๒๗

บุยเตนซอก

วันที่ ๔ มิถุนายน

ตื่นขึ้นยังอ่อนใจเหมือนดังกับส่างไข้ นอนสัก ๑๒-๑๓ ชั่วโมง บ่าย ๓ โมงครึ่งนัดเขาไว้ว่าจะไปโรงทหาร ครั้นจะไม่ไปก็ดูใจเสาะเกินนัก ตกลงเปนกางร่มไปทั้งอ่อนใจ ถึงที่โรงทหารเดิรเกือบไม่ไหว โรงนี้ใหญ่โตมาก ทำด้วยเหล็กกับอิฐปูนทั้งสิ้น หลังคามุงสังกะสีไม่ได้ใช้ไม้เลย ถ้าเปนบ้านเราร้อนตาย หลังคาหนึ่งมีมุขน่าทางรถเข้า แล้วก็มีหลังยาวขวางเปนที่ห้องนอนทหารสองข้าง มุขหลังยาวเปิดโถงด้านหนึ่ง เปนที่สำหรับ “โยกวิลันดา”^๔๑ เหมือนกันทุก ๆ หลัง เขาพาดูซ้ำ ๆ กัน ที่ออฟฟิเซออยู่ไว้ในกลาง เปนแถวกั้นเปนห้อง ๆ ดูที่ครัวทหารชวามีปิ่นโตสองชั้นคนละใบ ชั้นบนเข้ามีปลาตัว ๑ พริกแตงกวากับเนื้อก้อนหนึ่ง ชั้นล่างเปนแกง ทหารฝรั่งก็คล้าย ๆ กันแต่มีเนื้อมากขึ้น มีทหารที่เจ็บเปนโรคเบรีเบรีมาก เขาแบ่งเปนสามตอน พวกที่จวนจะหายไว้หลังหนึ่ง พวกที่พอคลายขึ้นไว้หลัง ๑ พวกที่กำลังเปนไว้หลัง ๑ พวกแรกกลับเข้าอยู่ในโรงแล้วแต่ไม่ให้ปนกับพวกที่ไม่เจ็บ อีก ๒ พวกนั้นเปนโรงจากฝาแผง เหลือที่จะเข็นตรวจตราให้เลอียดได้ ออกจากที่นั้นไปลูนาติกอะไซลัมโรงเลี้ยงบ้า พอไปถึงที่นั้น เวียนหัวด้วยปวดหัวใจหวิว ๆ ต้องเลยนั่งกระหายน้ำเปนกำลัง นานจึงค่อยคลาย ที่โรงนี้ทำเปนหลัง ๆ ห่าง ๆ มีหลังคาฉนวนเดิรตลอดถึงกัน ในระหว่างเรือนนั้นมีสวนดูกว้างขวางแลสบายดี เขาพาไปแต่ที่ไม่คลั่งมาก ปล่อยเดิรเพ่นพ่านอยู่ ที่คลั่งมากปิดประตูเสียทั้งนั้น ไม่ได้ถ้อยความอะไรเลอียดเพราะไม่มีแรงที่จะไต่ถาม แต่กว้างขวางใหญ่โตกว่าที่สิงคโปร์มาก เขาอวดว่าดีกว่าทุกอย่าง ให้สมุด ๒ เล่มเปนการเรี่ยรายเงิน ออกจากที่โรงนั้นไปข้างหลังดูสิ่งของที่บ้าทำ ดูก็ดีพอใช้ มีโมเดลไร่กาแฟอันหนึ่งทำดีทีเดียว ไปดูที่โรงทำการล้างกาแฟใช้โม่น้ำแลนวดเข้าด้วย ใช้บ้าทำทั้งสิ้น เลือกเอาพวกที่พื้นดี ๆ ตั้งแต่นายลงไปจนคนเลว ออกจากที่นั้นหิวเต็มกำลังจะไม่ไปที่สวนอาครีคันชุรัลกาเดนตามที่นัดก็ไม่ได้ เพราะสั่งให้เขาเอาน้ำชาไปคอยอยู่ที่นั้นแลอยู่ต้นทางที่มาด้วย ต้องขออนุญาตเอารถเข้าไปในสวน ที่นี่เปนพื้นราบตัดถนนเปนปล๊อกสี่เหลี่ยม ปลูกต้นไม้ในปล๊อกนั้น ที่เปนต้นใหญ่ ๆ เช่นคัตปาชาเปนต้น ใช้สี่แถว ๆ ละ ๕ ต้น ที่เล็ก ๆ ลงมาเช่นกาแฟเปนต้นก็ปลูกมากขึ้นอยู่ข้างจะน่าดูมาก แต่เดิรไม่ไหวแลเวลาก็เย็น เพราะต้องไปนั่งเสียที่โรงบ้านาน รีบตลีตลานไปกินน้ำชา แต่กว่าจะได้ก็ลึกซึ้งด้วยเรื่องหาที่ตั้งโต๊ะ ซดได้สัก ๒-๓ อึกฝนตกต้องกลับ ค่ำวันนี้เขาจัดการให้พวกกรมการกับเมียมาเฝ้าเอาอย่างบัตเตเวีย มีแตรมาเป่า แต่ออกไปไม่ได้เปนลม ต้องให้แม่เล็กออกไปรับ ตกลงเปนเสียทั้งวันแลยังเสียพรุ่งนี้ที่จะต้องไปการุตอีก ๘ ชั่วโมง ทนไม่ได้ต้องยันกราน เรื่องรถฟืนรถไฟก็นัดหมายกับเขาหมดแล้ว อ้ายโฮเต็ลอยู่อีกคืนหนึ่ง มันจะเอาถึงพันกิลเดอ ตกลงเปนทั้งเจ็บทั้งฉิบหายแลเสียเวลาด้วย ต้องเอะอะกันอยู่จน ๒ ยามจึงได้สำเร็จ ถ้าค้างเสียที่สินันทไลยะคืนหนึ่งจะเปนการพรักพร้อมดีไม่เสียอะไรตลอด วันนี้ที่สวนทำดอกไม้มาให้เปนกระบะบรรจุดิน แล้วดอกพวงชมภูเสียบเปนพื้น ดอกลดาเสียบเปนรูปช้างทำเปนธงช้างของเขางามดี มาได้ตำราที่ชวานี้อย่างหนึ่งในเรื่องเล่นต้นไม้เขามีกระเช้าหรือรางต่าง ๆ บรรจุดินแล้วเอาดอกไม้เสียบยกง่ายแลบานเหมือนกับแช่น้ำแต่งได้งาม ๆ มาก