วันที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๗ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๓ พฤศจิกายน ๒๔๗๗

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ทราบฝ่าพระบาท

เมื่อวันที่ ๑ เกล้ากระหม่อมกำลังทำการนัวอยู่ หญิงอามเข้ามาถามว่า “พี่ดิศมาถามว่าก๊าดฆริสตมัสของเสด็จลุงน่ะ เด็จพ่อทรงพิมพ์แล้วหรือยัง” เกล้ากระหม่อมตอบว่า “ยังไม่ได้พิมพ์ ยังให้เขาไปเขียนลอกรูปภาพอยู่” แล้วก็ก้มหน้าทำงานต่อไป เมื่อเสร็จงานแล้วจึงได้ซักหญิงอามทีหลัง ว่าชายดิศมาว่ากะไร หญิงอามชี้แจงว่า “เด็จลุงประทานคำโคลงให้พี่ดิศมารับก๊าดที่เด็จพ่อทรงพิมพ์ลายไปพิมพ์หนังสือคำโคลง พี่ดิศถามว่าพิมพ์ลายแล้วหรือยัง” เกล้ากระหม่อมจึงว่า “ก็จะไปพิมพ์สองมือสามมือทำไม ของจะยับเสียเปล่า ๆ จะพิมพ์หนังสืออย่างไรก็ควรส่งหนังสือมาให้พ่อ พิมพ์เสร็จไปด้วยกันทีเดียวสดวกกว่า จงมีจดหมายไปถึงพี่ดิศให้ส่งหนังสือมาเถิด”

เกล้ากระหม่อมเกรงว่าชายดิศจะเขียนหนังสือทูลมาว่ากะไร ฝ่าพระบาทไม่เข้าพระทัยจะเกิดหนักพระทัยขึ้น จึงได้เขียนหนังสือนี้มาทูลอธิบายถวายที่ว่าให้ช่างไปเขียนลอกรูปภาพอยู่นั้น เพราะว่ารูปที่ตาหงีถ่ายนั้นไม่ดี มอมแมมด่างพร้อย จะเอาไปให้ทำพิมพ์ไม่ได้ จึงต้องให้ไปลอกใหม่ ด้วยเส้นหมึกบนกระดาษแก้ว ให้เห็นขาวดำตัดกันเด่นชัด แล้วเอาไปถ่ายทำพิมพ์จึงจะงามดี

หนังสือที่จะพิมพ์ในก๊าด เกล้ากระหม่อมก็ตั้งใจจะทูลถามมาอยู่แล้วว่าจะโปรดให้พิมพ์ว่ากะไร จะพิมพ์ในหลังก๊าด หรือว่าจะพิมพ์บนกระดาษอื่นทำเปนใบปกก๊าด แล้วจะมีที่เขียนลายพระหัตถ์ลงในนั้นด้วยหรือ หรือจะมีก๊าดพระนามส่งกำกับไปต่างหาก ถ้าได้ทราบพระประสงค์เสียให้ชัดเจนก็จะดีที่จะมีผิดไปไม่ได้

อนึ่งที่กราบทูลว่าการแต่งงานชายดิศได้ฤกษ์วันที่ ๑๗ นั้นผิด หูหนวกฟังได้ยินผิดทูลผิด ที่ถูกเปนวันที่ ๑๙

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด