๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๑ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๔๘๑

พระยาอนุมานราชธน

ฉันได้ลองคิดวิภาคคำซึ่งประกอบด้วย เกจ เกรด เกลด เตรด ซึ่งสับสนกันอยู่มาก เห็นว่าจะเปนดังนี้ก็ได้

ปากเกรด หรือ ปากเกลด ควรเปน ปากเกลด หมายความว่าปากคลองเล็ก

เรื่องเกรด หรือ เรื่องเกลด ควรเปน เรื่องเกลด หมายความว่าเรื่องเล็กน้อย

เกรดเกร่ หรือ เตรดเตร่ ควรเปน เกลดเตร่ หมายความว่า เตร่ไปนิดหน่อย

ทั้งสามคำนี้ เหยียดเอาคำ เกลเลต ภาษามลายูซึ่งแปลว่าเล็กมาเปนเกลด แต่เกลดปลา เกลดเต่า นั้นเปนอีกคำหนึ่งต่างหาก

พาหุรัตนตรัสเตรด น่าจะเปน พาหุรัตนตรัสเกจ หมายความว่า เครื่องรัดแขนพราวไปด้วยพลอย คำ เกจ ครูบอกว่า แก้ว ดูปทานุกรมกระทรวงธรรมการก็แปลว่า ประดับแก้ว ต้องกัน เห็นจะถือว่าคำ เกจ มาแต่ กาจ ซึ่งเปนภาษาบาลีสํสกฤตหรือมลายู อะไรก็ตรงกันทั้งนั้น

ย่อเกจ ย่อเกรด ย่อเกลด สามอย่างนี้ สองอย่างหลังเอาความไม่ได้ จึงตกเปนต้องถือเอาคำหน้า แปลว่าย่อที่ประดับแก้ว ไม่สู้ได้ความดีนัก ข้อสำคัญคือคำว่า ย่อ เปนไปในข้างทำให้น้อยลงต่ำลง ผิดกับความเปนไปจริง ที่ทำให้สูงขึ้น <img> จะเปนเพราะเหตุนั้นกระมัง ​จึ่งมีคำเรียกเปนอย่างอื่นแทนว่า ยกกะเปาะ นั่นเปนทำให้ได้ความดีขึ้น แต่นึกไปอีกทีจะเกินไม้เอกไปกระมัง ยอ ก็ได้แก่ ยก เช่น ยอพระเกียรติ์ ยอ กับ ย่อ สองคำนี้ใกล้กันเต็มที แต่มีความหมายตรงกันข้าม

คิดอะไรเล่นก็บอกให้ท่านทราบสำหรับสนุกเท่านั้น ผิดถูกไม่สำคัญเลย