วันที่ ๒๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๗๖ ดร

​บ้านอัษฎางค์, ปีนัง.

วันที่ ๒๕ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๗๖

ทูล สมเด็จกรมพระนริศรฯ

ของที่ส่งมาจากหาดใหญ่ด้วยรถยนต์เมื่อวันก่อน และนายแฉล้ม^๑ผู้เชิญลายพระหัตถ์มาเมื่อวานนี้ มาถึงแล้วโดยเรียบร้อย

หม่อมฉันทูลไปในจดหมายฉะบับก่อนว่ากำลังหาเช่าบ้านอยู่นั้น บัดนี้หาได้แล้ว เปนบ้านของพระยายุทธการโกศล อาว์เจ้าพระยาไทรสร้างเปนที่อยู่แต่เดิมแล้วตกไปเปนของจีน เรียกชื่อว่า ซินนะมัน ฮอลล์ แปลว่า บ้านอบเชย เปนเรือน ๒ หลังต่อกันกว้างขวาง และมีเครื่องแต่งพร้อม แต่ก่อนราคาเช่ากันกว่าเดือนละ ๓๐๐ เหรียญ แต่เดี๋ยวนี้ค่าเช่าตกจะเช่าได้เดือนละ ๑๑๐ เหรียญ ซึ่งเห็นกันว่าถูกที่สุดที่จะหาได้สำหรับบ้านใหญ่เท่านั้น เขาจะมอบให้ได้ตั้งแต่วันที่ ๑ เดือนหน้า หม่อมฉันได้ไปดูแล้วเมื่อวานนี้มีห้องหับอยู่ได้สบายทีเดียว มีทั้งห้องน้ำและโครกประจำห้องนอนทุกห้อง เครื่องใช้สอยก็มีบริบูรณ์ จะต้องหาแต่เตียงกับเครื่องครัวและถ้วยชาม บ้านนี้ครัวหม่อมฉันที่มากับครัวของพระองค์ท่านที่มา จะอยู่ด้วยกันได้อย่างหลวมและอยู่ได้สบายด้วยกันหมด จึงทูลมาให้ทรงทราบ ถ้าจะเสด็จออกมาอยู่เกาะหมากและมาเมื่อภายหลังวันที่ ๑๓ ธันวาคมแล้ว มาวันใดก็ได้ ไม่ต้องทรงวิตก แต่กระบวรที่มานั้นมารถยนต์สดวกดีกว่ามารถไฟมาก มาได้เงียบจริง ๆ หม่อมฉันลองไม่บอกใคร นอกจากพระยารัตนเศรษฐี^๒ก็มาส่งโทรเลขบอกให้รู้เมื่อมาถึงเมืองไทรแล้ว หม่อมฉันมาถึงปีนังถึง ๓ วันกงสุลจึงได้รู้

มาคิดดูว่าโปรแกรมของพระองค์ท่านจะเปนอย่างไร เมื่อได้เข้าไปเฝ้าขอเรียนพระราชปฏิบัติแล้ว คิดเห็นว่ามีเปน ๓ อย่าง คือ อย่าง ๑ คงประทับอยู่ที่หาดใหญ่ต่อไป ถ้าอย่างนี้มาอยู่ปีนังสบายและสดวกกว่า อย่างที่ ๒ ถ้าในหลวงเสด็จกลับเข้าไปกรุงเทพฯ เช่นพระองค์ท่านและตัวหม่อมฉันไม่มีความจำเปนจะตามเสด็จเข้าไป และดูยังไม่ปลอดภัย เพราะไม่มีอะไรเปนประกันว่าที่ในกรุงเทพฯ จะเรียบร้อยได้โดยเร็ว ส่วนพระเจ้าอยู่หัวเชื่อว่าปลอดภัย แต่ส่วนเรายังเชื่อไม่ได้ว่าปลอดภัยจากถูกจับเปนตัวจำนำสำหรับบังคับ​ในหลวง จึงคิดว่ารออยู่ห่างๆก่อนจะดีกว่า อย่างที่ ๓ ถ้าในหลวงเสด็จไปต่างประเทศดังกะไว้ ดูก็ไม่น่าที่เราจะเข้าไปอยู่ในกรุงเทพฯ ในเวลาเมื่อในหลวงเสด็จไม่อยู่ พฤติการณ์มันเปนเช่นทูลมาจึงเห็นว่าเช่าบ้านเขาไว้ที่นี่ชั่วคราวและมาอยู่ด้วยกันที่นี่เงียบๆจนกว่าจะเห็นปลอดภัย จึงกลับเข้าไปกรุงเทพฯ หรือหัวหินเห็นจะดีกว่า ขอให้ทรงพระดำริดู

พวกครัวหม่อมฉันมาอยู่ปีนังรู้สึกสิ้นรำคาญอย่างอื่นหมด ยังมีอยู่แต่คิดถึงครัวของพระองค์ท่านที่ต้องพรากกันมาเสีย รู้สึกว่าทางโน้นก็จะออกว้าเหว่เหมือนกัน จึงชวนอยากให้มารวมกันอยู่อย่างเช่นหาดใหญ่

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด