๔. เกิดเหตุเรื่องเจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิต

เหตุเรื่องนี้ตามความที่ปรากฎในจดหมายเหตุแต่ก่อนว่า เมื่อณวันอาทิตย์เดือน ๑๐ ขึ้น ๒ ค่ำ พระยาอนุชิตราชา (น้อย) จางวางพระตำรวจ (ที่ได้เปนเจ้าพระยาอภัยภูธรที่สมุหนายกเมื่อภายหลัง) ได้หนังสือทิ้งที่ใต้ต้นแจง ในลานชลาพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท กล่าวกันว่ากาคาบมาทิ้งไว้ ในหนังสือนั้นฟ้องว่า เจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิต, คุณหนูดำ, แลจอมมารดาสำลี ในสมเด็จพระอนุชาธิราชพระบัณฑูน้อย ทั้ง ๓ นี้ ซึ่งเปนโอรสแลธิดาของพระเจ้ากรุงธนบุรี คบคิดกับข้าราชการอิกหลายคนจะก่อการขบถ จึงโปรดให้พระเจ้าลูกยาเธอพระองค์ใหญ่ (คือพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว) ทรงพิจารณาได้ความเปนสัตย์สมดังหนังสือฟ้อง ผู้ต้องหาซัดถึงข้าราชการอิกหลายคน คือเจ้าพระยาพลเทพ (บุนนาค บ้านแม่ลา) คน ๑ พระยาเพ็ชรปาณี (กล่อม) คน ๑ พระยาพระราม (ทอง) คน ๑ พระอินทรเดช (กระต่าย) คน ๑ จมื่นสท้านมณเฑียร (อ่อน) คน ๑ นายขุนเนนหลานเจ้าพระยาพลเทพคน ๑ สมิงรอดสงครามคน ๑ สมิงศิริบุญ (โดด) บุตรเจ้าพระยามหาโยธาคน ๑ สมิงพัดเบิด (ม่วง) คน ๑ สมิงปอนทละคน ๑ รวมข้าราชการที่ร่วมคิดการขบถ ๑๐ คน กับข้าในกรมเจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิตอิก ๓๐ คน ชำระรับเปนสัตย์ทั้งสิ้นแล้ว จึงโปรดให้ถอดเจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิต[๑] แลเอาไปประหารชีวิตรเสียกับพวกที่ร่วมคิดด้วยกัน เมื่อณวันพุฒเดือน ๑๐ ขึ้น ๕ ค่ำ



[๑] เหตุเรื่องเจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิตนี้ ตามเนื้อความที่ปรากฎในหนังสือโคลงยอพระเกียรติ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์แต่ยังเสด็จดำรงพระยศเปนกรมหมื่นเจษฎาบดินทร ทำนองว่าพระอินทรเดช (กระต่าย) เปนต้นเหตุตัวการ ยุยงเจ้าฟ้ากรมขุนกระษัตรานุชิต แลเปนสื่อสายเที่ยวชักชวนผู้อื่น ดังนี้ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเปนอธิบดีชำระคดีเรื่องนั้นเอง จึงควรเข้าใจว่า ความจริงจะเปนเช่นที่ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ ผู้อื่นเช่นเจ้าพระยาพลเทพ (บุนนาค บ้านแม่ลา) เปนต้น จะเปนก็แต่สมรู้เปนใจ มิใช่ตัวต้นเหตุ

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ