๒๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๘ ตุลาคม ๒๔๘๐

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือของท่าน ลงวันที่ ๒๖ รวม ๓ ฉะบับ เรื่องเขื่อนเพชร เรื่องไวยากรณ์ และเรื่องร้องรำ ได้รับแล้ว จะรวมตอบเปนฉะบับเดียวนี้

เรื่องเขื่อนเพชร ท่านให้ความเห็นในคำว่า ขันธ์ ขัณฑ์ ฉันเห็นด้วยตามความเห็นท่านทุกประการ เปนอันหมายถึงเขตแน่นอน ลางทีคำเดิมจะเปน เขื่อนขั้น แล้วพวกชำนาญบาลีลากเอาไป ฉันยังจำคำประชดของกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ได้ ว่าพบคำ เข้าตัง ก็ต้องเปิคดิกชันรีบาลี คำ กัน กั้น ขั้น คั่น อะไรเหล่านี้ ฉันเคยคิดหัวปั่นมาคราวหนึ่งแล้ว และพวกติดกัน เช่น ขัง ขั้ง ค้าง เหล่านี้ก็อีกพวกหนึ่ง คิดว่าเปนคำเดียวกันทั้งนั้น นึกว่าจะไม่มีใครเขาคิด ก็อุตส่าห์มาพบท่านคิดเข้าอีกได้ ประหลาดมาก

เรื่องไวยากรณ์ อยากจะทักฝรั่งนิดเดียว ที่ว่าภาษาจีนไม่มีไวยากรณ์นั้นถูกโดยนัยหนึ่ง ที่ยังไม่มีใครทำขึ้น สืบมาถึงภาษาไทย ถ้าทำขึ้นก็มี ไม่ทำก็ไม่มี ไวยากรณ์เปนของทำขึ้นแต่ภาษา ไม่ใช่ภาษาทำขึ้นแต่ไวยากรณ์

เรื่องร้องรำ ท่านจะให้ฉันพูดเพ้อไป ไม่เข้าทางที่ท่านต้องการ จะมีประโยชน์อะไร มีแต่เสียเวลา ถ้าท่านต้องการอะไร ตั้งข้อถามไป ฉันยินดีจะตอบตามรู้ตามเห็น อย่างนั้นจะเปนตีกว่าอย่างอื่นหมด แต่ขอให้ท่านเข้าใจไว้ก่อนว่าฉันเปนคนที่รู้อะไรจบหมดไปไม่ได้ การรำนั้นรู้น้อย จะบอกท่านได้น้อยเพราะได้ศึกษาน้อย การทำเพลงรู้มากหน่อย จะบอกท่านได้มากกว่า เพราะได้เรียนมากกว่า จะบอกให้ท่านทราบเสียก่อนเดี๋ยว​นี้ว่า เพลง ช้าประสม ซึ่งท่านอ้างถึงนั้น ฉันเปนผู้ปรุงขึ้นเล่นเอง ให้ชื่อเอง ไม่ใช่เพลงเก่าแก่มาแต่ก่อน อย่างที่ครูดนตรีเขามาก่งคออธิบายแก่ท่าน เรื่องชะนิดนี้มีบ่อยๆ สิ่งที่ฉันเองเปนผู้ทำ แล้วมีผู้มาเล่าตำนานให้ฟังเปนตุเปนตะ ทั้งฉันเองผู้ทำนั่งโดนโด่อยู่ ก็ได้แต่หัวเราะเท่านั้น