๑๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๒ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๑๑ สิงหาคม ๒๔๘๒

พระยาอนุมานราชธน

จดบันทึกเรื่องตราพระบรมราชโองการดุนกระดาษ มาให้เมื่อวานนี้ รู้สึกขึ้นภายหลังว่าไม่ดี ถ้าสำหรับเข้าใจกันเองก็ใช้ได้ ถ้าจะคัดส่งไปให้คนอื่น เห็นจะเข้าใจยาก จึ่งเรียงบันทึกมาให้ใหม่ดั่งต่อไปนี้

พระราชลัญจกรดุนกระดาษนั้น ทำขึ้นในรัชชกาลที่ ๕ นานมาแล้ว เรียกกันว่า กระดาษตราพระบรมราชโองการ สำหรับใช้เขียนพระราชหัตถเลขาอย่างเดียว คิดว่าดำริเดิมคงจะให้เปนไปได้สองทาง คือเปนพระราชหัตถเลขา ซึ่งประทับพระราชลัญจกรพระบรมราชโองการอย่างเก่าก็ได้ หรือเปนกระดาษตราอย่างธรรมเนียมข้างฝรั่งก็ได้ โดยที่ดำริอย่างนั้น จึงได้เก็บเอาสิ่งที่มีในพระราชลัญจกรพระบรมราชโองการของเก่าแต่ลางอย่าง แล้วเพิ่มขึ้นใหม่อีกลางอย่าง ผูกเปนรูปใหม่ให้สมกับที่เปนตรากระดาษ ในการที่เปนตรากระดาษอันมีอยู่มากมาย ไม่ได้รักษาไว้ในที่มิดชิด เช่น พระราชลัญจกรพระบรมราชโองการของเก่านั้น เพราะความสำคัญเลื่อนไปอยู่ที่ทรงเซนพระปรมาภิไธยเสียแล้ว แม้ใครจะเขียนอะไรลงไปในกระดาษ อันมีพระราชลัญจกรพระบรมราชโองการ แต่ไม่มีทรงเซนพระปรมาภิไธย ก็ไม่เปนหลักที่จะพึงฟังได้ว่าเปนพระบรมราชโองการ