วันที่ ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๐ ดร

​บ้านซินนามอน ปีนัง

วันที่ ๑๔ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๘๐

ทูล สมเด็จกรมพระนริศฯ

ลายพระหัตถ์ฉบับลงวันที่ ๑๐ เมษายน กับรายการและรูปฉายงานศพชายถึกประทานมา หม่อมฉันได้รับแล้ว

สังเกตดูแบบปะรำเผาศพที่โปรดให้ทำแผลงแปลกมาก เสียดายแต่นายงานผู้สร้างชั้นแรก ไม่เข้าใจลักษณะที่ทรงพระดำริถ่องแท้ ถ้าทำตรงตามแบบที่ทรงพระดำริจะงามขึ้นอีกมาก ถึงกระนั้นก็น่าชมว่าแผลงไม่เสียหลัก หม่อมฉันเคยเห็นรูปฉายงานเผาศพในหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งมาไม่ช้านัก (บางที่ท่านก็จะได้ทอดพระเนตรเห็นแล้ว) เขาทำ (อะไรเรียกไม่ถูก) ใส่ศพทรงสัณฐานกลมปากเป็นกลีบบัวเปิดเผยคล้ายกับกระโถนปากแตร ในรูปฉายนั้นมีคนกำลังทิ้งธูปเทียนขมาลงไปทางปากจากข้างบน เหมือนกับทิ้งของลงกระโถน แต่ข้างล่างจะมีที่วางธูปเทียนหรือไม่สังเกตไม่เห็นในรูป อย่างนั้นหม่อมฉันเห็นว่าเปลี่ยนเสียหลัก

กระบวนแห่ศพเวียนปะรำ ถ้ามีแต่พระงั่วนำกับหญิงอี่และลูกตามศพดังทรงพระดำริแต่เดิม คงจะจับใจคนมาก แต่ก็ยากที่จะห้ามผู้อื่น ซึ่งเป็นญาติสนิทและมีน้ำใจรักมิให้เข้าเดินตามความประสงค์

​กระบวนแห่ ๓ หาบนั้นน่าเอ็นดูมาก เด็กเหล่านั้นก็คงสมัครทั้งนั้น

ที่พระองค์ธานีไปทูลถามได้ความมาจากสมเด็จพระพันวัสสา ตรัสบอกว่า “รก” เจ้านายเรียกว่า “พระสกุล” นั้นถูกเป็นแน่แล้ว คิดดูก็ดีหนักหนาที่ท่านทรงโวยวายสืบสวนขึ้นและพระองค์ธานีถามถูกแหล่ง หาไม่คำนั้นก็คงสูญ นอกจากสมเด็จพระพันวัสสาเห็นจะไม่มีผู้อื่นรู้แล้ว

เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๑ เดือนนี้ พระนางลักษมีมาถึงปีนัง เจตนาของเธอจะตรงไปเมืองสิงคโปร์ด้วยรถไฟในค่ำวันนั้น เวลารถหยุดพักอยู่ไม่ถึง ๒ ชั่วโมง เธอมีแต่พระทัยอุตส่าห์มารดน้ำสงกรานต์ประทานหม่อมฉันด้วยกันกับหญิงแต๋ว แล้วไปเสวยเย็นที่โฮเต็ล แล้วก็ต้องรีบข้ามกลับไปสถานีไปร หม่อมฉันรู้สึกขอบพระทัยมาก แต่เจ้าทองต่อนั้นไม่ได้มาหาหม่อมฉัน ได้ยินแต่ว่าไปเฝ้าพระองค์หญิงอาภา

พระองค์ธานีได้บอกหม่อมฉันว่า พระนางสุวัฒนากะโปรแกรมขากลับจากชวามาแวะปีนัง (ซึ่งเธอเองได้โดยตามเสด็จสมเด็จพระมงกุฎเกล้าฯ มาแล้ว) เพื่อจะให้เจ้าฟ้าหญิงมารดน้ำสงกรานต์ที่ซินนามอนฮอลประทานหม่อมฉัน แต่หม่อมฉันนึกเกรงอยู่ว่าจะไม่สามารถรับให้พักก็ได้ เพราะเมื่อสมเด็จพระพันวัสสาเสด็จกลับ​แล้ว เจ้าของบ้านจะซ่อมแซม พวกหม่อมฉันเองก็ต้องแปรสถานขึ้นไปอยู่บนเขาในระหว่างนั้นสัก ๑๕ วัน แต่เวลานี้ยังไม่ทราบว่าเธอกะจะมาถึงปีนังวันไร

เวลานี้พวกหม่อมฉันกำลังอลหม่านในการจัดรับเสด็จสมเด็จพระพันวัสสา ซึ่งจะเสด็จมาถึงพรุ่งนี้ ตัวหม่อมฉันจะย้ายไปอยู่ตึกหลังในในวันนี้ เพื่อจัดห้องที่หม่อมฉันอยู่ถวายเป็นที่ประทับ

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด