คำนำ

รามเกียรติ์เป็นวรรณกรรมสำคัญของไทยที่มีต้นกำเนิดมาจากคัมภีร์รามายณะของอินเดีย มีเนื้อหาว่าด้วยพระนารายณ์อวตารเป็นพระรามลงมาปราบยักษ์ ซึ่งเป็นผู้ไม่อยู่ในศีลธรรม เรื่องนี้นับเป็นหนังสือสำคัญในลัทธิฮินดู และเป็นที่นิยมของชาวอินเดียโดยทั่วไป เมื่ออารยธรรมอินเดียเผยแผ่เข้ามายังภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เรื่องที่เนื่องมาจากรามายณะจึงแพร่หลายไปยังประเทศต่างๆ คือ อินโดนีเซีย มาลาเซีย เขมร ลาว เวียดนาม พม่า และไทย ประเทศเหล่านี้ต่างมีวรรณกรรมเรื่องรามเกียรติ์ที่แต่งขึ้นในภาษาของตนทั้งสิ้น รามเกียรติ์ของชาติต่างๆนั้น แม้จะมีที่มาเดียวกัน แต่ก็มีความแตกต่างกันในรายละเอียด แต่ละชาติจะสอดแทรกเอกลักษณ์ คตินิยม วิถีชีวิต และวัฒนธรรมของตนลงไป

หนังสือรามเกียรติ์ฉบับภาษาไทยนั้น มีอยู่หลายสำนวนด้วยกันและแต่งเป็นคำประพันธ์หลายรูปแบบทั้ง คำโคลง คำฉันท์ คำกาพย์ และคำกลอน บทละครเรื่องรามเกียรติ์พระราชนิพนธ์ ใน พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช นับได้ว่าเป็นรามเกียรติ์ฉบับที่มีเนื้อความบริบูรณ์กว่าฉบับอื่น มีเนื้อหาตั้งแต่หิรันตยักษ์ม้วนแผ่นดิน เกิดอโนมาตัน แรกสร้างกรุงศรีอยุธยา แล้วดำเนินความต่อไปจนเกิดสงครามระหว่างมนุษย์กับยักษ์ กระทั่งถึงพระรามและนางสีดาครองกรุงศรีอยุธยา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชวิจารณ์บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑ ไว้ในหนังสือบ่อเกิดแห่งรามเกียรติ์ว่า “สังเกตได้ว่าพระราชประสงค์คือจะรวบรวมเรื่องรามเกียรติ์ไว้ให้ได้หมดมากกว่าที่จะใช้สำหรับเล่นละคร”

ในการจัดพิมพ์ครั้งที่เก้า สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ได้มอบให้นางสาวอรสรา สายบัว นักอักษรศาสตร์ ๘ ว. และนางดาวรัตน์ ชูทรัพย์ นักอักษรศาสตร์ ๗ ว. กลุ่มภาษาและวรรณกรรม ตรวจสอบกับต้นฉบับ หนังสือสมุดไทยที่เก็บรักษาไว้ ณ ส่วนภาษาโบราณ สำนักหอสมุดแห่งชาติ เพื่อแก้ไขข้อผิดพลาดของฉบับพิมพ์ที่มีแต่เดิม โดยยึดถือหนังสือสมุดไทยเป็นหลัก คำใดที่เขียนลักลั่นและมีความหมายเดียวกัน ให้เขียนตามต้นฉบับหนังสือสมุดไทย เพื่อรักษาต้นฉบับเดิมเป็นสำคัญ

อนึ่งในการจัดพิมพ์ครั้งนี้ ได้จัดทำคำอธิบายความเป็นมาของรามเกียรติ์เนื้อเรื่องย่อตั้งแต่เล่ม ๑ – เล่ม ๔ และจัดทำสาแหรกตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ มาพิมพ์รวมไว้ด้วยเพื่อสะดวกในการค้นคว้า

กรมศิลปากรหวังว่าหนังสือ บทละครเรื่องรามเกียรติ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช นี้จะอำนวยคุณประโยชน์แก่ผู้สนใจศึกษาเรื่องวรรณกรรมของไทยโดยทั่วกัน

สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์