๒๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๙ ยส

​ กรมศิลปากร

วันที่ ๒๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๗๙

ขอประทานกราบทูล สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอ เจ้าฟ้ากรมพระนริศรานุวัดติวงษ์ ทราบใต้ฝ่าพระบาท

ข้าพระพุทธเจ้าได้รับลายพระหัตถ์ลงวันที่ ๒๐ เดือนนี้ ประทานข้อทรงสังเกตในเรื่องพระราชนิพนธ์ทรงพระราชวิจารณ์พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ที่ข้าพระพุทธเจ้ากราบทูลถามไปนั้น เป็นพระเดชพระคุณล้นเกล้าฯ ข้าพระพุทธเจ้าขอรับใส่เกล้าในข้อที่ประธานมาทุกประการ และได้แก้ไขต้นฉะบับที่จะส่งไปตีพิมพ์ ตามที่ทรงทักท้วงแล้ว

ข้าพระพุทธเจ้าได้รับความรู้เรื่องเมืองท่าทองที่ทรงอธิบายมาเป็นอันมาก เพราะที่ในหอสมุดแห่งชาติ มีเรื่องเมืองนครศรีธรรมราชอยู่เรื่องหนึ่ง ซึ่งข้าพระพุทธเจ้าได้กราบทูลไปในหนังสือของข้าพระพุทธเจ้าฉะบับก่อน ในหนังสือเรื่องนั้นมีข้อความมัว ๆ ด้วยเป็นสำนวนโบราณและเกี่ยวเนื่องมาถึงเมืองเพชรบุรีด้วย เมื่อได้อ่านพระอธิบายถึงเรื่องเมืองท่าทองแล้ว กระทำให้ข้าพระพุทธเจ้าเห็นข้อความอย่างอื่นที่จะสอบสวนได้ต่อไป ข้าพระพุทธเจ้าคัดตำนานเมืองนครศรีธรรมราชถวายมาด้วยแล้ว

ในเรื่องพระเจ้ากรุงธนบุรี จะได้ทำราชาภิเษกรับพระราชโองการหรือเปล่านั้น ข้าพระพุทธเจ้าเห็นพ้องกับที่ได้ประทานพระอธิบายมา เป็นหลักสำคัญของข้าพระพุทธเจ้าต่อไป ในที่จะวินิจฉัยเรื่องราวต่าง ๆ ที่ได้จากหนังสือ

เรื่องที่จะลงพระดำรัสของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพในเรื่องรูปสัมฤทธิ์ต่อท้ายพระราชนิพนธ์นั้น ข้าพระพุทธเจ้าได้มีหนังสือกราบทูลขอพระอนุญาตจากสมเด็จพระเจ้าบรมวงศเธอพระองค์นั้นแล้ว

​อนึ่ง ข้าพระพุทธเจ้าเห็นด้วยเกล้า ฯ ว่า จะนำประกาศในการกรมพระราชวังบวรสถานมงคลทิวงคต และคำประกาศเฉลิมพระปรมาภิไธยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ดั่งที่มีประกาศอยู่ในหนังสือราชกิจจานุเบกษาต่อท้ายพระราชนิพนธ์ด้วย จะเป็นการสมควรหรือไม่ ข้าพระพุทธเจ้าขอประทานพระกรุณาเพื่อทราบเกล้า ฯ

คำว่า เวียดนาม ขอประทานกราบทูลว่า เวียด คำนี้ ข้าพระพุทธเจ้าได้เคยพบตัวอักษรจีนที่เขาเทียบเอาไว้ด้วย ปรากฏว่าเป็นคำเดียวกับคำว่า อวด ในเสียงภาษาชาวแต้จิ๋ว และเป็น หวัด ในเสียงภาษาชาวกวางตุ้ง อวด เป็นชื่อแว่นแคว้นตอนใต้ของประเทศจีนในครั้งโบราณ ได้แก่ กวางตุ้ง และกวางซี เรียกว่าอวดตะวันออกและอวดตะวันตก ส่วนเวียดนามก็คือ แคว้นอวดใต้

ในภาษาจีนหลวง ไม่มีสำเนียงแม่กงและกม จึงต้องใช้เสียงแม่กนแทน เหตุฉะนี้ หนำ หรือ นาม จึงเป็น นาน ทั้งนี้จะสมควรด้วยประการไร ขอรับพระบารมีเป็นที่พึ่ง

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรดเกล้า ฯ

ข้าพระพุทธเจ้า