วันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๗๖ ดร

​บ้านซินนะมอน ฮอลล์, ปีนัง.

วันที่ ๔ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๗๖

ทูล สมเด็จกรมพระนริศรฯ

หม่อมฉันได้รับลายพระหัตถ์ฉะบับลงวันที่ ๒๗ ธันวาคม มีความยินดีและชื่นใจยิ่งกว่า (รับลายพระหัตถ์ประทานมาแต่ครั้งเมื่ออยู่หัวหิน) ที่จริงก็ไม่ผิดกว่ากันเท่าใดเปนแต่ทางไกลได้รับช้ากว่าอยู่หัวหินเท่านั้น เห็นจะเปนด้วยความรู้สึกว่ามาอยู่ต่างประเทศบ้านเมืองของเขาอื่นนั่นเอง แต่เมื่อคิดค้นไปจะว่ามีความลำบากยากไร้อันใดก็ไม่มี กินอยู่ก็สบายและไม่มีใครมารบกวนเกี่ยวข้อง จะไปไหนมาไหนได้สดวกหมดทุกอย่าง แต่ข้อที่รู้สึกว่าเมืองเขาเมืองเรา แม้แต่เพียงจะเปรียบกับที่หาดใหญ่ ก็รู้สึกว่าผิดกันอยู่นั่นเอง

หม่อมฉันทราบว่าพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จไปยุโรปด้วยเรือวลัย ออกจากกรุงเทพฯ วันที่ ๑๒ มาลงเรือเมโอเนียที่ท่าเมืองปาลวันที่เกาะสุมาตราราววันที่ ๒๐ เมืองปาลวันห่างปีนังทางเรือเพียง ๑๒ ชั่วโมง หม่อมฉันคิดว่าจะไปส่งเสด็จถึงที่นั่น แล้วบางทีจะเที่ยวเตร่ในเกาะสุมาตราต่อไป ยังกำลังสืบระยะทางอยู่ ถ้ามีทางรถยนต์ลงไปถึงท้ายเกาะได้ อยากจะไปดูโบราณวัตถุสถานที่เมืองปะเลมบัง ซึ่งเปนราชธานีครั้งสมัยศรีวิชัย แล้วอาจจะเลยข้ามไปเยี่ยมทูลกระหม่อมชายและสมเด็จหญิงน้อยกับกรมหลวงทิพยรัตนที่บันดุงด้วยสักสองสามวัน แล้วกลับทางเรือมาปีนัง แต่ยังไม่แน่กำลังสืบทางอยู่ ถ้าจะต้องสิ้นเปลืองเหลือกำลังก็จะไปเพียงส่งเสด็จที่เมืองปาลวันแล้วไปดูที่บรัสตาคีที่เขาชอบเที่ยวกัน แล้วกลับมาปีนัง

ข้อที่ทรงปรารภมาในลายพระหัตถ์ว่าการรักษาบ้านซินนะมอนที่หม่อมฉันอยู่เปนบ้านใหญ่จะสิ้นเปลืองนักนั้น ดูก็ไม่สู้สิ้นเปลืองเท่าใด คนที่มาด้วยกันลูก ๕ คน นอกจากนั้น ผู้หญิง ๓ คน ผู้ชาย ๒ คน ช่วยกันรักษาเรือนและทำครัว ต้องมีลูกจ้าง ๓ คน คือ โชเฟอร์ขับรถคน ๑ แขกกลิงสำหรับทำสวนคน ๑ แขกกลิงเปนกุลีคน ๑ การวิ่งเต้นได้อาศัยนายชาย วสันตสิงห์^๑ ลูกพระบริรักษ์จริยาวัตรซึ่งเปนน้าหญิงเหลือ และมารดาเปนลูก​พระยารัษฎา (ซิมบี้)^๒ นั้น มีแก่ใจมารับใช้อีกคน ๑ ดูก็เพียงพอดี ค่าใช้จ่ายนอกจากอาหารมีค่าน้ำค่าไฟฟ้า เขาว่าเรียกราคาถูกกว่าในกรุงเทพฯ มาก ทั้ง ๒ อย่างกับค่าน้ำมันเบนซิน นอกจากนั้นจะต้องเสียภาษีรถยนต์กับภาษีที่ดิน คิดรวบรวมรายจ่ายเห็นจะพอทนได้ไม่เดือดร้อน ที่เที่ยวในปีนังมีถนนมาก เย็นไปเที่ยวรถยนต์หรือเดินเที่ยวเล่นได้เสมอ แต่หม่อมฉันยังไม่ตีกอล์ฟเพราะเกรงจะรู้จักฝรั่งมากนัก มาอยู่นี่ดีขึ้นอย่าง ๑ ที่มิใคร่รู้ความเปนไปในกรุงเทพฯ มีสมาธิมากขึ้น ส่วนหญิงพูนนั้นหาหมอได้ เขาตรวจว่าเส้นประสาทพิการ กำลังรักษาอยู่ คือต้องกินยาและไปนวดไฟฟ้าที่โรงพยาบาลสัปดาหะละ ๒ ครั้ง หมอว่าต้องการเวลาสักสองเดือนจึงจะหายเปนปกติ

หม่อมฉันหวังใจว่าพระองค์ท่านกับทั้งคุณโตและหลาน ๆ จะสบายดีอยู่ด้วยกันหมด เรื่องที่เกี่ยวกับศิลปากรที่ตรัสบอกมาในลายพระหัตถ์ หม่อมฉันยินดีในข้อที่ได้สมุดกลับคืนไปยังหอพระสมุดสำหรับพระนคร แต่ข้ออื่นไม่ปลาดใจอันใด หวังใจว่าพระธุระในส่วนพระองค์ท่านจะเปนอันสำเร็จตามพระประสงค์แล้วหมดทุกอย่าง

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด