนริศรฯ

มิสเตอร์คนุดต์ซัน Mr. Knudtzon ผู้จัดการบริษัทไฟฟ้ากรุงเทพ ฯ ไปยุโรปกลับมาทางนี้ จะเข้าไปกรุงเทพ ฯ หม่อมฉันมีโอกาสที่จะวานเขาถือหนังสือมาถวาย จึงได้ฝากจดหมายฉะบับนี้มา

เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๒๘ ตุลาคม หนังสือพิมพ์ Sunday Gazette ออกเวลาเช้า ลงข่าวว่ามี Correspondent อยู่ในกรุงเทพฯ บอกความมายังหนังสือพิมพ์ที่สิงคโปร์ ว่าพระเจ้าอยู่หัวเสด็จละราชสมบัติ และผู้แต่งหนังสือพิมพ์ได้ไปถามกงสุลสยามที่สิงคโปร์ก็ไม่ตอบว่ากระไร ครั้นตอนเย็นวันอาทิตย์นั้นหม่อมฉันออกไปขี่รถเที่ยวตากอากาศตามเคย กลับมาถึงบ้านเวลาพบค่ำ หญิงพิลัยบอกว่ามีคนหนังสือพิมพ์ที่ปีนังมาหา เมื่อไม่พบกลับไปเสียคราวหนึ่ง ว่าจะมาใหม่เมื่อเวลา ๗ นาฬิกา หม่อมฉันก็คอยอยู่ พอ ๗ นาฬิกาก็มาจริง บอกว่า Editor หนังสือพิมพ์ Straits Echo ให้มาถามถึงเรื่องที่หนังสือพิมพ์ Sunday Gazette ลงข่าวว่า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จละราชสมบัติเมื่อเช้าวันนั้น เขาอยากจะรู้ว่าหม่อมฉันทราบความอย่างไรบ้าง ตั้งแต่หม่อมฉันออกมาอยู่ปีนัง คราวนี้ยังมิได้เคยพบปะกับพวกหนังสือพิมพ์มาแต่ก่อน หม่อมฉันนึกว่า ถ้าจะปฏิเสธไม่ยอมพูดด้วยเหมือนอย่างกงสุลที่สิงคโปร์ ก็เปนการเหมือนอย่างรับว่าจริงในกิริยาที่ทำนั้น จึงเชิญให้นั่งแล้วพูดกับเขาตามที่เขาจดเอาไปลงพิมพ์เมื่อวันจันทร์ที่ ๒๙ ตุลาคม

ในหนังสือพิมพ์ Straits Echo เมื่อวันจันทร์ลงข่าวยืดยาวและแต่งคำนำดีอยู่ ในข่าวที่ลงนั้นว่าได้ไปถามที่หลวงภาษาพิรัช กงสุลสยามอีกคน ๑ และมีไทยที่คนรู้จักแพร่หลายอีกคน ๑ บอกข่าวให้ตามข่าวที่เขาพิมพ์ ที่เรียกว่าไทยที่คนรู้จักแพร่หลายนั้น หม่อมฉันถามเจ้าวิบูลย์ พระยามโนปกรณ์ ทั้ง ๒ คนปฏิเสธว่ามิใช่ตัวเขา ถ้าเช่นนั้นก็เห็นจะเปนคนในสถานกงสุล จะไม่ใช่พระยารัตนเศรษฐีหรือพระยารัษฎา คนทั้ง ๒ นี้ที่ในปีนังเขานับว่าเปนจีน ข่าวที่ลงพิมพ์เลื่องลืออื้อฉาวตลอดปีนังอยู่สัก ๓ วัน ถึงมีป้ายเขียนว่า พระเจ้าแผ่นดินสยามออกจากราชสมบัติ แขวนไว้ตามร้านขายหนังสือ หม่อมฉันไปไหนพบคนที่รู้จักก็พากันไต่ถาม จนต้องหลบไม่ให้พบใคร แต่สังเกตดูหนังสือพิมพ์กรุงเทพ ฯ ที่ส่งมา​ดูเหมือนจะปกปิดกันมาก เปนเหตุให้หม่อมฉันนึกว่าที่เกิดเลื่องลือกันอย่างไรในปีนัง จะไม่ถึงพระกรรณท่าน จึงตัดหนังสือพิมพ์ Straits Echo ฉบับวันจันทร์ที่ ๒๙ ตุลาคม ส่งมาถวายให้ทรงกับจดหมายนี้

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด