๗๘

เมืองสมารัง

วันที่ ๒๕ กรกฎาคม

นอนไม่สบายเลยเปนเตียงข้างจีนแกมฝรั่ง แต่งงดงามมาก แต่ที่นอนแขงหมอนแขงตื่นขึ้นเมื่อยคอ กินเข้าแล้วไปเที่ยวห้างไม่ใคร่เห็นมีอะไรจะซื้อ ไปเสียพักเดียว ๗ แห่งหมด กลับมาดูของที่รเด่นอธิปติงูสีน้ำตาลจัดซื้อส่งมา เปนของที่ฝีมือช่างต่าง ๆ ทีแกจะสันทัดจัดของเอกซบิเชน จึงทำมามีบาญน้ำบาญชีเรียบร้อย มีรูปบ้านเรือน กับเมียฝากนาสิประจิดกับเข้าอะไรอย่างอื่นไม่ได้ถามชื่อปรุงมาเสร็จอีกอย่างหนึ่ง ของเหล่านี้หามาให้อย่างละ ๔ - ๕ จานโต ๆ แลยังมีของแห้งใส่ขวดบ้างกลักบ้างอีกหีบ ๑ สำหรับที่จะให้ปรุงเข้าประจิดใคร ๆ กินก็ต้องชมว่าอร่อยทั้งนั้น บ่าย ๔ โมงไปดูที่มวนบุหรี่ยาที่มวนนี้นเอามาแต่มนิลาทั้งใบ ยาที่ชวานี้ใช้กันอยู่แต่ในพวกชาวเมือง วิธีที่จะทำ คือมีคน ๑๐๐ เศษเปนพนักงารเลือกยา ใบใหญ่ไว้สำหรับฉีกก้านแล้วเอาซ้อนกันเข้าในกระดานอัดให้คลี่แบน จึงส่งกองมวนมีประมาณ ๖๐ คน การที่มวนนั้น ๒ อย่าง ถ้าเปนอย่างบุหรี่ก้นป้านใช้มวนคลึงด้วยมือแล้วทุบให้โปร่งข้างในไม่ต้องเข้าแบบ ถ้าก้นแหลมต้องเข้าแบบเปนพิมพ์แกะด้วยไม้ พิมพ์หนึ่ง ๑๐ ตัว หรือ ๑๒ ตัว เครื่องที่จะติดใบยาใช้แป้งฮังการีกวนกับยาป่น มีอีกพวกหนึ่งสำหรับทำหีบแลปิดกระดาษต่าง ๆ ไม้ที่ทำหีบหาได้ที่เมืองชวา มีผู้หญิงชาวมนิลาเปนลูกฝรั่งแม่ชาวเมืองบ้าง ชาวเมืองเองบ้างกว่า ๒๐ คนแต่งตัวชอบกล คือชั้นในมีผ้ารัดอกแล้วสวมเสื้อบางแนบตัวแลเห็นเนื้อสวมเสื้อบางยาวชั้นนอกอีกชั้นหนึ่งนุ่งส่ายผ้าริ้วสีต่าง ๆ มีผ้าบางสีเหลืองอ่อน ๆ ห่มพันตัวอีกชั้นหนึ่ง ดูกล้าหาญเปนอย่างฝรั่ง พอทักเข้าขอให้ยืนขึ้นดู เพราะนั่งทำงารอยู่กับพื้น ลุกกระโดดขึ้นโห่เกรียวกราว เขาว่าพวกนี้มวนบุหรี่เร็วนัก ค่าจ้างนั้นให้ตามจำนวนบุหรี่ที่มวนได้มากน้อยเท่าใด ผู้หญิงชวามวนได้ ๓๐๐ บ้าง ๓๕๐ บ้าง ๔๐๐ เปนอย่างมาก แต่ผู้หญิงมนิลามวนได้ถึงวันละ ๕๐๐ ค่าจ้างคิดตามทำการไต้ตั้งแต่กิลเดอครึ่งจนถึง ๔ กิลเดอ รวมกันมวนได้อยู่ในวันละ ๒๔๐๐๐ ตัว แต่ที่จำหน่ายในปีกลายนี้ถึง ๗ ล้านครึ่ง เขาให้ลองบุหรี่แลดื่มแชมเปนขากลับเที่ยวรถเวลาเย็น ข้างจีนเขาจัดรถตู้มาให้เที่ยวไปไม่รอดร้อนเต็มทีต้องกลับเวลาทุ่มหนึ่ง พวกข้าหลวงกรมการกงสุลต่างประเทศแลพ่อค้าใหญ่ ๆ ทั้งฝรั่งทั้งจีนทั้งผู้หญิงผู้ชายมาหามากกว่าทุกแห่งหมดจนที่ไม่มีจะนั่ง แต่ยืนก็อัดแอร้อนพ้นกำลังถึงเหงื่อหยด พูดอะไรกันเพลิดเพลินสนุกดี มีเรื่องเก่าเรื่องแก่เล่ากันได้มาก ด้วยคนที่เคยรู้จักกันแล้วมีอยู่สมารังมากกว่าที่อื่น พวกใหม่ก็กำลังจะต้องการรู้ความคิดเรื่องบุโรพุทโธแลบรัมบานัน ด้วยดอกเตอร์โกรนแมนอึงไว้มากจนเกือบยาม ๑ จึงได้เลิก ไม่มีที่ไปแห่งใดด้วยคิดจะพักหายเหนื่อย ที่โฮเต็ลอึงนักเพราะชั้นบนก็มีคนอยู่ ในห้องที่อยู่ก็มีคนนั่งรอบทนไม่ไหว เห็นเดือนหงายดีต้องคิดหนีไปให้ดึกเสียก่อนจึงจะกลับมา เขาลือกันว่าบ้านเมเยอร์จีนสนุกสนานจึงได้ลองไปไม่ได้นัด ตัวไม่อยู่มีแต่ลูกหลาน บ้านนั้นเข้าจากถนนก็มีเรือนแล้วมีคลองอยู่กลาง ตะพานข้ามไปถึงบ้านอีกฟาก ๑ มีชลาสระน้ำพุปลูกต้นไม้แลหอเย็นเรือนแถวยาว เรือนหลังใหญ่เปนฝรั่งแกมเจ๊กดูสบายดี เย็นแลเงียบดีกว่าโฮเต็ล มีเตียงปูเบาะสำหรับนั่งอย่างข้างไทยด้วย ตาเจ๊กคนนี้ว่ามีเครื่องพิณพาทย์ดีไม่มีที่ไหนสู้ เอามาตีให้ดูค่อยหมดจดกว่าที่อื่น ๆ คนรนาดดูคล่องแคล่วมาก แต่ถ้าจะเทียบกับพิณพาทย์ไทยแล้วก็ไกลลึกลับ แต่เราไม่มีวิชาพอที่จะตีให้ชัดเจนได้ว่าเปนอย่างไร แต่กินน้ำชากันไม่เปนจีนเปนโก้หร่านไปทั้งนั้น แต่พวกไทยที่มาก่อนไปครอบไว้เสียเสร็จ ทั้งบ้านมีป้าน ๓ ใบ ดึใบ ๑ นอกนั้นเปนเหลือเดนบางกอก มีถ้วยเยียกคิม ๒ ใบของจีนที่มีอยู่นอกนั้น ๒ - ๓ สิ่งก็เลว ๆ ทั้งนั้น กระถางธูปใบหนึ่งแลแต่ไกลหมายว่าแป๊ะเต๋ง เข้าไปใกล้กลายเปนปังเคย เขาเลี้ยงเข้าต้มแลบะหมี่ ถ้วยจานที่ใช้ลวดลายก็ดูเปนจีน แต่ดูข้างก้นกลายเปนตราฝรั่งไปเสียแล้ว ถ้าเข้าบ้านเรือนคนไทย ๆ คงจะพบของจีนมากกว่าบ้านเจ๊กในเมืองชวา ไม่ว่าบ้านผู้ดีหรือบ้านเข็ญใจ กลับ ๗ ทุ่ม