๒๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๑ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๑ กรกฎาคม ๒๔๘๑

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือลงวันที่ ๑๙ เดือนนี้ ตอบไปเรื่องอักขระ โอม ท่านช่วยสอบสวนขยายให้ได้ความรู้กว้างออกไป ดีมาก จะไม่ตอบย้อนมาอีกก็ไม่ได้ อะไรมันเตะอยู่ข้างในก็ไม่ทราบ

ฟังเปนยุติได้ว่าเดิมทีเดียวเขียนดั่งนี้ <img> ดูแต่นิคฤหิตหนังสือสํสกฤตเถิด เขียนจุดเดียว และหนังสือขอมชะนิดเขียนด้วยปากกาปากกว้าง ซึ่งเรียกกันว่า ขอมย่อ นั้นก็เขียนจุดเดียว เห็นจะมาแก้เปนกลวงกลางกันเมื่อเขียนด้วยเหล็กจาร เพราะจะเอาเหล็กแหลมทิ่มลงไปทีเดียวกลัวจะแลไม่เห็น จึ่งเขียนให้ใหญ่ก็กลายเปนพินธุ เมื่อนิคฤหิตเปนจุดกลวงไปแล้ว วงเล็บใต้นั้นก็พลอยกลวงเปนพาลจันทร์ไปด้วย

สูตต์ สุฺกาโร ฯ อฑฺฒเจนฺทา ฯ และ อุกาโรฯ นั้นไม่เคยทราบ ด้วยไม่เคยบุกเข้าไปในตำรา ปมํอิทฺธิเจ แล้วก็ไม่เคยเห็นเขาลงอักขระ โอม กันที่ไหนด้วย มีลงแต่อุณาโลม นั่นเคยได้ยิน เรียกสูตต์ว่า อุณฺณาโลมา ปน ชายเต อสํวิสุโลปุสพุภ ก็ได้ทราบ เขาเรียกว่า นว อรหาธิคุณ เปนอักษร ละ แห่งพระนามพระพุทธเจ้า มี อรหํ เปนเบื้องต้น มี ภควา เปนที่สุด

อดที่จะบอกความเห็นต่อไปไม่ได้ อุณาโลมรูปนี้ <img> ฉันคิดว่าเปนของทางไสยศาสตร์ คือตาที่สามของพระอิศวร ซึ่งประดิษฐานอยู่ตรงหน้าผาก ที่เอามาใส่ไว้เหนืออักขระ โอม นั้น ก็แสดงอยู่ในตัวแล้วว่าเปนทางไสยศาสตร์ ตรามหาโองการ หมายถึงพระอิศวร ตราครุฑพาห์ หมายถึง พระนารายน์ ตราหงสพิมาน หมายถึงพระพรหม ตราไอยราพต หมายถึง ​พระอินทร ฯลฯ แต่ล้วนเปนทางไสยศาสตร์ทั้งนั้น ที่เรียกว่า อุณาโลม กลัวจะลากเอาเข้ามาสู่พุทธศาสนาทีหลัง ดูไม่เห็นจะเปนอุณาโลมได้ที่ตรงไหน พระพุทธรูปที่ทำกันในเมืองเราก็เปนพระนลาฏเกลี้ยง ๆ ไม่มีอุณาโลม มีพระพุทธรูปทางอินเดียเหนือ ทำมีอุณาโลมอยู่บ้าง แต่ก็ทำเปนเม็ดกลมๆ เท่านั้น เปนสมควรที่สุดที่จะหมายเปนขนหว่างคิ้ว เห็นหนังสือที่ไหนเขาอธิบายว่าเปนขนเส้นยาวขมวดอยู่ ที่ทำเปนรูปโคมูตรนั้น ไม่มีที่ไหนเลย

ไม้กางเขน ค้นไม่พบก็ต้องระงับไว้ที