- คำนำ
- พระประวัติ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- พระนิพนธ์ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
- ปรารภเรื่อง
- ฉันท์วรรณพฤติ
- ๑. ชื่อตะนุมัชฌาฉันท์
- ๒. ชื่อกุมาระลฬิตาฉันท์
- ๓. ชื่อจิตรปทาฉันท์
- ๔. ชื่อวิชชุมมาลาฉันท์
- ๕. ชื่อมาณะวะกะฉันท์
- ๖. ชื่อหละมุขีฉันท์
- ๗. ชื่อรุมะวดีฉันท์
- ๘. ชื่ออุปัฐฐิตาฉันท์
- ๙. ชื่ออินทวิเชียรฉันท์
- ๑๐. ชื่ออุเปนทวิเชียรฉันท์
- ๑๑. ชื่ออุปชาติฉันท์
- ๑๒. ชื่อสุมุขีฉันท์
- ๑๓. ชื่อโทธะกะฉันท์
- ๑๔. ชื่อสาลินีฉันท์
- ๑๕. ชื่อธาตุมมิสสาฉันท์
- ๑๖. ชื่อสุรสะสิรีฉันท์
- ๑๗. ชื่อรโธทธตาฉันท์
- ๑๘. ชื่อสวาคตาฉันท์
- ๑๙. ชื่อภัททิกาฉันท์
- ๒๐. ชื่อวังสัฐะฉันท์
- ๒๑. ชื่ออินทวงษฉันท์
- ๒๒. ชื่อโตฏกฉันท์
- ๒๓. ชื่อทุตะวิลัมพิตะมาลาฉันท์
- ๒๔. ชื่อปุฏะฉันท์
- ๒๕. ชื่อกุสุมะวิจิตรฉันท์
- ๒๖. ชื่อภุชงคปยาตฉันท์
- ๒๗. ชื่อปิยังวทาฉันท์
- ๒๘. ชื่อลลิตาฉันท์
- ๒๙. ชื่อปมิตักขราฉันท์
- ๓๐. ชื่ออุชลาฉันท์
- ๓๑. ชื่อเวศเทวีฉันท์
- ๓๒. ชื่อมรสังฉันท์
- ๓๓. ชื่อกมลฉันท์
- ๓๔. ชื่อปหาสินีฉันท์
- ๓๕. ชื่อรุจิราฉันท์
- ๓๖. ชื่อปราชิตฉันท์
- ๓๗. ชื่อปหรณะกุลิกาฉันท์
- ๓๘. ชื่อวสันตดิลกฉันท์
- ๓๙. ชื่อมาลีนีฉันท์
- ๔๐. ชื่อปภัททกะฉันท์
- ๔๑. ชื่อวาณินีฉันท์
- ๔๒. ชื่อศิขิริณีฉันท์
- ๔๓. ชื่อหรณีฉันท์
- ๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
- ๔๕. ชื่อกุสุมิตะลดาเวลิตาฉันท์
- ๔๖. ชื่อเมฆวิบผุชะตาฉันท์
- ๔๗. ชื่อสัททัละวิกกีฬิตะฉันท์
- ๔๘. ชื่ออีทิสังฉันท์
- ๔๙. ชื่อสัทธราฉันท์
- ๕๐. ชื่อภัทกะฉันท์
- ฉันท์มาตราพฤติ
๔๔. ชื่อมันทักกันตาฉันท์
ม.
|
ภ.
|
น.
|
ต.
|
ต.
|
ครุ | ||||||||||||
ั | ั | ั | ั | ํ | ํ | ํ | ํ | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | ํ | ั | ั | |
๔๔๏ | มนฺ | ทกฺ | กนฺ | ตา | ม | ภ | น | ต | ต | คา | โค | ยุ | คุ | ตฺวสฺ | ส | เก | หิ |
ลหุปลายบาทนับเปนครุ บาทหนึ่ง ๑๗ อักษร ๓ กลอนเปนบาทหนึ่ง แลบาทหนึ่งเปนบทหนึ่ง มียติคือขาดคำลงในที่ ๔ ที่ ๖ ที่ ๗ อักษร ชื่อมันทักกันตาฉันท์ ดั่งนี้ ๚ะ ๛
(ราชวสดิวัตร)
๏ มาตยาอย่าพึงมนะตริะริะพิก๑๐ล | การย์บควรต๔น | จะจินด๓๑๗า |
๏ ตูนี้เสน่ห์สนิจนิจก็บนิรา | ร้างนเรนทรา | ประดุจสหาย |
๏ ตูนี้เคยคู่กิฬะและอภิปราย | เคยบคลาศคลาย | วิสาสสมาน |
๏ เหตุนี้มนตรีก็มละมนะสิการ | จงพิจารณ์ญาณ | วิธีธรรม์ |
๏ ธรรมดาสมเดจ์บดิก็กุธพลัน | เจียรตจาธัญ | กระทบเนตร |
๏ ไนยนาสลายมลายศุขทุพลเภท | ไภยพิบัติเหตุ์ | จะถับถึง |
๏ เหี้ยมนั้นบัณฑิตย์คณะสุพุธิพึง | โทษทรรทึง | ฤควรคิด |
๏ ตนตูใหญ่ยิ่งยศก็วรสถิตย์ | ไท้ธบูชิต | และโปรดปราน |
๏ อย่าอาจอ้างอรรถขระทุพจขาน | แด่นราบาล | ณะชุมชน |
๏ แม้วะมีโอกาศธและเฉพาะนุเคราะห์ตน | ห่อนจะเกียจกล | ฤแคลงความ |
๏ เข้าออกทวารวงงบมิตริะกิจขาม | รัดติไสมยยาม | นิรันดร |
๏ อย่าพึงเคยคุ้นมนะมละอนุสร | เขษมแลอาวร | ประหมาทหมาย |
๏ พึงต้งงจิตรเจียรชนก็จรกลาย | ใกล้สิขีการ | รรุมร้อน |
๏ เกรงเผาผลาญลาญชิวะจะธุวะมรณ์ | นึกตรหนักสมร | ก็ปานกัน |
๏ หนึ่งองค์ขัติเยศปียะพระวรพันธุ์ | พงษองค์อรร | คเอารส |
๏ อำนวยคามเขตรปุระและชนบท | เพื่อผดุงยศ | ธบำนาน |
๏ พึงดุษดีภาพบมิจะพจสาร | โทษและคุณขาน | ฤควรแถลง |
๏ แม้วะท่านไท้ให้ยศและธนะแจง | แจกนราแรง | ณรงค์รอน |
๏ คือทวยหาญสารรแทะแสะบทจร | ผ่องพลากร | และมาตย์มวญ |
๏ อย่าทูลทัดลาภศิริก็บมิควร | ควรจะเสงี่ยมสงวน | วจีตน |
๏ มันทักกันตาพฤดิก็ตริะนิพนธ์ | โดยประการกล | กระทู้ฉันท์ ๚ะ ๛ |