๒๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๔ น

​ตำหนักปลายเนิน คลองเตย

วันที่ ๒๘ กันยายน ๒๔๘๔

พระยาอนุมานราชธน

ประเด็น จะเอาความว่ากะไร ประเด่น หรือมิใช่

เฉลิมพระชันษา เปนทำบุญอายุตามทางอาทิตย์ ฉลองพระชันษา เป็นทำบุญอายุตามทางจันทร์ คำนี้ทีจะใช้แต่รัชชกาลที่ ๔ ลงมา คำ เฉลิม ฉลอง เหนจะมีมานานแล้ว แต่คำ ฉลอง ใช้มากกว่า ถ้าจะว่าไป คำ เฉลิม ก็เปน เจิม ฉลอง ก็เปน จอง จอง ออกจะไม่เข้าเรื่อง ทางเขมรเขาใช้คำ ฉลอง เปนว่า ข้าม คำ เฉลิม ฉลอง จะเปนภาษาไทยหรือเขมรก็ไม่ทราบ

จะเล่านิทานให้ท่านฟัง ครั้งหนึ่งมีคนไม่สันทัดหนังสือ เขียนหนังสือมาให้ เหนจะเปนในโอกาสเฉลิมพระชันษาหรืออะไรก็ลืมเสียแล้ว คนสันทัดทางหนังสืออ่านก็หัวเราะ ว่า มี ก็มีตัว อ ด้วย ฉันว่า มือ ทำไมมีตัว อ ได้ มี จะมีตัว อ บ้างทำไมจะไม่ได้ ผู้อ่านที่สันทัดหนังสือก็หยุดหัวเราะและนิ่งไป นี่แสดงว่าหนังสือของเรามีสับปลับอยู่มาก

อนึ่ง คำ บรร นั้นก็สับสน เขาใช้แทน ประ แต่ทางเขมรเขาใช้ไปอย่างหนึ่ง ฉันถอดคำ บัน ของเขมรเปนว่า ทำให้ แม้ทางเขมรก็เขียนคำ บัน นั้นเปนสองนัย พวกหนึ่งเขียนเปลี่ยนตัวสกดไปตามตัวหลัง อีกพวกหนึ่งตัวหลังจะเปนวรรคใดก็ช่าง คงเขียนสกด น อยู่อย่างเดียว อย่างไรถูกก็ไม่ทราบ ที่เขาเขียนเปลี่ยนไปตามตัวหลังอย่างบาลีก็มีมูล ด้วยคำ บังคับ คือ ทำให้คับ มีอยู่ นั่นก็เปลี่ยน บัน เปน บัง ไปด้วยอำนาจตัวหลัง

​เรื่องไม้ผัดกับลากข้างนั้นก็อีก ทางเขมรเขาไม่มีไม้ผัด ใช้ลากข้างเปนไม้ผัดไปเสมอ แต่ข้างเราใช้ตัวคู่เปนไม้ผัด เหตุด้วยปะปนกับหนังสือเขมร จึงหลงเลอะไปบ้าง เช่น บัญชี บาญชี เปนต้น