สำเนาลายพระหัตถ์ทูลกระหม่อมชาย

(สำเนา)

๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๘๑

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงทราบ

ลายพระหัตถ์ลงวันที่ ๒๖ หม่อมฉันได้รับวันนี้แล้ว

​พระอาการสมเด็จฯ นั้นมิใช่น้อย หลวงประกิตและหม่อมฉันวิตกว่าท่านจะเลยหักเสียทีเดียว หมอฝรั่งที่นี่เป็นผู้เชี่ยวชาญโรคภายในตรวจเห็นว่าไม่มีพระโรคอะไร นอกจาก Exhaustion จาก Influenza พระชันษามากก็โทรมมากอย่างนี้ ไม่มี immediate danger แต่ดูพระอาการบางเวลาน่ากลัวและน่าวิตกหลายประการ มีเลอะเลือนถึงไม่รู้พระองค์บางเวลา แต่บางเวลาก็แจ่มใสดีกลับไปกลับมา ตอนพระบังคนหนักคั่ง ๖ วัน เริ่มจะมีพิษหมอทูลให้สูบทุกวันไม่ยอม เห็นมีปรอทขึ้นถึงร้อยหม่อมฉันเข้าไปทูลให้ทรงสูบให้ได้จึงตกลง สูบแล้วทรงฟื้นมากบรรทมสนิทดี ความเหลวเลือนหายหมด นี้เมื่อวานนี้ มาเมื่อคืนนี้บรรทมไม่ดีอาจจะเป็นเพราะบรรทมมามากแล้ว ด้วยตั้งแต่สูบแล้วบรรทมกว่าสิบสองชั่วโมง ข้อวิตกอีกอย่างหนึ่งคือพระอาหารน้อยนัก หมอฝรั่งก็ว่าถ้าเสวยได้เป็นปรกติเมื่อไรจะฟื้นเร็ว เวลานี้พระอาการก็ดีขึ้นนิดหนึ่งอาศัยที่ทำกับข้าวไทยถวายเสวยอย่างเอร็ดอร่อย แต่ก็ยังน้อย ที่วิตกนั้นก็คือกลัวท่านจะอิ่มเลยไม่เสวยอีกแล้วก็จะแก้ไขอะไรไม่ได้ พระองค์ก็ยังร้อนอยู่นิด ๆ

ปรึกษาตกลงกับหมอว่าเมื่อเห็นพระอาการจะยืดเยื้อดังนี้ เชิญเสด็จกลับตามกำหนดดีกว่า หมอรับรองตามความเห็นว่าเสด็จได้ จึงตกลงจะเชิญเสด็จลงเรือที่นี่ (เรือ “โอฟีร”) ถึงสิงคโปร์​วันที่ ๓๐ ถ่ายลงเรือ Lalandia วันเดียวกัน หม่อมฉันคิดว่าจะตามเสด็จไปส่งถึงสิงคโปร์ด้วย ไปโทรเลขเรียกกรมชัยนาทออกมาจะถึงวันนี้ เพื่อเธอจะได้กำกับรับส่งตอนจากสิงคโปร์ไปกรุงเทพฯ

เรื่องฝ่าพระบาทจะเสด็จนั้น เมื่อไม่ได้ทรงตีตั๋วตอนข้ามสุรบายาไปบาหลีและกลับแล้วหม่อมฉันตีทางนี้ก็ได้ ถ้าตกลงให้หม่อมฉันตี ไม่ต้องทรงตอบประการใด แต่ถ้าทรงตีทางโน้นแล้ว ขอประทานให้ทราบเกล้าหม่อมฉันไปถึงสิงคโปร์ มีลายพระหัตถ์ส่งทาง K.P.M. to await arrival by N.T. “Ophir” หรือจะโปรดมอบกงซุลไว้ให้ก็ได้แล้วแต่จะทรงโปรด

ควรมิควร ฯ

(ลงพระนาม) บริพัตร

ทูลกระหม่อมชายมีโทรเลขตามลายพระหัตถ์ฉบับนี้มา ว่าจะตามเสด็จสิงคโปร์ไม่ได้ ด้วยในห้องเรือ “โอฟีร” คนจองเต็มหมดไม่มีห้องว่าง.