วันที่ ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๗๖ น

​ตำหนักปลายเนีน คลองเตย

วันที่ ๓๑ กรกฎาคม ๒๔๗๖

กราบทูล สมเด็จกรมพระยาดำรง ฯ ทราบฝ่าพระบาท

หนังสือฉะบับนี้ ส่งมาถวายรับเสด็จกลับแทนตัว เพราะว่าตัวไม่ได้มารับเสด็จ แต่ไม่ช้าคงจะได้ออกมาหัวหิน เพื่อเที่ยว เพื่อดูสูรย์และเพื่อเฝ้าฝ่าพระบาทด้วย หวังว่าในการที่ฝ่าพระบาทเสด็จประพาสทางเรือในท้องทะเลคราวนี้ คงจะได้ผลบำรุงพระกายใช้เนื้อที่ขาดทุนเมื่อทรงประชวรนั้นพอเปนแท้ เมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคมได้รับพระรูปโปสตก๊าด ซึ่งทรงพระเมตตาโปรดส่งประทานไปแต่สิงคโปร์ ลงวันที่ ๒๖ กรกฎาคม มีอักษรลายพระหัดถ์ตรัสเล่าระยะทางในท้องทะเลว่าคลื่นราบลมเย็น ทรงสบายตลอดทาง ทำให้เกิดความยินดีมาก ส่วนหญิงพูนนั้นพี่น้องทางวังวรดิศให้ข่าวว่าลุกจากที่นอนไม่ได้ น่าสงสาร ช่างเปนชาวดอนเสียเหลือเกิน การขนสินค้าลงเรือตามท่าในระยะทาง หวังว่าจะไม่ทำเสียงอึกทึกมากมาย จนถึงเปนเหตุให้ทรงรู้สึกเดือดร้อนมากนัก

เรื่องที่เขาบอกเรี่ยไรสร้างพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เห็นเขาลงหนังสือพิมพ์ว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ พระราชทานพันบาท จำนวนเท่านั้นน่าจะเปนสกัดหน้า แต่ว่ายังมีข้อไขที่โปรดเกล้าฯ พระราชทานไว้ ว่าภายหน้าถ้ายังบกพร่องก็จะโปรดเกล้า ฯ พระราชทานเติม

เรื่องสร้างพระบรมรูปรายนั้น เกล้ากระหม่อมจะได้กราบทูลฝ่าพระบาทแล้วหรือยังก็จำไม่ได้ เขาเชิญเกล้ากระหม่อมให้ช่วยคิดออกแบบ เกล้ากระหม่อมแม้จะชราทุพลภาพแล้วก็ต้องรับทำ ด้วยเกี่ยวแก่การสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เขาต้องการให้ทำพระบรมรูปยืน ทรงเครื่องอย่างเมื่อสรงมุรธาภิเษกแล้วในปางประกาศสงคราม ด้วยเขาเข้าใจว่าเปนเครื่องทรงอย่างโบราณราชประเพณี แต่ความจริงเขาเข้าใจผิด เปนเครื่องทรงใหม่ทั้งนั้น มีของเก่าแต่พระสังวาลนพรัตนกับพระแสงดาบคาบค่ายเท่านั้น เกล้ากระหม่อมชี้แจงแก่เขาเขาก็ยอมถอนความคิดเดิม อนุญาตให้เกล้ากระหม่อมเลือกทำตามใจ กับเขาอยากให้มีรูปภาพหุ่นหรือรูปภาพนูนแสดงประวัติในรัชชกาลที่ ๖ ประดับที่ฐานพระบรมรูปด้วย เกล้ากระหม่อมก็คิดจะทำให้สมความประสงค์เขาทั้งสองอย่าง จะย่อกะเปาะฐานพระบรมรูปออกสองข้างตั้งรูปหุ่น ฐานพระบรมรูปด้านหลังจะฝังรูปภาพนูนด้านหน้าจะฝังอักษรจารึก สิ่งเหล่านี้ใคร่จะปรึกษาฝ่าพระบาทว่า

๑. จะทำทรงเครื่องอย่างไรดี

​๒. รูปภาพหุ่นจะทำรูปคนจำพวกใดดี มีพวกที่ได้ทรงจัดขึ้นหลายพวก แต่ดูน่าจะต้องเอาพวกนักเรียนวชิราวุธนั้นเองกะเปาะหนึ่ง อีกกะเปาะหนึ่งเอาลูกเสือดีกระมัง

๓. รูปภาพนูนจะควรทำปางประกาศสงคราม หรือฉลองชัยชำนะสงคราม อันจะเปนพระเกียรติยศใหญ่ยิ่งกว่าอื่นหมด

แต่เวลานี้ฝ่าพระบาทเพิ่งเสด็จกลับจากเที่ยวผ่อนพักพระกายพระทัยใหม่ ๆ ยังไม่ควรทรงพระดำริอะไรมากนัก นี่เปนแต่กราบทูลไว้ให้ทรงทราบเรื่องก่อนเท่านั้น แล้วจึงจะกราบทูลรบกวนจู้จี้ทีหลัง

ตามที่ได้กราบทูลไว้ในเรื่องพระบรมรูปคู่แบบเหรียญนั้น ถ้ามีใครจะกลับกรุงเทพ ฯ ได้โปรดให้นำเข้าไปส่งด้วย จะได้เปลี่ยนพระบรมรูปที่ทำไว้ใหม่ดีแล้วเข้ากรอบส่งมาถวาย

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด