- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
ร.
|
น.
|
ภ.
|
ครุ | ||||||||
ั | ํ | ั | ํ | ํ | ํ | ั | ํ | ํ | ั | ั | |
๑๘๏ | สฺวา | ค | เต | ติ | ร | น | ภา | ค | รุ | กา | ทฺเว |
บาทหนึ่ง ๑๑ อักษร สองกลอนเปนบาทหนึ่ง ๒ บาทเปนบทหนึ่ง ชื่อสวาคตาฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(อคติ ๔ ประการ)
๏ มาตยาวิบุลย์ญา๗ณ | จะวิจารณ์ธรร๔๑๑ม์ |
ในอเนกนุกิจสร๗ร | พคดีด๔๑๑ล |
๏ พึงประพฤทธิหทเยศ | นฤเหตุผล |
แห่งพิไสย์อคติกล | จตุเภทา |
๏ ฉันท์ไภยคติโท | ษะและโมหา |
ห่อนจะเหนวิจรณา | ยุติในธรรม์ |
๏ ฉันทคือฤทยรัก | ก็จะชักผัน |
ผิดก็เพี้ยนพิกลกรร | และกระหลับชอบ |
๏ เหตุอามิศมนะมุ่ง | ก็ผดุงตอบ |
แพ้และแปรกลประกอป | ชยบันดาล |
๏ โทษะคือกระมลโกรธ | และพิโรธขาน |
โกธจิตรวิจลญาณ | ก็บ่ถ่องแถลง |
๏ ล่วงลุะโทษะคติทุษ | ฐพิรุทธ์แสดง |
เบาก็เบือนครุกะแรง | บมิคงตรง |
๏ โมหะคือกลพินิจ | วิปริตหลง |
ญาณฤหยั่งสุขุมะคง | ยุติหยาบยล |
๏ ชอบบทันทฤษนอรรถ | ก็พิบัติดล |
ดาลวิตัดถอนุสน | ฑพิภากษา |
๏ ไภยคือภิรุกชาติ | พิปลาศมา |
โนศคนึงยศนุภา | วและคร้ามครัน |
๏ แพ้ก็แปรชยอุบัติ | นฤสัตย์ธรรม์ |
โทษกระลายคุณมหรร | ตบห่อนควร |
๏ เหตุแห่งอคติจิตร | ทุจริตหวล |
จัตดุราพิธประมวญ | ก็ประมาณหมาย |
๏ เนืองวินิจฉยอมาต | ยนิราศวาย |
โทษประกอปกลธิบาย | บทรำพรรณ์ |
๏ จักวิจารณยุบล | ก็จะยลธรรม์ |
เที่ยงบเบี่ยงวิกลผัน | ณะอสัตย์สาร |
๏ พากยนี้ธิรประกาศ | พจนาทขนาน |
สวาคตวคติบุราณ | รจนานาม |
๏ เสนอกระวีคณะอเนก | รจเรขตาม |
แบบฉบัพนิบุณะคาม | ภีรพร้องเพรง ๚ะ ๛ |