วันที่ ๒๘ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ น

หาดใหญ่ จังหวัดสงขลา

วันที่ ๒๘ สิงหาคม ๒๔๘๐

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทราบฝ่าพระบาท

เกล้ากระหม่อมทูลลาจากปีนังกลับเมื่อวันที่ ๒๗ ไปถึงหาดใหญ่แล้วด้วยดีในวันนั้น เวลาบ่าย ๓ โมง พระเสน่หามนตรีมารับไปอยู่บ้านสุคนธหงส์เจ้าของบ้านไม่ต้องนำชี้ให้ทราบว่าอะไรอยู่ที่ไหน เพราะรู้หมดด้วยได้เคยอยู่มามากแล้ว ได้พบนายแก้วกับนางบางที่นั่น มาอยู่กับพระเสน่หามนตรี ต่างก็เต็มใจรับใช้ได้มหาดเล็กข้าหลวงเพิ่มขึ้นอีกเบาขึ้นมาก

ริมทางรถไฟที่เข้าไปหาดใหญ่ เห็นมีสวนยางมากมาย ทำให้เกิดความสงสัยขึ้นในใจ ว่าต่อไปนี้น่าจะทำความลำบากให้ ทั้งพวกที่หากินทางเดียวกันกับทั้งรัฐบาลด้วย ตอนแต่อะลอสตาร์เข้า​ไปที่ทุ่งนากว้างใหญ่ มีเขาหินปูนอย่างไม่มีเชิงดินตั้งอยู่กลางนาเนืองๆ เหมือนในจังหวัดพัทลุง นานั้นกำลังทำอยู่ชุลมุน แต่ในเขตแดนไทยเห็นนาแห้งยังไม่ได้ทำอะไรกัน แปลว่ายังไม่มีฝนตก ฤดูในเมืองไทยกับสหรัฐมลายูเห็นจะผิดกัน

สืบเรือของบริษัทเรือไฟไทยซึ่งเดินออกจากสงขลา ได้ความว่ามีเดินอยู่ ๓ ลำ คือ มาลินี ประชาธิปก กับ ภาณุรังษี แต่เรือมาลินีกับประชาธิปกนั้นเดินไปเพียงชุมพร มีแต่ภาณุรังษี ลำเดียวที่เดินเข้าถึงกรุงเทพฯ กำหนดออกจากสงขลาวันพุธที่ ๑ กันยายน เป็นการบังคับอยู่ในตัวที่จะต้องกลับด้วยเรือนั้นในวันนั้น ดูก็พอสมควรแล้ว กลัวแต่จะแน่นเหมือนเรือบริษัท K.P.M. ซึ่งเคยโดยสารจากสมารังไปบะตาเวีย และจากบะตาเวียไปสิงคโปร์ ไม่มีสุขอย่างเอก อะไรก็ไม่รำคาญเท่ากับมีเด็กๆ เล่นอะไรกันเอะอะมาก ถาวรเคยว่าเด็กวิลันดาเป็นเด็กซนมากกว่าเด็กชาติอื่นภาษาอื่นหมด แต่เรือภาณุรังษี เขาว่าไม่เคยแน่นเลย

ในการที่มาพึ่งฝ่าพระบาทอยู่่ที่ปีนัง ได้รับพระกรุณาแต่ฝ่าพระบาททรงเอาเป็นพระภาระ ประทานพระอนุเคราะห์ทุกอย่าง ทำให้ได้ความสนุกสบายสะดวกสิ้นทั้งครอบครัว สำนึกในพระเดชพระคุณอยู่เป็นล้นเกล้า เกล้ากระหม่อมไม่ลืมเลย กับทั้งหลานๆ ทุกๆ คน ต่างก็ช่วยอนุเคราะห์ให้ได้ความสุขสะดวกดีทุกอย่าง รู้​สึกขอบใจเธออยู่ทุกคน ขอได้โปรดบอกเธอทั้งนั้นให้ทราบความรู้สึกในน้ำใจนี้ด้วย

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด