- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
ม.
|
ภ.
|
ต.
|
ครุ | ||||||||
ั | ั | ั | ั | ํ | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | |
๑๕๏ | ธา | ตุมฺ | มิสฺ | สา | ย | ติ | สา | มฺภา | ต | คา | โค |
บาทหนึ่ง ๑๑ อักษร สองกลอนเปนบาทหนึ่ง สองบาทเปนบทหนึ่ง แลมียติคือขาดคำลงในที่ ๔ ที่ ๗ อักษร ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(สมานสุขทุกขมิตรมีลักษณคุณ ๔ ประการ)
๏ จักสำแดงมิต๔ร | สุจริตจิตรนามขนา๗๑๑น |
บรรญัติคือสะมา๔น | ศุขทุกข์เสมอประดุจกั๗๑๑น |
๏ ไปขุ่นเคียดข้อง | บมิหม่นหมองจะเดียจฉัน |
ซื่อสัตย์ถ่องธรรม์ | ก็ประกอปเหตุสี่แสดง |
๏ คือบอกความลับ | บมิกลอกกลับจะแจ้งแจง |
แก่ผู้อื่นแถลง | และสนองสนิจก็ปิดงำ |
๏ ไปคิดปองร้าย | พจน์บรรยายณะความขำ |
ผจงจิตรมิดอำ | ชนะพรางพร้องบแพร่งพราย |
๏ หนึ่งรหัษเหตุ์เขา | ก็บอำเอาภิปรายหมาย |
มอบชีพิตรกาย | บมิแคลงเราและเล่าขาน |
๏ ไว้ใจไป่คิด | จะรแวงจิตรรวนราญ |
ร่วมรักสมัคสมาน | ดุจเสมอชีพยเดียวดล |
๏ หนึ่งอันตรายมี | บมิหลีกลี้จะหนีตน |
ร่วมทุกข์ทำงน | ก็บมิทิ้งทอดจะรอดจรัล |
๏ ยิ่งญาติ์ยิ่งวงษ์ | คณะเผ่าพงษ์ฤเทียมทัน |
หายากยิ่งครัน | และประเสรอฐในธราธาร |
๏ หนึ่งมีกังวล | ผิวะขัดสนณะทรัพย์สาร |
แผ่เผื่อเจือจาน | ธนะปลดเปลื้องบเคืองเข็ญ |
๏ แก้ทุกข์แก้ไภย | บมิห่อนให้พิบัดิเปน |
มล้างเหตุ์ลำเค็ญ | นฤโทษทัณฑหรรษา |
๏ ครบคุณสี่สุทธ์ | ดุจด่งงพุทธเทศนา |
จำแนกอรรถา | อนุสนฑ์สาศนสรรเสรอญ |
๏ มิตรนี้นามสะมาน | ศุขทุกข์ขานคดีเจรอญ |
จักนำดำเนอร | ณประโยชน์โทษบรันทำ |
๏ ควรเสพย์ควรสมา | คมะควรหาจะสู่สำ |
นักนิ์วายมลายกำม์ | อกุศลสร่างบรางมาน |
๏ คือกัลยาณมิตร | บมิกอปกิจประเภทพาล |
สัปบุรุษสันดาน | บริบูรรณบุญะจรรยา |
๏ ฉันท์นี้มีนาม | ก็ประกาศตามนุกรมมา |
ธาตุมมิสสา | พฤดิพากย์ยากจะจำนอง |
๏ เพื่อนผู้รู้กลอน | กลอักษรเชลงลอง |
หลากลักษณ์หลายลบอง | บทเสนอเนืองคณามุนี ๚ะ ๛ |