๒๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๘๔ น

ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๕ สิงหาคม ๒๔๘๔

พระยาอนุมานราชธน

ปี เดือน วัน คืน ทางชวา ถามออกไป ได้ความเข้ามาแล้ว จึงจะบอกให้ท่านทราบต่อไปนี้

ประดิทินในชวา ใช้กันอยู่ ๓ อย่าง คือ (๑) วันอย่างฝรั่ง ใช้ในทางราชการและทางค้าขาย (๒) วันอย่างอารับ ใช้ในทางศาสนา (๓) วันอย่างชวา ใช้ในทางประเพณีเมือง จะบอกแต่ทางประดิทินชวาซึ่งยังไม่แจ้งใจดี

ศักราช ชวาเรียกว่า สอกอ อาซี ซุนดาเรียกว่า สะกะ อาซี คำ อาซี เขาแปลว่า ราชา หรือจะเรียกกลับเปน อาซี สอกอ หรือ อาซี สะกะ ก็ได้เหมือนกัน ที่เรียกว่า สอกอ หรือ สะกะ นั้นก็ไม่ประหลาดอะไร เท่ากับเราจะเรียกว่า พอศอ หรือ พะศะ เท่านั้นเอง สอกอ หรือ สะกะ นั้น เขาแปลกันไม่ออก แต่ไม่มีอะไร ต้องเปน ศก เรานี่เอง ถึงบัดนี้มีเลข ๑๘๗๒ จะนับหนึ่งมาแต่อะไร เขาบอกไม่ได้

ปี มี ๘ เรียกว่า นับตู มีชื่อดั่งนี้

๑. อาลิป ๒. เวเฮ ๓. ซิม อาวัล ๔. เช

๕. คาล ๖. เบ ๗. วาว ๘. ซิม อาฮีร์

อาวัล แปลว่าหน้า อาฮีร์ แปลว่าหลัง ปีนี้เปนปีเบ ทั้งวันในปีหนึ่งก็ไม่เหมือนกัน ถ้าเปนเลขคู่แล้วมี ๓๕๕ วัน ถ้าเปนเลขคี่แล้วมี ๓๕๔ วัน เว้นแต่ปีเบมี ๓๕๔ วัน

เดือน มี ๑๒ เรียกว่า นับตู เหมือนกับปี มีชื่อดั่งนี้

๑. สุระ ๒. ซาปาร์ ๓. มูหลุด ๔. ราบิยูลาถีร์

๕. ชูมาติล อาวัล ๖. ชูมาติล อาฮีร์ ๗. ราชับ ๘. รูวะห์

๙. ปูวะส้า ๑๐. ซาวัล ๑๑. ดุลกิชะห์ ๑๒. บะซาร์

ที่เปนเลขคี่มี ๒๙ วัน ที่เปนเลขคู่มี ๓๐ วัน เว้นแต่ปีเบ เดือนที่ ๑๒ มี ๒๙ วัน ตัดจำเพาะปีเดียว วันในเดือนหนึ่งนับคะไปไม่มีข้างขึ้นข้างแรม แต่มีสิ่งที่หมายอย่างปีของเรา

วันที่ ๑ กุดา คือ ม้า ถือว่า ดี

วันที่ ๒ กิดัง คือ อีเก้ง ถือว่า ดี

วันที่ ๓ มะจัน คือ เสือ ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๔ กูจิง คือ แมว ถือว่า ดี

วันที่ ๕ ลัมบู คือ โค (บ้าน?) ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๖ กรเบา คือ กระบือ ถือว่า ดี

วันที่ ๗ ติกุส คือ หนู ถือว่า ดี

วันที่ ๘ ลัมบู คือ โค (ป่า?) ถือว่า ดี

วันที่ ๙ อันชิง คือ หมา ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๑๐ นาคา คือ นาค ถือว่า ดี

วันที่ ๑๑ กัมบัง คือ ดอกไม้ ถือว่า ดี

วันที่ ๑๒ มายัง คือ จั่นหมาก ถือว่า ดี

วันที่ ๑๓ คะชะ คือ ช้าง ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๑๔ สิงคะ คือ สิงห์ ถือว่า ดี

วันท ๑๕ อีกัน คือ ปลา ถือว่า ดี

วันที่ ๑๖ มาลัม คือ ขี้ผึ้ง ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๑๗ วูลุง คือ เหยี่ยว ถือว่า ดี

วันที่ ๑๘ ละปา คือ ดินเหนียว ถือว่า ดี

วันที่ ๑๙ บันเต็ง คือ กะทิง ถือว่า ดี

วันที่ ๒๐ ฮันตู คือ นกเค้าแมว ถือว่า ดี

วันที่ ๒๑ อารัง คือ ถ่าน ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๒๒ อูดัง คือ กุ้ง ถือว่า ดี

วันที่ ๒๓ สะคาระ คือ สาคร ถือว่า ดี

วันที่ ๒๔ ปาริยะ คือ มะระ ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๒๕ มาดู (มธุ) คือ น้ำผึ้ง ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๒๖ กาลา คือ ประตารกาหลา ถือว่า ดี

วันที่ ๒๗ อูเลอร์ คือ งู ถือว่า ดี

วันที่ ๒๘ ปาคี คือ ข้าวเปลือก ถือว่า ดี

วันที่ ๒๙ อลัต คือ บุ้ง ถือว่า ไม่ดี

วันที่ ๓๐ ซาดะ คือ เอ็นใบตาล ถือว่า ไม่ดี

วัน มีสองอย่าง เปน ๕ วันเหมือนที่ถือกันอย่างหนึ่ง กับ ๗ วัน อีกอย่างหนึ่ง อย่าง ๕ วันเรียกว่า ปาซารัน แปลว่าวันตลาดนัด ปาซาร แปลว่าตลาด เห็นว่าอย่าง ๕ วันนั้น จะมีมาก่อน เรียกชื่อดั่งนี้

๑. กลีวอน ๒. เลอะคี ๓. ปาหิง ๔.ปอน ๕. วาเค

ในวันทั้ง ๕ นี้มีสีประจำด้วย แต่ไม่ปรากฏว่าใช้อะไร

กลีวอน ต่างสี
เลอะคี ขาว
ปาหิง แดง
ปอน เหลือง
วาเค ดำ

อย่าง ๗ วันนั้นมีชื่อว่า

๑. อาหลัด หรือ มิงงู ตรงกับ ดีเต
๒. สะเนน ตรงกับ โสมะ
๓. สลาซา ตรงกับ อังการ
๔. ระโบ ตรงกับ บูดา
๕. กะมิส ตรงกับ รัสปาตี
๖. ชุมะอาห์ ตรงกับ สุกระ
๗. สัปตู ตรงกับ ตุมปัก

ชื่อแถวหลังนั้นเห็นได้ว่าที่เปนภาษาสังสกฤต ย่อมรู้แต่ผู้รู้ คนพื้นเมืองหารู้ไม่ จั่นหมากในการขึ้นพระที่นั่งของเรา ลางทีจะมาทางมลายูก็ได้ ศิวะ ศริยานนท์ นั้นเปนใคร ท่านคงบอกได้

สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ