๒๓ เมษายน พ.ศ. ๒๔๘๑ ยส (๒)

กรมศิลปากร

​วันที่ ๒๓ เมษายน พทธศักราช ๒๔๘๑

ขอประทานกราบทูล ทรงทราบใต้ฝ่าพระบาท

ข้าพระพุทธเจ้าได้รับลายพระหัตถ์ ลงวันที่ ๑๘ ทรงพระเมตตาประทานพระอธิบายเรื่องเล่น แทงวิไส พระเดชพระคุณล้นเกล้า ฯ หาที่สุดมิได้

การเล่นต่าง ๆ ในงานโสกันต์ คงจะต้องเสื่อมสุญไป จะเหลืออยู่ก็แต่ชื่อ ข้าพระพุทธเจ้ารู้สึกเสียดายมาก เพราะเปนการเล่นที่สืบต่อเป็นประเพณีมา อาจเปนหนทางให้สืบสาวหาความร้เรื่องเก่าๆ จากการเล่นเหล่านี้ได้ เพียงแต่ชื่อก็แสดงอยู่ว่าเป็นของได้มาจากชาติอื่น แต่จะได้มาอย่างไร และได้มาจากชาติอะไร กระทำให้ข้าพระพุทธเจ้าเกิดสนุก แต่ก่อนนี้ ข้าพระพุทธเจ้าอ่านหนังสือที่ว่าด้วยขนบธรรมเนียมของชาติต่างๆ มีชวา มลายูเป็นต้น ก็เพียงแต่อ่านผ่านๆ ไป ไม่ได้นึกเฉลียวมาถึงทางไทยด้วย เพราะขาดความรู้ทางด้านของตนเอง การค้นหาเรื่องเหล่านี้ เป็นเครื่องกระตุ้นให้ข้าพระพุทธเจ้าต้องเพียรค้นหาและต้องสอบถามด้วยความสนุก แม้บางคราวจะไม่ได้เรื่องที่ต้องการหา แต่ก็กลับไปได้เรื่องอื่นซึ่งไม่ได้นึกไว้

ข้าพระพุทธเจ้าได้สอบถามเรื่อง หอกคอทอง เถลิงทอง จากขุนธนกิจวิจารณ์ ข้าราชการสำนักพระราชวัง ซึ่งเป็นผู้ใฝ่ใจในเรื่องเหล่านี้ ได้ตอบอธิบายให้ข้าพระพุทธเจ้ามาดังนี้

หอกมลายู เป็นหอกขนาดเล็กและสั้น โดยมาก เรียกชื่อหอกจำพวกนี้ว่า หอกซัด

​หอกซัด มีอยู่ ๒ ชะนิด คือ

๑ คอทอง

๒ เถลิงทอง

หอกซัดคอทอง มีปลอกทองเกลี้ยงหุ้มไว้ที่คอ ส่วนยาวของปลอกประมาณ ๑ คืบ คอทอง เป็นเครื่องประดับหอกให้สวยงาม และแสดงชั้นอย่างแห่งหอก เป็นอุปโภคของผู้ทรงอิสสรศักดิ์ เป็นศาสตราสำหรับใช้จับด้ามพุ่ง จะผิดหรือถูกก็ปล่อยเลย

หอกซัดเถลิงทอง มีปลอกทองสลักสวม (ไม่ใช่หุ้ม) ไว้ที่คอเหมือนกัน ส่วนยาวของปลอกประมาณ ๒ องคุลี เถลิงทอง ถ้าตามปกติก็เป็นเครื่องประดับเช่นเดียวกับ คอทอง แต่ในทางสาระแห่งเถลิงทองหาใช่ปลอกอย่างคอทองไม่ หอกซัดเถลิงทอง ผู้ใช้ ๆ นิ้วเท้าคีบที่ปลายด้ามในขณะที่นั่งอยู่บนหลังม้าแล้วซัดหอกไปหาอริ ถ้าหอกต้องอริ ตัวหอกก็ไปตรึงติดอยู่ คือตัวหอกหลุดออกจากด้ามได้ และเถลิงทองนั้นก็ถอดออกจากด้ามได้เช่นเดียวกัน เมื่อจัดการสวมตัวหอกใหม่แล้วก็สวมเถลิงทองประกับไว้ตามเดิมได้อีก

ทั้งนี้ การจะผิดถูกสมควรสถานไร ขอพระบารมีปกเกล้า ฯ เป็นที่พึ่ง แล้วแต่จะทรงพระกรุณา

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรดเกล้า ฯ

ข้าพระพุทธเจ้า พระยาอนุมานราชธน

ขอประทานกราบทูล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงศ์

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ