วันที่ ๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๘ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๘ พฤษภาคม ๒๔๗๘

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ทราบฝ่าพระบาท

เมื่อวันเสาร์ เกล้ากระหม่อมได้รับลายพระหัดถ์ลงวันที่ ๑ เดือนนี้ จึงจะกราบทูลตอบเสียให้สิ้นโสดหมดความก่อนไปเที่ยว

เรื่องพระสงฆ์วุ่นวายนั้นน่ารำคาญจริง ดูประกาศแจ้งความของพระสงฆ์ที่ลงหนังสือพิมพ์ สำนวนไม่สมเปนพระสงฆ์เลย อย่างไรก็ดี ในเรื่องนั้นดูสมเด็จพระสังฆราชเจ้าไม่ตกพระทัยเลย

นิทานประกอบการเล่นระเบง ที่ว่าพระอิศวรจะโสกันต์พระคเณศนั้นฟังไม่ได้ เพราะประเพณีโกนจุกไม่มีในอินเดีย ยิ่งกว่านั้น มีพิธีในกฎมนเทียรบาลหลายอย่างที่มีระเบงโหม่งครุ่ม แต่ล้วนไม่เกี่ยวกับโสกันต์ทั้งนั้น เห็นได้ว่านิทานประกอบการเล่นระเบงนั้นผูกขึ้นในกรุงเทพฯ นี้เอง เพราะว่าระเบงที่เล่นในกรุงเทพฯ มีแต่เล่นงานโสกันต์อย่างเดียว

กุลาตีไม้ เกล้ากระหม่อมเคยเห็นรูป ในสมุดฝรั่งเขียนถ่ายรูปเขียนรูปปั้นในอินเดียมา จะเรียกชื่อหนังสือนั้นว่ากะไรไม่ได้จำไว้ ในนั้นมีรูปหนึ่งเปนเทวดายืนเปนวงถือไม้สองมือตีกระทบไม้กัน ตรงกลางมีกลองตั้งบนขาอยู่ใบหนึ่ง พอเห็นเข้าก็ต้องออกปากร้องว่า “ออ นี่กุลาตีไม้” เขาจดหนังสือเปนตัวสํสกฤตไว้ว่า “สิราส มณฺฑล”

อย่างไรก็ดี จะได้ลองถามพราหมณ์ศาสตรีดูในเรื่องการเล่นเหล่านี้

ขอทูลถวายรายงานต่อไป ในคดีรูปประกอบเรื่องสาวิตรี พระสุจริตสุดาส่งหนังสือนายกิม^๑โรงพิมพ์พระจันทรมาให้ ดูประหนึ่งว่าพระสุจริตจะให้นายกิมพิมพ์ และให้นายกิมไปติดต่อกับหอสมุดเอง ในหนังสือนายกิมว่ารูปนั้น หอสมุดให้นายมิกกี้ไปทำพิมพ์ ยังไม่ได้คืนมาจนบัดนี้ เพราะฉะนั้นให้มาขอต้นรูปภาพที่เกล้ากระหม่อม เกล้ากระหม่อมต้องตอบว่าเกล้ากระหม่อมถวายต้นขึ้นไปทีเดียว ไม่ใช่ถวายสำเนา ไม่มีอะไรจะให้อีกแล้ว เปนการประหลาดหนักหนา ทำไมมารีดเอาแก่เกล้ากระหม่อมไม่ไปรีดเอาแก่นายมิกกี้

​หม่อมอ่อน^๒กรมราชบุรีถึงแก่กรรมเสียแล้ว ไปเที่ยวภูเก็จแล้วขึ้นรถยนต์ไปเที่ยวตะกั่วป่า รถยนต์ไปตกถนนคว่ำทับตาย