๒๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๑ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๘ พฤษภาคม ๒๔๘๑

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือของท่าน ลงวันที่ ๒๕ พฤษภาคม บอกรายงานการสอบคำใช้ไม้ม้วนไปให้ทราบนั้น ได้รับแล้วด้วยความขอบใจเปนอย่างยิ่ง

ในรายงานนั้นเปนอันสอบได้ในสาขาหนึ่ง ว่าคำใช้ไม้ม้วนนั้น เพื่อนภาษาเดียวกันซึ่งอยู่ต่างถิ่นเขาออกเสียงเปนอย่างอื่น ไม่เหมือนกับคำใช้ไม้มลาย

จะลองขุดต้นตอหาทางดูว่าจะเปนไปได้สักกี่ทาง ต้นตอนั้นมีไม้มลาย ไม้ม้วน ซ้อนกันอยู่ใน แม่ ก กา แจกไปเหมือนกันทุกพยัญชนะ แต่ไม่มีครูบาอาจารย์คนใดอธิบายให้เข้าใจว่าวางซ้อนกันไว้ด้วยเหตุอันใด ลองเดาดูก็เห็นว่าอาจเปนไปได้ ๓ ทาง

ทางที่ ๑ วางไว้ให้เลือกตามใจ จะเขียนไม้มลายหรือไม้ม้วนก็ได้

ทางที่ ๒ ออกเสียงผิดกัน อย่างที่ท่านจับเอาไปสอบมาได้ แต่เพราะเสียงใกล้กันมาก ทีหลังจึงเลยเลือนเข้าหากันเปนเสียงเดียว

ทางที่ ๓ เสียงเหมือนกัน แต่ระดับเสียงต่างกัน ทางนี้อาศัยเหตุที่ท่านสอนกันมาแต่ก่อนให้อ่านว่า เก้ แก่ ไก่ ใก้ ลางทีจะเปนก่อนคิดใช้ไม้เอก โท เปนเครื่องหมายขึ้นก็เปนได้ ไม้มลายจัดเปนระดับเสียงสูง ไม้ม้วนจัดเปนระดับเสียงต่ำ หากจะช่วยทางที่ว่าอย่างนี้ ยกเอาคำไกล ใกล้ ไฝ ใฝ่ มาเปนอย่างจะเปนสมกัน แต่เปล่า คำ ใช้ ใช่ ใคร ใคร่ แม้ระดับเสียงจะต่างกันก็เปนไม้ม้วนด้วยกัน ไม่เปนหลักที่ควรฟังได้ว่าถูก

​คำ ใคร นั้นแปลกอยู่ ถ้าพูดก็ว่า ใค ต่อเขียนหนังสือจึ่งจะเขียนว่า ใคร ส่วนคำว่า ใคร่ นั้นดูจะใช้แต่เขียนหนังสือ ส่วนพูดดูเหมือนจะไม่ได้พูดกันเลย นี่เขียนพุ่งมาให้ท่านดูเล่นแปลกๆ