๒๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๑ น (๒)

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๔๘๑

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือของท่านลงวันที่ ๒๓ พฤษภาคม ซึ่งว่าด้วย อินทร์พรหม และ คดช่าง นั้น ได้รับทราบความแล้ว

ความเข้าใจของท่านในเรื่อง อินทร์พรหม นั้นถูกแล้ว เว้นแต่คำ จ่ามอญ นั้นเปนคำของคนเขลาเรียก ไม่เคยเขียนลงเปนหนังสือ ถ้าเขียนหนังสือแล้วเขาเขียน จามร กันทั้งนั้น อนึ่ง ขอให้ท่านสังเกตไว้ว่า ข้อวิเคราะห์ชื่อ อินทร์พรหม นี้ใหม่ทีเดียว วิเคราะห์โดยที่เพิ่งจะรู้ว่า พรมหมายถึง ขน ถ้าไม่ทราบข้อนี้ก็ไม่มีทางวิเคราะห์ไปได้

คด ท่านเขียนคำอธิบายในปทานุกรมไปให้ เห็นว่าจะขัดข้องอยู่บ้าง เช่น คำ แวดล้อม เปนทางทำให้เข้าใจว่าล้อมอยู่โดยรอบ แต่ที่จริงไม่รอบก็มี แม้ว่าสิ่งซึ่งเปนประธานคิดฝากอยู่กับสิ่งอื่น หรือตั้งอยู่ชิดใกล้กับสิ่งอื่น อาจมีคคแต่สองคด ครึ่งซีกเท่านั้นก็ได้ จึ่งคิดว่า อธิบายว่า ‘สิ่งที่ปลูกสร้างอ้อมสิ่งสำคัญอันเปนประธาน มีสัณฐานหักคดเปนมุมฉาก’ ดังนี้จะดีกว่า อนึ่ง ที่มีคำค่อข้างหน้าอีกก็มี เช่น วิหารคด ทิมคด ทิมดาบคด เปนต้น แล้วแต่กรณีจะพึงมีมา แต่ว่าคงมีลักษณหักคดเปนมุมฉากทั้งนั้น

Cross Section ฉันเคยเขียนเปนไทยว่า ตัดขวาง รูปตัดขวาง Longitudinal Section เคยเขียนว่า ตัดยาว รูปตัดยาว Section เคยเขียนว่า ตัดรูปตัด ฉันเขียนพุ่งเอาตามใจฉันทั้งนั้น แล้วใครเขาจะเรียกจะเขียนเปลี่ยนกันไปเปนอย่างอื่นอย่างไรบ้างฉันไม่ทราบ ไม่ได้เอาใจใส่ ในเรื่องนี้ท่านไม่ควรถามฉัน ในกรมศิลปากรของท่านเอง มีแบบเก็บไว้มากมายทั้งเก่าใหม่ ท่านอาจสอบสวนดูได้ทุกอย่างไป