วันที่ ๓๑ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๓๑ มีนาคม ๒๔๗๖

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ทราบฝ่าพระบาท

เกล้ากระหม่อมพร้อมทั้งภรรยาและลูกหลานขอถวายพระพร ความลำบากยากแค้นทั้งหมดอันมีมาถึงฝ่าพระบาท จงปลาตไปพร้อมด้วยปีเก่า ความสดวกสบายจงเข้ามาแทนที่พร้อมด้วยปีใหม่ จงทรงพระเกษมสำราญพระทัยพร้อมด้วยพระญาตทุกเมื่อเถิด

ลายพระหัตถ์ลงวันที่ ๒๐ มีนาคม ได้รับประทานแล้ว การเขียนหนังสือถึงกันนั้น เปนแต่การเล่นสนุกของผู้เขียน ที่จะเปนประโยชน์ไปถึงคนอื่นๆ นั้นยากที่จะหวัง ถ้าเปนเทวดาเขาก็จะฟัง ถ้าเปนกุ๊ยก็ไม่มีใครใส่ใจ

โดยเหตุที่ตรัสไปและทูลมาด้วยเรื่องราชบัณฑิตยสถาน ทำให้เกิดมะลึกตึกขึ้นอย่างหนึ่ง ด้วยในกาลวิสาขบูชา ราชบัณฑิตยสภาเคยมีประกาศให้แต่งหนังสือสำหรับเด็ก ส่งมาประกวดรับพระราชทานรางวัล แต่ราชบัณฑิตยสภาเวลานี้ก็บ้านแตกสาแหรกขาด จะมีใครประกาศไปตามเคยหรือไม่ยังไม่ทราบ เปนแต่นึกวิตกขึ้นมาว่าถ้าหากมีหนังสือออกตามเคย คำนำที่เคยทรงพระราชนิพนธ์จะต้องตกเปนหน้าที่เกล้ากระหม่อมแต่งไปแทน พระองค์จะต้องนึกตระเตรียมท่าทางไว้ ขอประทานกราบทูลหารือ จะแต่งดำเนินทางไปอย่างไรจึงจะดี

เมื่อวานนี้วันที่ ๓๐ เปนกำหนดเคยประชุมเจ้านายรับพระราชทานน้ำสังข์ ได้ออกหมายให้เสด็จมาประชุมกันตามเคย พอดีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระราชโทรเลขมาพระราชทานพรแก่เจ้านายแทนพระราชทานน้ำสังข์ ได้นำออกอ่านประกาศในที่ประชุม และได้แต่งโทรเลขของเจ้านายที่จะได้ส่งไปทูลเกล้าฯ ถวาย กราบถวายบังคมรับพรและถวายพระพรออกประกาศด้วย ดีใจที่เจ้านายเสด็จมามากไม่ร่องแร่งอย่างนึกกลัว แต่ก็ยังรู้สึกสลดใจที่เจ้านายผู้ชายชั้นบรมวงศมีเกล้ากระหม่อมคนเดียว กรมพงษา^๑ประชวนเปนฝีฝักบัวไปอยู่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ทำการตัดเนื้อร้ายออกแล้ว แต่หมอไม่รับรองว่าพ้นอันตราย ร้องว่าพระชนมมากแล้ว เขาไม่ได้แจ้งสมุฏฐาน แต่เกล้ากระหม่อมวิตก เห็นว่าฝีฝักบัวมักเกิดแต่โรคเบาหวาน ถ้าหาก​เปนเช่นนั้นก็ไม่มีหวัง กรมขุนชัยนาท^๒ว่าจะกลับมาก็ไม่มา ในการประชุมคราวนี้ กรมวังจัดผิดกว่าแต่ก่อน มีกระดาษมาให้ลงพระนามกันด้วย เปนการดีที่จะตรวจได้ง่ายว่าใครมาบ้าง เขาจะเย็บเล่มส่งไปถวาย เกล้ากระหม่อมก็ช่วยให้พิมพ์คำถวายพระพรปะหน้าไปด้วย เจ้านายที่วังวรดิศเท่าที่จะมาได้ก็มากันหมด มีชายดิศ ชายนิพัทธ ชายแอ๊ว หญิงจง หญิงมารยาตร หญิงแก้ว หญิงโสฬศ หญิงกุมารี หญิงเพียร ไม่เสียชื่อวังวรดิศมิได้ หญิงจงใส่ฟันใหม่แล้ว ฝรั่งที่ทำมันยอว่าใส่ฟันใหม่ดูราวกับว่าอายุสัก ๑๕ ปี เกล้ากระหม่อมเห็นขัน จะต้องตั้งชื่อว่าสาว ๑๕ ปี อย่างเดียวกับพระพุทธรูปที่สุโขทัย

เมื่อวันไปรดน้ำศพเจ้าพระยามุขมนตรี พบกรมหมื่นพิทยาลงกรณ เกล้ากระหม่อมปราศรัยเธอ และออกตัวว่าได้ไปหอพระสมุดสองหน แต่ไม่มีเวลาจะแวะไปเยี่ยมเยียนเธอ เธอบอกว่าเธอไม่ได้ไปดอก ไม่มีอะไรจะทำ ไปก็เปนวิสิเตอร์ เช่นเดียวกับเกล้ากระหม่อมเหมือนกัน

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด