- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
ม.
|
ต.
|
ต.
|
ครุ | ||||||||
ั | ั | ั | ั | ั | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | |
๑๔๏ | เว | ทสฺ | เส | หิ | มฺตา | ต | คา | คฺสา | ลิ | นี | สา |
บาทหนึ่ง ๑๑ อักษร สองกลอนเปนบาทหนึ่ง สองบาทเปนบทหนึ่ง แลมียติคือขาดคำลงในที่ ๔ ที่ ๗ อักษร ชื่อสาลินีฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(อุปการมิตรมีลักษณคุณ ๔ ประการ)
๏ มิตรมีสันดานสัต๕ย์ | ธตรัสเทศนาแถล๖๑๑ง |
โดยนามท้งงสี่แสด๕ง | สุมิตรล้วนจะควรสมา๖๑๑น |
๏ หนึ่งมิตรผู้เปนปราช | ประกาศนามะอุปการ |
กอปคุณไพบุลย์ประมาณ | ก็สี่ถ้วนประมวญกล |
๏ คือเปนที่พึ่งพัก | พิทักษ์เมื่อประหมาทตน |
ห่อนทิ้งทำงนขวน | และคุ้มไภย์บให้พาน |
๏ พางผู้รักษาบุตร | ประดุจคือบิดาปาน |
ด่งงนี้จักเสพย์สมาน | สมรเสมอชิวีควร |
๏ หนึ่งช่วยรักษาทรัพย์ | ก็รับภารบราญรวน |
เฝ้าเรือนเมื่อเพื่อนชวน | และฝากไว้จะไกลจร |
๏ ของใดจักลืมหลง | ก็ตรงรักสมัคสมร |
คุ้มขงงอยู่น่งงนอน | มิแหนงหน่ายจะวายรวัง |
๏ หนึ่งเบื้องว่าไภยมี | ฤหนีไกลและไว้หลัง |
ต้านติจชีวิตรยัง | บทิ้งทอดตระหลอดมลาย |
๏ ปลอบเปลื้องที่แกลนกลัว | และตัวตูจะสู้ตาย |
เปนเพื่อนพำนักนิ์สหาย | ฤห่อนห่างบรางขาม |
๏ หนึ่งแม้ว่ามีทุกข์ | จะขุกเคืองณะเรื่องความ |
ทรัพย์แลกช่วยแบกหาม | บให้แพ้และแก้อาย |
๏ การย์ใดไป่สรับเสรจ์ | บเข็ดคิดจะเสียดาย |
แรงทรัพย์กับแรงกาย | ประกอปกิจประสิทธิ์ประสงค์ |
๏ อุปการมีนามมิตร | ขจิตรชื่อและซื่อตรง |
ไพบุลย์ด้วยคุณคง | ก็ครบสี่คดีแสดง |
๏ ด่งงนี้จักเสพย์สม | ภิรมย์รักฤเสียแรง |
เว้นโทษโหดทุกข์แถลง | พิเศศสรรพสิ่งเจรอญ |
๏ ยิ่งญาติ์ยิ่งเผ่าพงษ์ | ดำรงค์เสน่หห่อนเหอน |
แหห่างหมางหมองเมิล | บมีแท้ฤแปรใจ |
๏ ปวงปราชจงเลือกมิตร | จริตด่งงยุบลไข |
ฤๅพ้องฤๅพานไภย | พิโยคทุกขพาธา |
๏ กลฉันท์รำพรรณ์พร้อง | ลบองบทก็โสภา |
เผยออรรถบรรญัติสา | ลินีนามกรแสดง |
๏ มวญหมู่เมธาชาติ | ฉลาดลองนิพนธ์แถลง |
หลากหลายบรรยายแจง | กระจ่างจิตรลิขิตสาร ๚ะ ๛ |