๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๓ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๕ กรกฎาคม ๒๔๘๓

พระยาอนุมานราชธน

หนังสือของท่านลงวันที่ ๒ กรกฎาคม ส่งคำจีนแคะ ฮกเกี้ยน ไหหลำ เรียกชื่อปี กับคำไหหลำ เรียกชื่อสัตว์ประจำปี ไปให้ พร้อมทั้งสมุดกล่าวถึงวิธีทำศพ ภาค ๒ กับทั้งนอกจากนั้นก็ได้ส่งสมุดวรรณคดีของจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยไปให้ด้วย ได้รับแล้วทุกอย่าง ขอบใจเปนอันมาก ภาษาจีน ๓ อย่างที่ให้ไปนั้นหลีกไปดี เพราะฉันสืบภาษาแต้จิ๋วกับกวางตุ้งมาได้แล้ว แต่ที่บอกไปนั้นเปนการแตกกิ่งออกไปจากที่ฉันมีหนังสือมาขอให้ท่านช่วย คือให้ถามมหาฉ่ำหรือมหาเยาว์ถึงชื่อปีทางเขมร ซึ่งฉันไม่รู้ กับให้ช่วยสอบถาม นายสุด ถึงชื่อปีทางอุบล และขอให้ช่วยค้นคำจีนหลวง ซึ่งเรียกชื่อปี่ คำขอทั้งนั้นท่านยังไม่ได้บอก เข้าใจว่ายังไม่พร้อม ที่มีหนังสือไปให้คราวนี้ก็เพื่อจะส่งสมุดเรื่อง วิธีทำศพ ภาค ๒ ไปให้ แล้วค้นอะไรเรื่องชื่อปีได้ก็บอกไปด้วย เพื่อให้ได้ทราบพลางเท่านั้น แล้วท่านจะบอกคำขอของฉันไปทิหลัง หนังสือเรื่อง วิธีทำศพ นั้นจะต้องอ่านให้ตลอดก่อน แล้วจึงจะพูดอะไรมาได้

ฉันได้ให้ไปถามพระสุเมธมุนีถึงชื่อปีทางมอญ ได้จดมาให้ตามที่ได้ความมานั้นด้วยแล้ว มีสดุดใจอยู่ ๔ ชื่อ คือปีเถาะเรียกว่า คะต้าย ทำให้ตระหนักใจว่าที่เราเรียก กะต่าย นั้นเปนคำมอญ กับปีมะโรงเรียกว่า นัก เห็นจะได้แก่ นาค ในภาษามคธ และปีมะเมียเรียกว่า แส้ะ นั่นไปตรงกับคำเขมรที่เราเอามาใช้เรียกม้าว่า แสะ แต่ชื่อปีทางเมรเขาเรียกว่า มมี ใกล้มาทางไทย ส่วนปีมะแมซึ่งเรียกว่า คะแบะ ใกล้ไปทางเขมรซึ่งเรียกแพะว่า พแพ ก็ใกล้ ใกล้ชื่อปีมะแมก็ใกล้ บ พ ม ว ย่อมเปลี่ยนสับสนกันอยู่เสมอ อันชื่อปีนั้นเห็นประหลาดมาก เรียกไปต่าง ๆ กัน ลางทีก็ตรงชื่อสัตวประจำปี ลางทีก็ไปอื่น

​สมุดเรื่อง วิธีทำศพ ซึ่งท่านให้ไปนั้น สดุดใจว่าไม่เหมือนกัน เล่ม ๑ เปนหนังสือชะเลยศักดิ์ เล่ม ๒ เปนหนังสือออกจากหอสมุด แต่ก็เปน เสฐียรโกเศศ เรียบเรียงด้วยกัน ท่านจะนึกอย่างไรก็ตามที แต่ทำให้สดุดใจมาถึงหนังสือของฉัน ทุกฉะบับฉันตั้งใจเขียนให้แก่ท่านจำเพาะตัว หาได้เขียนให้หอสมุดไม่ ขอให้เข้าใจกันไว้

ชื่อปีอย่างมอญ