นายกล่อมฝรั่ง

​เสียงปืนไม่ว่าในยุคโบราณหรือในกาลปัจจุบันก็ตามที่ไม่ใช่เรื่องเป็นมงคลหูนัก ยิ่งเป็นเสียงปืนที่ยิงด้วยฝีมือคนเมาคนไม่รู้กฎหมายด้วยแล้วย่อมเป็นอันตราย และเดือดร้อนแก่ผู้คนทั่วไปอย่างไม่มีปัญหา อย่างในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แม้ว่าจะได้เคยมีพระบรมราชโองการ โปรดเกล้าฯ ให้มีพระราชบัญญัติห้ามว่า คนในและนอกประเทศมิให้ยิงปืนใหญ่น้อยที่บ้านที่เรือนที่แพและที่เรือ ถ้าจะทำการสิ่งใดสิ่งหนึ่งจะขอยิง ก็ให้ผู้นั้นแจ้งความจำนงต่อเจ้าพนักงานให้ทราบเสียก่อนจึงจะยิงได้ ถ้ายิงโดยพลการแล้วผู้นั้นจะต้องเสียค่าปรับไหมเป็นเงินถึง ๑๒ ชั่ง

แม้จะมีพระราชกำหนดกฎหมายอยู่แล้วดังกล่าวนี้ก็ตาม ยังคงมีผู้ฝ่าฝืนอยู่ พระองค์จึงมีประกาศยิงปืนสำทับอีกครั้ง ตามประกาศฉบับลงวันศุกร์ เดือน ๑๑ ขึ้น ๑๔ ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก ตรงกับ พ.ศ. ๒๔๐๑ มีความตอนสำคัญว่า

...แลบัดนี้คงยังประมาทอยู่ หาเอาใจใส่ทำตามไม่ เพราะมีเหตุขึ้น คือนายกล่อมบุตรหลวงฤทธิสำแดง เจ้ากรมฝรั่งปืนใหญ่ ไม่มาบอกต่อเจ้าพนักงานเองอย่างเคยแต่ก่อน เป็นแต่สั่งให้หมื่นนิพนธอักษรช่าง​ดอกไม้มาบอกศาลา ว่าจะขอทำการ ปี ณ วันเสาร์ เดือนสิบ แรมสิบ ค่ำ จะมีดอกไม้เพลิงพลุสามตับ แลดอกไม้เพลิงอื่น ๆ ไม่บอกว่าจะยิงปืนเลย หมื่นนิพนธอักษรมิใช่เจ้างานการบุญข้างฝรั่ง มาทำจดหมายอ้างชื่อนายกล่อมนั้น มายื่นต่อเจ้าพนักงานกรมมหาดไทย กลาโหม กรมวัง สามฉบับ แล้วนายกล่อมยิงปืนใหญ่ที่วัดฝรั่ง ปากคลองผดุงกรุงเกษมข้างใต้ ในวันนั้นเสียงปืนดังหลายนัด จึงทรงพระราชดำรัสถามเจ้าพนักงาน ๆ กราบบังคมทูลพระกรุณาว่า ไม่มีผู้ใดบอกด้วยการยิงปืน มีแต่จดหมายหมื่นนิพนธอักษรมายื่นต่อกรมหาดไทย ว่านายกล่อมฝรั่งจะขอจุดดอกไม้เพลิง จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งพระยาอนุรักษราชมณเฑียร ให้เอาตัวนายกล่อมกับหมื่นนิพนธอักษรช่าง ดอกไม้มาชำระไล่เลียงไต่ถาม การยังค้างอยู่ ในวันอาทิตย์ เดือนสิบ แรมสิบเอ็ดค่ำแล้วนั้น ได้มีพระบรมราชโองการตรัสสั่งกรมพระนครบาล ให้นายอำเภอประกาศห้ามอย่าให้ผู้ใดยิงปืนใหญ่น้อยโดยลำพังไม่ได้บอกศาลาก่อนเลยเป็นอันขาดจงทุกอำเภอ แต่ในวันอาทิตย์ เดือนสิบ แรมสิบเอ็ดค่ำนั้น เวลาย่ำค่ำแล้ว ทรงได้ยินเสียงปืนใหญ่อีกครั้งหนึ่ง มีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งให้กรมพระนครบาลไปสืบถามพระอินทราธิบดีสหราชรองเมือง ได้ตัวอ้ายไซ อ้ายเท้ง สองคนมาถาม ได้ความว่า อ้ายไซ อ้ายเท้ง อ้ายแหยม อ้ายเกต ๔ คน คบคิดกันเอาดินตับพลุใส่ในกระบอกไม้ไผ่ จุดไฟยิงเล่นแทนปืนที่ลานหน้าวัดสุทัศน์เทพวราราม ทรงพระราชดำริว่า บัดนี้ชะรอยคนพวกนี้จะเมา ได้ยินเสียงปืนฝรั่งยิงก็ชะรอยจะคิดว่าฝรั่งเมาสุรายิงปืนเล่นได้ก็พลอยยิงเล่นบ้าง เข้าใจว่าไม่มีใครว่าได้แล้ว ทั้งนี้เป็นเหตุจะให้ผู้อื่นดูอย่างต่อ ๆ ไป การก็จะไม่สงบลง จึงทรงดำรัสสั่งให้กรมพระดำรวจเอาตัวนายกล่อม หมื่นนิพนธอักษร อ้ายไซ อ้ายเท้ง อ้ายแหยม อ้ายเกด ๖ คน ไปลงพระราชอาญาเฆี่ยนคนละ ๕๐ ที ในที่ยิงปืนนั้นแล้วให้ตระเวนบกสามวัน ตระเวนเรือสามวัน เพื่อจะมิให้มีผู้เยี่ยงอย่าง แล้ว ๕ คนนั้นให้จำไว้ เพราะมีโทษมาก แต่นายกล่อมฝรั่งนั้น ทรงพระกรุณาโปรดให้ปล่อยไปให้พ้นโทษ เพราะ​การยิงปืนที่วัดฝรั่งนั้นเป็นการเคยทำมาแต่ก่อนไม่สู้ผิดนัก แต่บัดนี้ให้ประกาศมาให้มั่นคงแข็งแรง ว่าตั้งแต่นี้ไป ถ้าผู้จะยิงปืนใหญ่มีเสียงดังมาก เป็นสงสัยว่าปืนในพระราชวังยิงบอกสัญญาเพลิงไหม้ ไม่ใช่ยิงนก แลคาบศิลาที่ยิงหัดยิงเป้าในวังเจ้า บ้านขุนนางแล้ว ให้ผู้นั้นจดหมายยื่นต่อกรมพระนครบาลด้วยฉบับหนึ่ง เพื่อจะได้ประกาศให้ทราบให้ทั่วพระนคร ก่อนวันนั้นวันหนึ่งสองวัน แลให้บอกศาลามหาดไทย ศาลากลาโหม กรมวังตามเคยจึงจะยิงได้ ถ้าจะยิงปืนคาบศิลา แลปืนชนวนทองแดงที่ใกล้พระราชวัง ก็ให้ผู้นั้นจดหมายบอกต่อกรมมหาดไทย กรมพระกลาโหม กรมวังตามเคยอย่างแต่ก่อน ถ้าผู้ใดยิงปืนใหญ่ปืนน้อย ด้วยไม่มีจดหมายมายื่นต่อกรมพระนครบาล กรมมหาดไทย กรมพระกลาโหม กรมวังก่อน ทำการล่วงพระราชบัญญัติเช่นนี้อีก จะให้ลงพระราชอาญาแก่ผู้นั้นเฆี่ยน ๕๐ แล้วจำไว้ ณ คุก ถ้าคนต่างประเทศจะให้กงสุลปรับไหม ให้เสียเงิน ๒ ชั่งตามกฎหมายท้องน้ำ

ในหลวงรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวของเราพระองค์นี้ ต้องนับว่าเป็นพระเจ้าแผ่นดินที่ทรงลำบากยุ่งยากพระทัยมากหลาย เพราะนอกจากปัญหาทางการเมืองต่างประเทศอันเป็นอันตรายแล้ว พระองค์ยังต้องทรงมายุ่งกับเรื่องหยุมหยิมเช่นนี้อีกด้วย

----------------------------