๑๕ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๒ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๔๘๒

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือของท่านลงวันที่ ๓๐ พฤษภาคม ได้รับทราบความแล้ว

ในการแผ่ความรู้ให้คนทั้งหลาย ขอให้ท่านเข้าใจว่าฉันไม่เต็มใจจะเปนศาสดา แต่หาได้หวงแหนความรู้ความเห็นไม่ ท่านจะเอาความรู้ซึ่งรู้จากฉันไปพูดกับใครที่ไหนก็ได้ ฉันไม่รังเกียจ ข้อใดที่เปนความจริงหรือความคิด ท่านย่อมรู้อยู่แล้ว พูดให้ถูกตามลักษณะก็แล้วกัน

ตามที่ได้บอกให้ท่านเข้าใจในใจของฉันเช่นนั้นแล้ว บันทึกที่ท่านเขียนให้ไปก็ต้องแก้กลับเปนบันทึกของท่าน ไม่ใช่บันทึกของฉัน ตามที่ดีดพิมพ์ส่งมาให้นี้ ถ้าท่านไม่ชอบใจที่ตรงไหน จะพูดแก้เสียก็ได้ ข้ออื่นก็ไม่ได้แก้มากนัก แก้มากแต่ข้อ นกการเวก และ นกวายุภักษ์ ข้อเดียว ที่ตัคความตรงว่าด้วยรูปเขียนวัดพระแก้วออกเสียนั้น เพราะชื่อรูปตัวที่เขียน เขาเรียกว่า อสุรวายุภักษ์ ไม่สู้ตรงกับที่ต้องการ กับที่ตัดไม่กล่าวถึง นกการวิก อีกด้วยนั้น เพราะดูพจนานุกรมของอาจารย์จิลเดอส์ แปล กรวีก ว่า Indian cuckoo ไม่ใช่ Paradise bird กลัวการเวกจะไม่ตรงกับการวิก จึ่งได้ระงับเสีย

พระตราซึ่งสำหรับประทับใบพระราชทานที่วิสุงคามสีมา ฉันบอกชื่อที่แท้แก่ท่านไม่ได้ ด้วยไม่รู้ บอกได้แต่ว่า เขาเรียกกันว่าช้างยืนนั้น บัดนี้ได้มาทราบจากท่านบอกว่า กรมอาลักษณเรียกว่า สยามโลกัคคราช ก็เปนอันรู้ทั้งชื่อทั้งตัว แต่ใส่กันไม่ถูกเท่านั้น ข้อสงสัยของท่านที่คิดจะถามกองอาลักษณ์ว่าเหตุใดจึงใช้พระตราองค์นั้นในเรื่องที่เกี่ยวแก่วัด ฉันรับประกันได้ว่า กองอาลักษณ์ไม่มีใครรู้พอที่จะบอกแก่ท่านได้เลย ฉันจำได้ว่า พระตรานั้นแกะเป็นตัวหนังสือขอม ดูเหมือนมีสักสี่บรรทัด แต่จะ​ว่ากะไรฉันก็ไม่ได้อ่าน ถ้าท่านขอให้เขาประทับเส้นชาดมาให้เปนตัวอย่างได้ เห็นจะดีกว่าถามเขา เอามาอ่านหนังสือพิจารณาเอาเอง ลางทีก็อาจรู้ได้ วาทำไมจึ่งเกี่ยวแก่วัด

อันชื่อ พระตราสยามโลกัคคราช นั้น ลางทีท่านจะยังไม่เข้าใจว่าอะไร ด้วยเห็นยังเขียนผิดเปน โลกัขราช อยู่ ชื่อนั้นเทียบเลียนล้อมาจากพระตรา เสี้ยม-โล-ก๊ก-อ๋อง เปน สฺยาม-โลก + อคฺค-ราช ถ้าจะตัดตัวซ้อนอย่างแบบเก่าก็จะเปน สยามโลกัคราช หรือจะเขียน สยามโลกรรคราช ก็ไม่ทราบ ถ้าจะเขียนอย่างสมัยใหม่เต็มคราบก็จะต้องเปน สยามโลกัครราช

พระตราต่าง ๆ ซึ่งท่านได้รับมาใหม่ และประทับส่งไปให้ดูโดยหนังสือนำลงวันที่ ๕ มิถุนายนนั้น จะมีตอบมาทีหลัง แน่ใจว่าจะบอกได้มาก