๒๙
(ตอนที่ ๖ เสด็จประทับเมืองการุตครั้งแรก)
เมืองการุต
วันที่ ๖ มิถุนายน
ตื่นแต่ย่ำรุ่งกินเข้าต้มแล้วไปที่สเตชั่นเวลาเหลือมาก มีเจ้าเมืองกรมการผู้ชายผู้หญิงมาส่งกว่า ๒๐ คน คอเวอนเนอเยเนราลให้รถสลูนไปส่ง ออกจากสเตวันเช้าโมงหนึ่งกับ ๕๐ นาที ๓ โมง ๔๕ ถึงสเตชั่นสุขภูมิ แต่งพันใบไม้ตามสเตชั่นตลอด มีห้องที่แต่งต้นไม้ห้องหนึ่ง แอสสิสแตนต์เรสิเดนต์มารับแต่งเต็มยศ มีเมียเอาบุคเคมาให้แม่เล็ก แล้วขอให้ไปที่ห้องที่แต่งไว้ นั่งประเดี๋ยวเดียวต้องกลับ ให้รูปจิปานะ ๒ แผ่น รับจะจัดที่อยู่ให้ด้วย ออก ๔ โมง ๕ โมง ๑๒ มินิตถึงจันยอ รเด่นอธิปติมาหาแต่งตัวครึ่งยศหรือตามธรรมเนียม คือกฤชประดับเพ็ชร์แต่ที่คอ ข้างบนเปนฝรั่งแต่ข้างล่างนุ่งจีบ เอากลักบุหรี่ที่ทำด้วยตีนแรดมาให้ ผ่านราชมณฑลมาเห็นจิมะหิ ทำเรือนโรงแลตัดถนนใหม่ ๆ เห็นจะเปนด้วยตั้งตำบลขึ้นใหม่ บ่ายโมง ๑๘ หยุดที่บันดอง เรสิเดนต์เปรียงคากับลูก แอสสิสแตนต์เรสิเดนต์กับเมีย สิเกรตารีเรสิเดนต์ลงมาหา แต่งสเตชั่นเหมือนกัน มาคราวนี้ผิดกว่าคราวที่ไปจิปานะ ดูผู้คนเต็มไปทั้งนั้น ตอนแรก ๆ มาถึงมีหุเร แต่ครั้นถูกพวกแขกมาก ๆ เข้าเลยเปนร้องโห่ฮิวอย่างไทย ๆ ตกลงเปนแม่เล็กได้รับบุคเค ๔ ช่อ ทั้งกรมรถไฟให้ ในระยะนี้ดูทำนามาก กำลังเข้าเปนรวง เข้าเหนียวขาว เข้าเหนียวดำมีมาก ที่บันดองนี้เปนทุ่งราบกว้างใหญ่มาก นาเปนเข้านาปีเหมือนบ้านเรา แต่ไร่อ้อยไม่งามไม่ทันต้นยาวก็เปนดอก มีตพานยาว ๆ ที่รถไฟต้องข้าม ๓ แห่ง ในตอนนี้ขึ้นเขาเลียบมาตามไหล่ มีเขา ๆ หนึ่งยอดกลมสัณฐานเหมือนปฐมเจดีย์มีไร่ขึ้นไปสักครึ่งเขา ต่อเลี้ยวมาลงที่กว้างใหญ่ ดูภูมนิเทศงามต่าง ๆ กันตลอดทาง เห็นดงไม้สักเปนไม้ปลูกประมาณ ๓๐ ปีแล้ว ต้นเล็ก ๆ จะหาขนาดหลักแพไม่มี ๒ ชั่วโมง ๔๕ ถึงสเตชั่นทางแยกไปการุต ทางเปนนาทุ่งหว่างเขาเปนคั่น ๆ น้ำขังในอันนาเต็ม ๆ ดูเปนน้ำขาวไปทั้งนั้น มาตลอดวันออกร้อน พึ่งจะเย็นเมื่อจวนถึงพระอาทิตย์เข้าหมอก ถึงสเตชั่นการุตบ่าย ๓ โมง ๔๕ คนเต็มไปทั้งนั้น แอสสิสแตนต์เรสิเดนต์กับเมียสิเกรตารี รเด่นอธิปติกับรตนายู แลปติอิกคนหนึ่งมารับ ให้บุคเคคนละช่อ ขึ้นรถเทียมม้า ๔ ตัวไปโฮเต็ลทางใกล้นิดเดียว แต่เขาวางรายคนนั่งสองข้างทาง ถืออังกลุงคือกระบอกสำหรับสั่นเปนเพลง มีพวกเวทนาเทศาแลอื่น ๆ นั่งกำกับรายมา แน่นทั้งสองข้างเสียงเครื่องประโคมนั้นกึกก้องโกลาหล ที่โฮเต็ลกั้นแผงรอบทาปูนขาว เชิงทาดำมีเสาธงช้างแลธงวิลันดาสองเสา โฮเต็ลนี้เรียกว่า “โฮเต็ลวอนฮอก” เจ้าของเปนคนวิลันดา ผัวไม่อยู่ ๆ แต่เมีย ก่ออิฐถือปูนแต่ใช้เพดานแผง ตกแต่งใหม่มีม่านราวแลเครื่องตั้งแต่งอย่างดี มีห้องรับแขกเฉลียงด้านน่า ห้องใน ๓ ห้อง ด้านหลังมีห้องใหญ่ห้อง ๑ ห้องเล็ก ๒ ห้อง มีฉนวนเดิรไปถึงหลังอื่นมีต่อเข้าไปอีกหลายหลัง ตกแต่งทุกหลัง มีสวนสองข้างดูงดงามดี แต่ต้องเกิดเปลี่ยนห้องกันขึ้น ห้องแม่เล็กไปอยู่ข้างน่า ต้องจัดใหม่จนค่ำจึงได้แล้ว วันนี้ไปกินเข้าที่เรือน กินเข้าสำหรับโฮเต็ลใหญ่ เล่นวาดเขียนมาก แต่ไม่เปนเรื่องอันใด จุดไฟมากเกินไป ล้วนแต่โคมนรกทั้งสิ้นจนร้อนถึงต้องดับ วันนี้ปรอทเวลาเย็น ๗๖ จวนรุ่งถึง ๗๐
